Al-Abbos ibn Musa ibn Isa al-Hoshimiy
Al-Abbos ibn Musa ibn Isa (arabcha: العباس بن موسى بن عيسى) (815-yilda vafot etgan) Abbosiylar sulolasining kichik aʼzosi. Al-Abbos 8-asr oxiri — 9-asr boshlarida turli lavozimlarda ishlagan. Toʻrtinchi fitna voqealarida esa qoʻllovchi rolida boʻlgan.
Al-Abbos ibn Musa ibn Isa al-Hoshimiy العباس بن موسى بن عيسى | |
---|---|
Kufa noibi | |
Mansab davri 786 – 814 (bir yildan kamroq) | |
Monarx | Horun ar-Rashid |
Makka noibi | |
Monarx | Horun ar-Rashid |
Amir al-haj | |
Misr noibi | |
Mansab davri 814 | |
Shaxsiy maʼlumotlari | |
Vafoti |
815 Bilbeis, Abbosiylar xalifaligi (hozirgi Misr) |
Munosabatlari | Abbosiylar sulolasi |
Bolalari | Abdulloh |
Otasi | Musa ibn Isa |
Faoliyati
tahrirAl-Abbos dastlabki ikki Abbosiy xalifa as-Saffoh va al-Mansurning jiyani hamda al-Mansurning dastlabki taxt vorisi Isa ibn Musaning nabirasi edi. Horun ar-Rashid taxtga oʻtirgan 786-yilda al-Abbos Kufa noibi boʻlgan otasi Musaga oʻrinbosar boʻlgani, keyinchalik esa Kufa noibi boʻlgani haqida maʼlumotlar mavjud[1]. 805-yilda yillik haj ziyorati safariga boshchilik qilgani[2], hozirda maʼlum boʻlmagan vaqtda esa Makka noibi etib tayinlangani ham maʼlum[3].
809-yilda Horun vafot etgandan so‘ng, al-Amin dastlab al-Abbosni Xurosondagi al-Ma’munga elchi qilib yubordi. Biroq, ikki aka-uka o‘rtasidagi ziddiyat kuchayib borayotgan bir paytda, al-Abbos tez orada fikrini o‘zgartirib, al-Ma’munga sodiqligini bildirishga ko‘ndirildi[4]. 812-yil martida al-Husayn ibn Ali ibn Isaning muvaffaqiyatsiz davlat to‘ntarishida qatnashdi. Bu voqeada shaxsan al-Amin va uning onasi Zubayda bintu Ja’farni qo‘lga olish vazifasini bajargan[5]. Shundan so‘ng, 812, 813 va 814-yillarda al-Ma’mun nomidan amalga oshirilgan dastlabki haj ziyoratlariga rahbarlik qilish uchun tayinlandi[6].
814-yil iyun oyida al-Ma’mun al-Abbosni Misr noibi etib tayinlagach, u o‘g‘li Abdullohga o‘z nomidan viloyatni nazorat qilishni topshirdi. Biroq, Abdulloh mahalliy jund bilan yomon munosabatda bo‘ldi. Uch oydan kamroq vaqt o‘tgach, qo‘shin qo‘zg‘oloni natijasida ag‘darildi, sobiq noib al-Muttalib ibn Abdulloh al-Xuzay esa qamoqdan ozod qilinib, uning o‘rniga hokimiyatga tiklandi[7]. Keyin al-Abbos vaziyatga aralashish uchun Misrga yo‘l oldi, ammo 815-yil fevral oyida Bilbeisda goʻyoki zaharlanish natijasida to‘satdan vafot etdi[8].
Manbalar
tahrir- ↑ Yarshater 1985–2007, v. 30: pp. 101, 213, 304; Khalifah ibn Khayyat 1985, s. 462.
- ↑ Yarshater 1985–2007, v. 30: p. 258; Gordon et al. 2018, v. 3: p. 1183; Khalifah ibn Khayyat 1985, s. 458; Al-Mas'udi 1877, s. 68 (in corrupted form).
- ↑ Yarshater 1985–2007, v. 30: p. 304; Khalifah ibn Khayyat 1985, s. 461; Wüstenfeld 1861, s. 179. According to Khalifah ibn Khayyat, he appointed Talhah ibn Bilal to act as his deputy.
- ↑ Yarshater 1985–2007, v. 31: pp. 25-27, 67-68, 73; Gordon et al. 2018, v. 1: p. 142.
- ↑ Yarshater 1985–2007, v. 31: p. 110.
- ↑ Yarshater 1985–2007, v. 31: pp. 128-29, 133, 172; v. 32: p. 11; Gordon et al. 2018, v. 3: p. 1203 (for 812 and 813 only); Khalifah ibn Khayyat 1985, ss. 467, 468; Al-Mas'udi 1877, s. 69 (in corrupted form).
- ↑ Brockopp 2000, s. 41; Al-Kindi 1912, ss. 153–54; Ibn Taghribirdi 1930, ss. 161–62; Gordon et al. 2018, v. 3: p. 1206. The last adds that the mutiny was led by al-Sari ibn al-Hakam.
- ↑ Al-Kindi 1912, s. 155; Ibn Taghribirdi 1930, s. 162; Gordon et al. 2018, v. 3: p. 1206.
Adabiyotlar
tahrir- Brockopp, Jonathan E.. Early Maliki Law: Ibn 'Abd al-Hakam and his Major Compendium of Jurisprudence. Leiden, Boston and Köln: Brill, 2000. ISBN 90-04-11628-1.
- The Works of Ibn Wadih al-Ya'qubi: An English Translation. Leiden and Boston: Brill, 2018. ISBN 978-90-04-35621-4.
- Ibn Taghribirdi, Jamal al-Din Abu al-Mahasin Yusuf. Nujum al-zahira fi muluk Misr wa'l-Qahira, Volume II (ar). Cairo: Dar al-Kutub al-Misriyya, 1930.
- Khalifah ibn Khayyat. Tarikh Khalifah ibn Khayyat, 3rd ed (ar). Al-Riyadh: Dar Taybah, 1985.
- Al-Kindi, Muhammad ibn Yusuf. The Governors and Judges of Egypt (Arabic). Leyden and London: E. J. Brill, 1912.
- Al-Mas'udi, Ali ibn al-Husain. Les Prairies D'Or, Tome Neuvième, Ed. and Trans. Charles Barbier de Meynard and Abel Pavet de Courteille (fr), Paris: Imprimerie Nationale, 1877.
- Wüstenfeld, Ferdinand. Die Chroniken der Stadt Mekka, Vierter Band: Geschichte der Stadt Mekka (de). Leipzig: F.A. Brockhaus, 1861.
- The History of al-Ṭabarī (40 vols), SUNY Series in Near Eastern Studies.. Albany, New York: State University of New York Press, 1985–2007. ISBN 978-0-7914-7249-1.