Abdulmalik ibn Marvon ibn Muso ibn Nusayr
Abdulmalik ibn Marvon ibn Muso ibn Nusayr (arabcha: عبد الملك بن مروان بن موسى بن نصير) – Umaviylar xalifaligi davrida Misrning oxirgi hokimi.
| Abdulmalik ibn Marvon ibn Muso ibn Nusayr عبد الملك بن مروان بن موسى بن نصير | |
|---|---|
| Misr hokimi | |
|
Mansab davri 750 – 750 (1 yildan kamroq) | |
| Oʻtmishdoshi | Al-Mugʻiyra ibn Ubaydulloh al-Fazoriy |
| Vorisi |
Solih ibn Ali (Abbosiy hokimi) |
| Shaxsiy maʼlumotlari | |
| Ota-onasi | Marvon ibn Muso ibn Nusayr |
| Qarindoshlari |
Muso ibn Nusayr (bobosi) Muoviya ibn Marvon ibn Muso (ukasi) |
| Istiqomat joy(lar)i | Misr |
Faoliyati
tahrirAbdulmalik Shimoliy Afrika va Hispaniyaning bir qismini bosib olish uchun mas’ul boʻlgan musulmon generali Muso ibn Nusayrning nabirasi boʻlgan. Taxminan 749-yilda al-Mugʻiyra ibn Ubaydulloh al-Fazoiry hokimligi davrida Misrning moliyaviy masalalar boʻyicha rahbari hisoblangan. 749-yil dekabrda al-Mugʻiyraning oʻlimidan soʻng Umaviylar xalifasi Marvon II Abdulmalikni uning oʻrniga tayinlagan[1].
Abdulmalikning Misrdagi hokimlik davri Abbosiylar inqilobi boshlanishi bilan bir vaqtga toʻgʻri kelgani bois notinch davr boʻlgan. Nil deltasida qibtiylar hukumatga qarshi isyon koʻtarib, Abdulmalik tomonidan solingan soliqlarni toʻlashdan bosh tortdilar, bu esa hokimni qoʻzgʻolonchilarga qarshi qoʻshin yuborishga majbur qildi[2]. Taxminan bir vaqtning oʻzida sharqiy Havf tumanida Umaviylarga qarshi qoʻzgʻolon koʻtarildi. Abdulmalik ular bilan kurashish maqsadida Bilbeisga boshqa qoʻshin joʻnatdi, biroq bu safar ikki tomon murosaga keldi va jang qilishdan oʻzini tiydi[3].
Bu tartibsizliklar oʻrtasida Marvon II ning oʻzi 750-yilning iyun oyida Misrga yetib keldi. Oʻsha yilning boshida Abbosiylarga qarshi Zab jangida magʻlubiyatga uchraganidan soʻng Suriyadan qochib ketdi. Marvon II kelganidan keyin qisqa vaqt ichida mamlakatning koʻp qismi unga qarshi ekanligini koʻrdi. Turli isyonchilar Havf, Iskandariya, Yuqori Misr va Asvonda Abbosiylarning qora bayrogʻini koʻtarishdi, Koptlar qoʻzgʻolon koʻtarishga tayyor holatda edi. Vaziyatga guvoh boʻlib turgan Marvon Fustatdan ketishga qaror qildi, saroy va shahar koʻpriklarini vayron qildi[4], oʻz qoʻshinlarini Iskandariya va Yuqori Misrni qaytarib olish uchun yubordi. Biroq oradan koʻp oʻtmay, Solih ibn Ali va Abu Avn Abdulmalik ibn Yazid boshchiligidagi Abbosiy qoʻshinlari Misrga bostirib kirdi va Marvonni 750-yilning avgustida Busirda oʻldirdi. Xalifaning oʻlimi bilan viloyat Abbosiylarga boʻysundi va Umaviylar hukmronligiga barham berildi[5].
Marvonning vafotidan soʻng, Abdulmalik va uning ukasi Muoviya Solih ibn Ali tomonidan qoʻlga olinib, qamoqqa tashlandi, ammo Abdulmalik oʻz lavozimida boʻlgan davrida Abbosiylarga nisbatan yumshoq muomalada boʻlgani uchun tez orada afv etildi. Keyinchalik, Solih ibn Ali 751-yilda Misrdan joʻnab ketayotgan vaqtda unga hamroh boʻlib, Misrni tark etishdi[6].
Manbalar
tahrir- ↑ Al-Kindi 1912, s. 93; Ibn Taghribirdi 1929, s. 316; Morimoto 1981, s. 147.
- ↑ Al-Kindi 1912, s. 94, and Ibn Taghribirdi 1929, s. 316, mention that the Copts were defeated and their leader was killed. Severus 1910, ss. 156–57, reports a similar incident, but claims the Copts were victorious in multiple encounters against government forces and subsequently fortified themselves in the regional marshes. See also Morimoto 1981, ss. 147–48.
- ↑ Al-Kindi 1912, s. 94, and Ibn Taghribirdi 1929, s. 316.
- ↑ Al-Kindi 1912, ss. 94–96; Ibn Taghribirdi 1929, ss. 316–17. Severus 1910, ss. 167–68, claims that Marwan ordered the entire city to be burned. See also Morimoto 1981, s. 148.
- ↑ Al-Kindi 1912, ss. 96–97; Ibn Taghribirdi 1929, ss. 316–17.
- ↑ Al-Kindi 1912, ss. 98, 101; Ibn Taghribirdi 1929, ss. 323–24; Ibn 'Asakir 1996, s. 168.
Adabiyotlar
tahrir- Ibn 'Asakir, Abu al-Qasim 'Ali ibn al-Hasan ibn Hibat Allah. Tarikh Madinat Dimashq (Arabic). Beirut: Dar al-Fikr, 1996.
- Ibn Taghribirdi, Jamal al-Din Abu al-Mahasin Yusuf. Nujum al-zahira fi muluk Misr wa'l-Qahira, Volume I (Arabic). Cairo: Dar al-Kutub al-Misriyya, 1929.
- Al-Kindi, Muhammad ibn Yusuf. The Governors and Judges of Egypt (Arabic). Leyden and London: E. J. Brill, 1912.
- Morimoto, Kosei. The Fiscal Administration of Egypt in the Early Islamic Period. Kyoto: Dohosha, 1981. ISBN 9784810402124.
- Severus of Al'Ashmunein „Part 3: Agathon - Michael I (766 AD)“, . History of the Patriarchs of the Coptic Church of Alexandria, 1910.
| Oldingisi | Misr hokimi 750 |
Keyingisi Solih ibn Ali
(Abbosiy hokimi) |