1915-yilgi turkman qo‘zg‘oloni
1915-yilgi turkman qoʻzgʻoloni[1] – Yomud turkmanlarining oʻsha paytda Isfandiyorxon hukmronlik qilgan Xiva xonligiga qarshi qoʻzgʻoloni. Uni Markaziy Kuchlarning hech biri qoʻllab-quvvatlamagan. Buning sababi yomut sardori Baxshi Shoh Murodning hibsga olinishidir. Qoʻzgʻolon 1915-yil mart oyida boshlangan. 22-mart kuni Junaydxon boshchiligidagi isyonchilar qoʻshini poytaxt Xiva shahriga hujum qilgan. Baxshi Shohmurodning hibsdan qochishiga yordam berish uchun isyonchilar tarafdori boʻlgan rus intervensiyasi Junaydni qoʻzgʻolonni qayta boshlashga undagan. 9-aprelga kelib Xivanning bir qancha qishloqlari uning nazorati ostida oʻtgan. Iyun oyining boshida Rossiya turkman vakillarini tinchlik muzokaralariga taklif qilgan. Ammo ishonchsiz sardorlar Xivadan 32 km shimoli-gʻarbda toʻxtab, 7-iyun kuni xon qoʻshinlari tomonidan hujumga uchragan. Qoʻzgʻolon, oxir-oqibat, rus general-mayori Geppener 1915-yil 30-iyunda tinchlik shartnomasini tuzgani bilan tugagan. Unga koʻra Xiva hukumati Yomud Turkmanining noroziligi sabablarini bartaraf etish choralarini koʻrishga vaʼda bergan[1].
| 1915-yildagi turkmanlar qoʻzgʻoloni | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
Seymour Beckerning taʼkidlashicha, Rossiya Isfandiyorga harbiy yordam yuborishdan bosh tortgan[1]. Edward Sokolning taʼkidlashicha, rus qoʻshinlari isyonchilarning Xiva shahriga hujumini qaytarishga yordam bergan[2].
Manbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 1,2 Becker, Seymour. Russia's Protectorates in Central Asia: Bukhara and Khiva, 1865-1924 (en). Routledge, 2004-08-02 — 181, 182, 183-bet. ISBN 9781134335831.
- ↑ Sokol, Edward Dennis. The Revolt of 1916 in Russian Central Asia (en). JHU Press, 2016 — 136-bet. ISBN 978-1-4214-2050-9.