Richard Wagner
Wilhelm Richard Wagner (Vilgelm Rixard Vagner, odatda birinchi ismisiz aytiladi — shunchaki Richard Wagner; 22 may, 1813, Leypsig — 13 fevral, 1883, Venetsiya) — nemis opera bastakori, dirijyor, dramaturg (oʻz operalari librettolarining muallifi), faylasuf, revolutsiyachi.
| Richard Wagner | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
22-may 1813-yil |
| Vafoti |
13-fevral 1883-yil (69 yoshda) Venetsiya, Italiya |
| Fuqaroligi | Kingdom of Saxony |
| Otasi | Carl Friedrich Wagner |
| Onasi | Johanna Rosina Wagner-Geyer |
VAGNER (Vagner) Vilgelm Rihard (1813.22.5, Leypsig - 1883. 13.2, Venesiya) — nemis kompozitori, dirijyor, musiqa yozuvchisi, opera islohot-chisi. Vyursburgda xormeyster (1833), Magdeburg, Kenigsberg, Riga, Drezden teatrlarining mu-siqa rahbari (1834-49). 1849-yil gi Drezden qoʻzgʻolonida qatnashga-ni uchun 13-yil ga surgun qilingan. Keyinchalik aso-san Shveysariya va Bavariya (Myunxen, Bayreyt) da yashab, ijod bilan shugʻul-langan, dirijyor sifatida koʻpgina Yevropa mamlakatlarida gastrolda boʻlgan. Bayreyt opera teatrini tashkil etgan (1876). Dastlabki asarlari ("Parilar", 1834; "Gollandiyalik uchar", 1841; "Tangeyzer", 1845) da nemis romantik opera (K. M. Veber) anʼ-analarini davom ettirgan. "Loengrin" operasida (1848) yangi uslubga burilish namoyon boʻlgan. Keyingi asarlari ("Tristan va Izolda", 1859; "Nibelung uzugi" tetralogiyasi, 1856—74; "Parsifal", 1882) da tugal ariya, ansambl, xor va balet sahnalaridan voz kechib, ular oʻrniga erkin shakldagi musiqiy monolog va dialoglarni kiritgan. Shuningdek, orkestrning musiqiy ifodaviyligiga alohida ahamiyat bergan, uning badiiy vazifalari doirasini kengaytirib, operadagi musiqiy dramatik keskinlikni kuchaytirgan. V. ning opera islohoti dunyo, xususan oʻzbek kompozitorlari ijodiga taʼsir qilgan.
| Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
 |