Agaydeka
| Agaydeka | |
| Zamonaviy nomlanishi | nimi |
| Aholi soni | 14[1](2010-yil, boshqalar Shoshoshi-Bannokkaga kiradi) |
| Tarqalishi | Aydaxo, AQSH |
| Tili | Shoshoni, ingliz tillari |
| Dini | Mahalliy amerikaliklar cherkovi, Quyosh raqsi, Ruh raqsi, xristianlik |
| Kiritilgan | Shimoliy Shoshonaga |
| Qarindosh xalqlar | Bannokilar va boshqa Shoshonlar |
Agaydeka, Lemxi, Lemxi-Shoshonlar — Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi hind qabilasi boʻlib, shuningdek, „losos xoʻrandalari“[2] deb ham tanilgan. Ilgari ular hozirgi Aydaxo shtati hududida — Lemxi daryosi vodiysida, Biverxed va Lemxi togʻlari boʻyida yashagan, hozir koʻpchiligi Fort Xoll hind qoʻriqxonasida yashaydi.
Tarixi tahrir
XVIII asrda otlarni qoʻlga kiritgandan soʻng, Agaydeka pasttekislik qabilalarining madaniyatini oʻzlashtirishdi va bizon oviga otlanishdi. Ular krou va qoraoyoqlilar konfederatsiyasi bilan dushman boʻlgan Buyuk tekisliklarga uzoq safarlar qildilar[3]. Ular Plato va Qoyali togʻlardagi qoʻshnilari — flatxedalar va ne-perse bilan chambarchas bogʻliq edilar, ular savdo va dushman qabilalarga qarshi harbiy yurishlar uchun ularga qoʻshilishgan edi. XIX asrda Agaydeka Lemxi daryosi vodiysini, Biverxed va Lemxi togʻlari boʻyini egallagan.
Lyuis va Klark ekspeditsiyasida ular bilan 1805-yilda Missuri daryosining boshida duch kelgan[4]. Taxminan 1850-yilda Bannokilar, janubdan kelgan boshqa shimoliy Shoshonlar bilan birga yashagan 100 ga yaqin kishi Agaydekaga qoʻshildi. XIX asrning oʻrtalaridan boshlab Shoshonlar[5] ning taniqli boshligʻi, yarim bannok[6] boʻlgan Tende Agaydekning bosh sardori boʻlib kelgan. U avvalgi rahbar Tiovandua, hozirgi Bannok okrugida oq tanlilar tomonidan, oʻldirilganidan keyin rahbar boʻldi.
1875-yilda ularning anʼanaviy hududida joylashgan va 259 km² maydonni egallagan Agaydek uchun Lemxi qoʻriqxonasi tashkil etilgan. 1907-yilda qoʻriqxona tugatildi va uning aholisi Fort-Xollga yuborildi[4], faqat bir nechtasi deportatsiyadan qochishga muvaffaq boʻldi va Salmon daryosi hududida qolishdi.
Aholisi tahrir
1860-yillarda hind agentlari Agaydekani aholi sonini, ular bilan birga yashaydigan Bannoklar va Tukudekalarni oʻz ichiga olgan holda 1200 ga baholadilar[7]. 1875-yilda Lemxi qoʻriqxonasi hududida 700 kishi yashagan. 2010-yilda, AQSh aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, faqat 14 ta toʻlaqonli Agaydek boʻlgan, qolganlari Fort Xoll qoʻriqxonasida boshqa Shoshonlar va Bannoklar bilan qoni aralashgan.
Manbalar tahrir
- ↑ „2010 Census CPH-T-6. American Indian and Alaska Native Tribes in the United States and Puerto Rico: 2010“. www.census.gov. 9-dekabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-yanvar 2015-yil.
- ↑ Murphy and Murphy, 306
- ↑ Народы и религии мира, 2000 — 647 bet.
- ↑ 4,0 4,1 Murphy and Murphy, 286
- ↑ David Lester Crowder. Tendoy, chief of the Lemhis. Caxton Printers, 1969. 16-fevral 2012-yilda qaraldi.
- ↑ Murphy and Murphy, 288
- ↑ Murphy and Murphy, 289
Adabiyotlar tahrir
- Murphy, Robert A. and Yolanda Murphy. „Northern Shoshone and Bannock.“ Warren L. d'Azevedo, volume editor. Handbook of North American Indians: Great Basin, Volume 11. Washington, DC: Smithsonian Institution, 1986: 284–307. ISBN 978-0-16-004581-3.
- Green, Dean M.. The Lemhi Indians of Eastern Idaho, 1860 to 1907. Provo, Utah: Brigham Young University, 1958.
Havolalar tahrir
- Northern Shoshoni treaties (Archive.is saytida 15-aprel 2013-yil sanasida arxivlangan)