Hangul

Hangul (koreyscha: 한글 Han'gul (Janubiy Koreyada) yoki 조선글 Choso‘n'gul (Shimoliy Koreyada)) koreys milliy alifbosidir.

"Ensiklopediya" soʻzining hangulda yozilishi.

H-a-n-g-eu-l

Unli harflar

10 Tamal unlilar

ㅏ ㅑ ㅓ ㅕ ㅗ ㅛ ㅜ ㅠ ㅡ ㅣ

11 Yarim unlilar

ㅘ ㅝ ㅙ ㅞ ㅐ ㅔ ㅒ ㅖ ㅚ ㅟ ㅢ

Undosh (Tovushlar) harflar

14 Tamal undoshlar

ㄱ ㄴ ㄷ ㄹ ㅁ ㅂ ㅅ ㅇ ㅈ ㅊ ㅋ ㅌ ㅍ ㅎ

Janubiy Koreyada Hangul (inglizcha: /ˈhɑːnɡuːl/ HAHN-gool[1]) va Shimoliy Koreyada Chosŏn'gŭl nomi bilan tanilgan koreys alifbosi koreys tilining zamonaviy rasmiy yozuv tizimidir. Beshta asosiy undoshning harflari ularni talaffuz qilish uchun ishlatiladigan nutq organlarining shaklini aks ettiradi va ular fonetik xususiyatlarni ko'rsatish uchun tizimli ravishda o'zgartiriladi; shunga o'xshab, unli harflar bir-biriga bog'liq tovushlar uchun muntazam ravishda o'zgartirilib, hangul tilini o'ziga xos yozuv tizimiga aylantiradi. U boʻgʻinli alifbo sifatida tavsiflangan, chunki u alifbo va boʻgʻin yozuvi tizimlarining xususiyatlarini oʻzida mujassam etgan, garchi u abugida boʻlishi shart emas.

Hangul 1443 yilda Buyuk Qirol Sejong tomonidan koreyslar tomonidan koreys tilini yozishda asosiy yozuv sifatida foydalanilgan Xitoy-Koreya xanja logografikiga to‘ldiruvchi (yoki muqobil) sifatida xizmat qilib, savodxonlikni oshirish maqsadida yaratilgan. Gojoseon davrida (ming yildan ortiq vaqtni qamrab olgan va miloddan avvalgi 108-yilda tugaydi), klassik xitoy tilidan foydalanish bilan birga. Natijada, Hangul dastlab koreys ziyolilari tomonidan qoralandi va yomonlandi. Yozuv eonmun ("xalq yozuvi", yīmī, yān) nomi bilan tanildi va Koreya 20-asr o'rtalarida Yaponiyadan mustaqil bo'lganidan keyingi o'n yilliklar ichida asosiy koreys yozuviga aylandi.

Zamonaviy hangul orfografiyasida 24 ta asosiy harf ishlatiladi: 14 ta undosh harf va 10 ta unli harf. Shuningdek, asosiy harflarning birlashishi natijasida hosil boʻlgan 27 ta murakkab harf mavjud: 5 ta zamon undosh harfi, 11 ta murakkab undosh harf, va 11 ta murakkab unli harflar. Asl alifbodagi toʻrtta asosiy harf endi ishlatilmaydi: 1 ta unli harf va 3 ta undosh harf. Koreyscha harflar alifbo harflari tartiblangan holda boʻgʻin bloklarida yoziladi. ikki o'lchovda. Masalan, koreyscha “asal ari” (kkulbeol) so‘zi ㄲㅜㄹㅂㅓㄹ emas, gaeba deb yoziladi. Bo'g'inlar undosh harf bilan boshlanadi, keyin unli harf, keyin esa batchim deb ataladigan boshqa undosh harf (koreyscha:받침 daewon). Agar bo‘g‘in unli tovush bilan boshlansa, undosh ㅇ (ng) unsiz o‘rin egallovchi vazifasini bajaradi. Biroq, ㅇ gapni boshlaganida yoki uzoq pauzadan keyin qo'yilsa, u glottal to'xtashni bildiradi.

Bo'g'inlar asosiy yoki zamon undoshlari bilan boshlanishi mumkin, lekin murakkab emas. Unli tovush asosiy yoki murakkab, ikkinchi undosh esa asosiy, murakkab yoki cheklangan miqdordagi zamon undoshlari bo'lishi mumkin. Bo'g'in qanday tuzilganligi unli belgisining asosiy chizig'i gorizontal yoki vertikal bo'lishiga bog'liq. Agar asosiy chiziq vertikal bo'lsa, birinchi undosh va unli ikkinchi undoshning ustiga (agar mavjud bo'lsa) yoziladi, lekin gorizontal asosda barcha komponentlar yuqoridan pastga qarab alohida yoziladi.

An'anaviy xitoy va yapon yozuvlarida, shuningdek, Sharqiy Osiyodagi boshqa ko'plab matnlarda bo'lgani kabi, koreyscha matnlar ham an'anaviy tarzda yuqoridan pastgacha, o'ngdan chapga yozilar edi, ba'zan stilistik maqsadlarda ham shunday. Biroq, endi koreys tili odatda chapdan o'ngga yoziladi, yapon va xitoy tillaridan farqli o'laroq, so'zlar orasidagi bo'shliqlar ajratuvchi vazifasini bajaradi. Hangul - Shimoliy va Janubiy Koreya bo'ylab rasmiy yozuv tizimi. Bu Xitoyning Jilin provinsiyasidagi Yanbian Koreya avtonom prefekturasi va Changbay Koreya avtonom okrugidagi hamkorlikdagi rasmiy yozuv tizimi. Hangul, shuningdek, Cia-Cia tilida cheklangan foydalanishni ko'rgan.

Yana qarang

• Hanja

Havolalar

• Koreys alifbosi