AQShning Panamaga bosqini (kod nomi: „Toʻgʻri ish“ operatsiyasi, inglizcha: Operation Just Cause — AQShning Panamaga keng koʻlamli bosqini (1989-yil dekabr — 1990-yil yanvar). AQSh rasmiy ravishda bosqinga 35 000 amerikalik fuqarolarning hayotini himoya qilish va Panamada demokratiyani tiklash zarurati bilan sabab boʻldi.

Yoʻqotishlar va halokatlar tahrir

 
Koʻchadagi janglar paytida Panama Mudofaa vazirligi binosi atrofidagi kvartallar

Harbiy operatsiya davomida AQShning yoʻqotishlari: 23 askarni oʻldirdi va 330 nafari yaralandi; operatsiyaning dastlabki ikki kunida 15 ta samolyot shikastlangan — toʻrtta C-141 va oʻn bitta C-130 (Amerika maʼlumotlariga koʻra, 13 ta samolyot 2-yanvargacha taʼmirlangan, qolgan ikkitasi 1990-yil 16-yanvarda taʼmirlangan), Shuningdek, 4 ta vertolyot yoʻqolgan, yana 45 ta vertolyot zarar koʻrgan (Amerika tomonining bayonotiga koʻra, 24 soat ichida 44 ta vertolyot taʼmirlangan)[1].

Bundan tashqari, operatsiya boshlanganidan beri Panamada uch AQSh fuqarosi halok boʻldi: AQSh Mudofaa vazirligi fuqarosi Richard Pol yoʻl postida toʻxtashdan bosh tortgani uchun Panama askarlari tomonidan otib oʻldirilgan; Panama askarlari tomonidan otib oʻldirilgan kollej oʻqituvchisi Raymond Dragseth va nomaʼlum odam tomonidan otib oʻldirilgan maktab oʻqituvchisi Gertrude Kandi Helin.

1990-yil sentabr oyida AQSh hukumati operatsiya narxi 163 million dollarga tushdi deb xabar berdi (2010-yilgi narxlarda 287,5 million dollarga teng)[2].

1990-yil oktabr oyida AQSh U.S. Southern Command tomonidan eʼlon qilingan rasmiy maʼlumotlarga koʻra, bosqin natijasida 515 Panama fuqarosi halok boʻlgan (shu jumladan Panama qurolli kuchlarining 51 aʼzosi, 202 tinch aholi va qolgan oʻlganlarning shaxsi aniqlanmagan "chunki Panama harbiy xizmatchilari koʻpincha fuqarolik kiyimida kiyingan va oʻzini-oʻzi mudofaa boʻlinmalari aʼzolari harbiy kiyim kiymagan"). Panama hukumatining rasmiy maʼlumotlariga koʻra, bosqin paytida 570 Panama fuqarosi, jumladan, jinoyat sodir etish paytida otib oʻldirilgan bir qancha talonchilar va jinoyatchilar halok boʻlgan. Panama qurolli kuchlarining yoʻqotishlari opolchenetslarni yoʻqotishlarini hisobga olmaganda, 68 askar halok boʻldi va 27 nafar yarador boʻldi. Boshqa manbalarda tomonlarning yoʻqotishlari haqida boshqa taxminlar mavjud.

Manbalar tahrir

  1. Б. Строгинов, Д. Васильев. «Джаст коз» — военная операция США против Панамы // «Зарубежное военное обозрение», № 6, 1990. стр.9-14
  2. colonel Lee T. Wight (USAF). Airpower dollars and sense. Rethinking the relative costs of combat // „Joint Force Quarterly“, № 66, 3rd quarter of 2012 pages 54-61