Ahmadiyya Jabrailov
Ahmadiyya Mikayil oʻgʻli Jabrailov (22-sentyabr 1920 — 10-oktabr 1994) — Ikkinchi Jahon urushi qatnashchisi, partizan, Fransiya qarshilik harakatining taniqli vakillaridan biri, Qorabog 'urushi shahidi, Ozarbayjon Milliy Qahramoni Mikayil Jabrailovning otasi.
| Ahmadiyya Jabrailov | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
22 senyabr 1920 Oxud, Sheki, Ozarbayjon SSR |
| Vafoti |
10-oktabr 1994 Sheki, Ozarbayjon |
| Fuqaroligi |
 SSSR |
| Kasbi | harbiy xizmatchi |
| Bolalari | Mikayil Jabrailov, Javanshir Jabrailov |
| Mukofotlari |
Fransiya Harbiy medal (saqlanmagan), Harbiy xoch, Ixtiyoriy harbiy xizmat xochlari, Müharibədə yaralanma medalı, Jangchi xochi, 1914-1918-yillardagi urushning esdalik medali (saqlanmagan), Koʻngillilar jamiyatining medali, Milliy eʼtirof medali |
Hayotiy
tahrirAhmadiyya Jabrailov 1920 yil 22-sentyabrda Sheki viloyati Oxud qishlogʻida tugʻilgan. Ikkinchi Jahon urushi paytida u „Qurolli Mishel“, „Rus Qurolli“, „Xargo“ va boshqalar nomlari ostida Fransiya ozodligi uchun kurashgan, Fransiya qarshiliklariga aʼzo boʻlgan. Fransiya ordenlari va medallari, shu jumladan „Harbiy medali“ bilan taqdirlangan.
1935 yilda Sheki qishloq xoʻjalik texnikumining zootexnika va agronomiya fakultetiga oʻqishga kirdi. U 1938 yilda bu yerda agronomiya mutaxassisligini tugatgan va keyingi yillarda Kuba-Gusar-Xachmaz-Dovachi-Yalama mintaqasida ipak qurti boʻlib ishlagan. U 1940 yilda Kommunistik partiyaga aʼzo boʻlgan.
Urushda qatnashish
tahrir
Ikkinchi jahon urushida fashizm ustidan qozonilgan gʻalaba Ozarbayjon xalqi, boshqa xalqlar qatori insoniylik va katta miqdordagi moddiy boyliklar hisobiga amalga oshirildi. Shunday qilib, urushda 600 mingga yaqin ozarbayjonliklar qatnashgan, ularning 300 mingdan ortigʻi halok boʻlgan yoki bedarak yoʻqolgan. Urush paytida fransuz qarshiliklariga qoʻshilgan ozarbayjonlardan biri „Qurolli Mishel“ laqabli Ahmadiya Jabrailov boʻlib, u Fransiya Harbiy Xoch va „Legion legioni“ va ushbu mamlakatning milliy qahramoni unvoniga sazovor boʻlgan.[1]
Uning fashizmga qarshi kurashdagi qat'iyati va qahramonligi katta siyosiy ahamiyatga ega. Ahmadiya Jabraylovning bu kurashi ozarbayjon xalqining fashizm ustidan qozonilgan gʻalabaga qoʻshgan ulkan hissasidir.
Ulugʻ Vatan urushi boshlanishi bilan u ixtiyoriy ravishda frontga ketdi. U Orjonikidze viloyati, Nevinnomyssk shahridagi aviatsiya maktabida tahsil olmoqda. Bir necha oylik mashgʻulotlardan soʻng u kichik leytenant lavozimiga koʻtarilib, Moskva yaqinidagi 35-diviziya 350-sonli bombardimon xizmatiga tayinlangan.
1942 yil aprelda u Ukrainaning Donbas shahriga yuborildi va u yerda 350-polkning siyosiy rahbarining yordamchisi etib tayinlandi. Ushbu polk tarkibida u Ukrainaning Barvinki-Lozovaya-Izyum viloyati atrofidagi janglarda qatnashgan. Katta leytenant unvonini oladi.
Asirlik
tahrir1942 yil aprel yoki may oylarida uning samolyoti Kursk atrofida urildi. Oʻsha paytda 350-chi polk Shimoliy Donets daryosining qirgʻogʻida, Izyum daryosi boʻyida qattiq yaralangan va nemislar tomonidan asirga olingan va Barvinka va Lvov yaqinidagi kontslagerlarga yuborilgan. Bir lagerdan boshqasiga oʻtish 3 oyni tashkil etadi. Biz har kuni 60 km yurdik.
1943 yilda Dachau kontslagerga yuborildi va birinchi marta qochishga harakat qildi. Pichoq bilan qurollanib, u oʻzini mast qiladi, qorongʻilikni qorovulga yaqinlashganda ishlatadi va tomogʻini kesishga harakat qiladi. Urinish muvaffaqiyatsiz tugadi va uni nemislar Fransiya janubidagi Tuluza yaqinidagi Montoban kontslageriga yuborishdi. Bu yerda u 4167 raqamidagi mahbus edi. Ushbu qamoqxonada u sil bilan kasallangan.
Qarshilik harakati
tahrir1943 yilda qamoqxona komendantining xizmatkori Janna Madamaning yordami bilan fransuz vatanparvarlari nemislarni chalgʻitish uchun tobutda yashiringan Ahmadiyyani qutqarishdi va uni Jannaning uyi podvaliga olib kelishdi. Sogʻayib ketganidan keyin Ahmadiyya fashistlardan oʻch olishga qaror qildi va oʻzini bunga tayyor deb hisobladi. U fransuz tilini oʻrgangan, Madam Janni vatanparvar doʻstlari va partizanlar harakati bilan tanishgan va qarshilik harakatining kapitani Delplank (laqabli „Dumas“) boshchiligidagi Tarn va Garon boʻlimlarida 4-sonli eskadron tarkibiga kirgan. Ahmadiyya Jabrailovning maxfiy laqablari: „Xargo“, „Fraji“, „Jasur“, „Ryus qurolli“ va boshqalar. edi. Bosqinchi Germaniya hukumati unga 10 000 nemis markasini berdi.
1944 yil 22-mayda Ahmadiyya dastlab Caberta partizan guruhiga, soʻng kapitan Delplank boshchiligidagi Duma Maxfiy armiyasiga topshirildi, unda Ahmadiyya Tarn va Garoni ozod qilish uchun barcha janglarda qatnashdi. 1944 yil 19-avgustda Montobani ozod qilishda va boshqa avvalgi operatsiyalarda qatnashadi.
20-avgust kuni ozod qilingan Parijda general Charles de Gaulle Ahmadiyya Jabrailov bilan uchrashdi. Ushbu uchrashuv Ahmadiyning Fransiya muvaqqat hukumati prezidenti boʻlgan Charles de Gaulle ishtirok etgan ziyofatda koʻrsatgan fotosurati bilan tasdiqlanadi. 28-avgust kuni Ahmadiyya Montobandagi 3-chi brigada safiga qoʻshildi va Vosges va Elzasda jang qildi.
1945 yil 1-martda u 3-brigadaning 4-chi eskadroniga qoʻshildi. Ahmadiyya Jabrailov qator vazifalar bilan bir qatorda temir yoʻllarni portlatdi va dushmanning Germaniyadagi kontslagerlarda minglab fransuzlarni ishlatishiga toʻsqinlik qildi. Konsentratsion lagerga olib ketilgan 500 ga yaqin fransuz bolasini qutqarish paytida u yaralangan va bir muddat nemis harbiy gospitalida nemis ofitserining formasida davolangan. Davolanishini tugatgandan soʻng, u Albida harbiy qoʻmondon etib tayinlandi. Bir muddat nemis zobiti sifatida partizanlarga juda muhim maʼlumotlarni etkazdi. Keyin u komendantlarning barcha ofitserlarini asirga oldi va ularni partizanlarga topshirdi. U koʻpriklarni vayron qildi, nemislarning omborlari va natsistlar yashaydigan uylarni yondirdi. Uning rahbarligi ostida Lion markazida dushman tanklari oʻqqa tutilgan. Xavfli operatsiya evaziga Fransiya Kommunistik partiyasining bosh kotibi Morris Tores unga toʻpponchani sovgʻa qildi.
Ahmadiyya Jabrailov (chapda oʻtirgan) Fransiyada bir guruh partizanlar bilan 16-mart kuni u 3-brigadadan boʻshatildi. 1945 yil mayda birinchi fransuz armiyasi tarkibida Vosjes va Elzasdagi janglarga qoʻshildi.
1946 yilda Ahmadiyya oʻz vataniga qaytishga qaror qildi. Fransiya oʻzining harbiy jasoratini yuqori baholaydi va unga mamlakatning medallari va ordenlari, jumladan shaxsiy jasorati uchun „harbiy medal“ topshiriladi (bu medal oddiy askarga harbiy paradda generaldan oldinga chiqish huquqini beradi)[2].
Urushdan keyin
tahrir
1946 yil 25-noyabrda, Charles de Gaulle yordamida Ahmadiyya SSSRga qaytdi. Bu yerda u xoin deb hisoblanadi va uning mukofotlaridan biri Moskvadagi tekshirish paytida musodara qilinadi.
U 1947 yilda Surayya xonimga uylandi va 1948-1962 yillarda ushbu nikohdan 7 bola tugʻildi. 1964 yilda u Kirovobod qishloq xoʻjaligi institutida tugallanmagan taʼlimini davom ettirdi.
1966 yilda SSSRga tashrifi chogʻida Fransiya Prezidenti Charles de Gaulle Ahmadiyya Jabrailovni koʻrishni xohlayotganini aytdi va u Moskvaga taklif qilindi. 1968 yilda Sovet hukumati uni „sotqin“ sifatida oqladi. 1970 yilda qishloq xoʻjalik institutini tamomlagach, Sheki viloyatidagi Narimanov kolxozida bosh agronom boʻlib ishladi. 1971 yilda „Mehnat Qizil Bayrogʻi“ ordeni bilan mukofotlangan.
1972, 1975 va 1982 yillarda unga janglarda qatnashgan joylarga borishga ruxsat berilgan. U Montoban, Rodos, Tuluza, Albi, shuningdek Parij, Bordo, Strasburg, Lion, Dijon va Marselga sayohat qiladi, sobiq oʻrtoqlari bilan uchrashadi. 1975 yilda tashrifi chogʻida uni senator Jak Dyuklos Fransiya Senatida qabul qildi va esdalik medali bilan taqdirladi.
1976 yilda u urushda qatnashgani uchun „Oktyabr inqilobi ordeni“ bilan mukofotlangan. 1977 yilda Tarn va Garonda fransuz partizanlari harakatida qatnashgan Rene Shambar SSSRga kelib, Ahmadiyya Jabrailov bilan uchrashdi.
1986 yilda Ahmadiyya Jabraylov 5 ta fransuz mukofotiga sazovor boʻlgan — Urushlar xochi, Harbiy jasorat xochi, Fransiya qarshilik harakatining medali, Jasorat uchun medali, Shikastlanganlik uchun medali. 1990 yilda u Parijga Charles de Gaulle tavalludining 100 yilligi tadbirlarida qatnashish uchun taklif qilindi. 1994 yil 6-yanvar kuni Front Milliy Harakati xodimi Rene Rassell Ahmadiyya Jabrailovaga uning Fransiya qarshiliklariga qoʻshilganligini tasdiqlovchi hujjatni taqdim etdi. [3]
-
Caserne Bernadotte arxividan Ahmadiyya Jabrailovning „Fransiya qarshiligi“ da qatnashganligini tasdiqlovchi nusxasi (1990) -
1990-yilda Jabraylovaga berilgan koʻngillilar jamiyatining risolasi -
1990-yilda Jabraylovaga berilgan koʻngillilar jamiyatining risolasi
Mukofotlar
tahrirFransiya mukofotlariı
tahrir
Ahmadiyya Jabrailov Fransiyaning 8 ta harbiy mukofotiga sazovor boʻlgan[4]:
- Harbiy medal[2][5][6] (saqlanmagan, buni va buni rasmlarda koʻrish mumkin)
- Harbiy xoch[5][6] (uy-muzeyda saqlanadi)
- Ixtiyoriy harbiy xizmat xochlari[5][6] (uy-muzeyda saqlanadi)
- Müharibədə yaralanma medalı[6] (uy-muzeyda saqlanadi)
- Jangchi xochi[6] (uy-muzeyda saqlanadi)
- 1914-1918-yillardagi urushning esdalik medali (saqlanmagan, buni va buni quyidagi rasmlarda koʻrish mumkin)
- Koʻngillilar jamiyatining medali (uy-muzeyda saqlanadi)
- Milliy eʼtirof medali (uy-muzeyda saqlanadi)
SSSR mukofotlari
tahrir
- II-darajali Vatan urushi ordeni (uy-muzeyda saqlanadi)
- Mehnat Qizil Bayrogʻi ordeni[2] (uy-muzeyda saqlanadi)
- Oktabr Inqilobi ordeni[2] (uy-muzeyda saqlanadi)
- Jasorat uchun medali (uy-muzeyda saqlanadi)
- „1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushida Germaniya ustidan qozonilgan gʻalaba uchun“ medali (uy-muzeyda saqlanadi)
- „SSSR Qurolli Kuchlarining 50 yilligi“ yubiley medali (uy-muzeyda saqlanadi)
- „SSSR Qurolli Kuchlarining 60 yilligi“ yubiley medali (uy-muzeyda saqlanadi)
- „SSSR Qurolli Kuchlarining 70 yilligi“ yubiley medali (uy-muzeyda saqlanadi)
- 1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushi gʻalabasining 20 yilligi yubiley medali (uy-muzeyda saqlanadi)
- „Ulugʻ Vatan urushi gʻalabasining 25 yilligi“ nishoni (uy-muzeyda saqlanadi (uy-muzeyda saqlanadi)
- „1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushi gʻalabasining 30 yilligi“ yubiley medali (uy-muzeyda saqlanadi)
- „1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushi gʻalabasining 40 yilligi“ yubiley medali (uy-muzeyda saqlanadi)
- „1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushi gʻalabasining 30 yilligi“ nishoni (uy-muzeyda saqlanadi)
- „1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushi gʻalabasining 35 yilligi“ nishoni (uy-muzeyda saqlanadi)
- "Əmək veteranı" medalı|„Mehnat faxriysi“ medali (uy-muzeyda saqlanadi)
- Vladimir Ilich Lenin tavalludining 100 yilligi munosabati bilan yubiley medali (uy-muzeyda saqlanadi)
- „DOSAAF 50 yilligi“ nishoni (uy-muzeyda saqlanadi)
- „1973-yil sotsialistik tanlovi gʻolibi“ koʻkrak nishoni (uy-muzeyda saqlanadi)
- „1974-yil sotsialistik tanlovi gʻolibi“ koʻkrak nishoni (uy-muzeyda saqlanadi)
- „1975-yil sotsialistik tanlovi gʻolibi“ koʻkrak nishoni (uy-muzeyda saqlanadi)
- „1976-yil sotsialistik tanlovi gʻolibi“ koʻkrak nishoni (uy-muzeyda saqlanadi)
- „1980-yil sotsialistik tanlovi gʻolibi“ koʻkrak nishoni (uy-muzeyda saqlanadi)
- „Ozarbayjon SSR komsomolining 60 yilligi“ nishoni (uy-muzeyda saqlanadi)
Rossiya mukofotlari
tahrir- "1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushi Gʻalabasining 50 yilligi" yubiley medali (vafotidan keyin uy-muzeyda saqlanadi)
- "1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushi Gʻalabasining 60 yilligi" yubiley medali (vafotidan keyin uy-muzeyda saqlanadi)
- "1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushi Gʻalabasining 65 yilligi" yubiley medali (vafotidan keyin uy-muzeyda saqlanadi)
Vafoti
tahrir1994 yil 10-oktabrda Ahmadiyya Jabrailov Sheki shahrida avtohalokatda vafot etdi. Yuk mashinasi telefon stendiga qulaydi, Ahmadiyya esa kabinaning ichida. U Oxud qishloq qabristoniga dafn etilgan.
Xotira
tahrirUning oʻlimidan bexabar Fransiya hukumati 1995 yilda fashizm ustidan qozonilgan gʻalabaning 50 yilligi uchun unga stipendiya va esdalik medallarini yubordi.
1995 yil oktabrda vafotining bir yilligi munosabati bilan uning qabri ustiga bronza haykal oʻrnatildi.
Fransiya qarshilik harakatining koʻngilli jangchisi Ahmadiyya Jabrailovaning oʻlimidan soʻng, 1998 yil 15-oktabrda u Fransiya ozodligi uchun kurashda ishtirok etgani uchun „Tabriklash diplomi“ bilan taqdirlandi. Oʻsha yili Ahmadiyya Jabrailovning oʻrtoqlari Rene Shambar Shekidagi oilasiga tashrif buyurdi.
-
Ahmadiyya Jabrailovning Sheki shahridagi uy-muzeyi -
Oxud qishloq qabristonida Ahmadiyya Jabrailov va uning oʻg'li Mikayil Jabrailov maqbaralari va haykallari -
Ahmadiyya Jabrailovga bagʻishlangan "Vazifa yo'lida" spektakli afishasi (Sheki davlat drama teatri). Muallif Husaynaga Atakishiyev
Adabiyot
tahrir- „Ozarbayjonlar Yevropa qarshilik harakatida“ Vatan 2005, Rugiya Aliyeva.
- „Xarqo“, 1998, Zaman Qoraev.
- Kamol Madatov, „Oʻzingizning ishonchli vakillaringizdan“, Boku, 1980-yil.
- Ikkinchi Jahon urushi davrida Fransiyada Sovet Ittifoqi qarshilik koʻrsatgan voqealar. Qurolli Mishelga bagʻishlangan „RUS ARMED“ maqolasi, 133-137-b.
- „Fransuz milliy qahramoni ozarbayjonlik Ozarbayjon Ahmediyye Cebrailov“, Boku, 2000-yil, Yakup Oʻztürk.
- Ozarbayjon Sovet Entsiklopediyasi. X tom. S. 407.
- Mextiev, G. G. Sotsialistik vatan uchun // Abadiy yashash anʼanalari (Matn) / N. Ya. Makeev, X. G. Vazirov, J. B. Guliyev [va boshq.]; tahrirlangan V. Jalagoniya; Bu Ozarbayjon Kompartiyasi Markaziy Qoʻmitasining tarixi. — B. : Azerneshr, 1968. — Ch. VIII. — S. 228-248. — 366 s., 1 l. portret. : mamlakat. — 4200 nusxa.
- Semiryaga M. I. Sovet xalqi Yevropada qarshilik, M., 1970
- Djebrailov A. Qurolli fransuz birodarlar bilan // „Umumiy dushmanga qarshi: Sov. Fransuz xalqi. Qarshilik harakati“, Ivan Vasilyevich Parotkin, Nauka, 1972-yil.
Manbalar
tahrir- ↑ „FASHIZMGA QARSHI KURASHGAN OZARBAYJONLIK QAHRAMON“. 2020-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 3-iyun.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. X tom. S. 407.
- ↑ Qəhrəman atanın qəhrəman oğlu
- ↑ Mextiev, G. G. Za sotsialisticheskuyu Rodinu // Vechno jivie traditsii [Tekst] / N. Ya. Makeev, X. G. Vezirov, Dj. B. Guliev [i dr.]; red. V. Djalagoniya; In-t istorii partii TsK KP Azerbaydjana. — B.: Azerneshr, 1968. — Gl. VIII. — S. 228—248. — 366 s., 1 l. portr.: il. — 4200 ekz.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Semiryaga M. I. Sovetskie lyudi v evropeyskom Soprotivlenii, M., 1970
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Djebrailov A. S fransuzskimi bratyami po orujiyu // „Protiv obщego vraga: Sov. lyudi vo frans. dvijenii soprotivleniya“, Ivan Vasilevich Parotkin, Nauka, 1972.
Havolalar
tahrir- Şəkil
- Trend Life: Bonjur, kamarad!
- Əhmədiyyə Cəbrayılov — əfsanəvi partizan[sayt ishlamaydi]
- Djabrailov Axmediya Mikailovich (Armed Mishel). „Razvedka i kontrrazvedka v litsax“ — Ensiklopedicheskiy slovar rossiyskix spesslujb. Avtor-sost. A. Dienko, predisl. V. Velichko. — M.: Russkіy mіrʼ, 2002.
- Rugiya Alieva. Sharl de Goll i Axmediya[sayt ishlamaydi].
- Semiryaga M. I. Sovetskie lyudi v evropeyskom Soprotivlenii, M., 1970
- „Xarqo“ ləqəbli qəhrəmanın yaxınları erməni soyqırımı layihəsinə etiraz edirlər
- „“Vikipediya” Əhmədiyyə Cəbrayılovun adını niyə silib? - VİDEOLAR, SƏNƏDLƏR, ŞƏKİLLƏR“ ((Ozarbayjoncha)). musavat.com (2015-yil 3-noyabr). 2015-yil 4-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 4-noyabr.
- Fransanın Milli Qəhrəmanı adını qazanmış Əhmədiyyə Cəbrayılov (Ozarbayjoncha)
- „Şarl de Qoll Əhmədiyyə Cəbrayılovla dağlarda görüşüb“ — MÜSAHİBƏ(Wayback Machine saytida 2017-02-22 sanasida arxivlangan) (Wayback Machine saytida 2017-02-22 sanasida arxivlangan)
- „Bunları Əhmədiyyə Cəbrayılov özü mənə danışıb“ — MÜSAHİBƏ[sayt ishlamaydi]