Annuit cœptis (/ˈænuɪt ˈsɛptɪs/, klassik lotincha: [ˈannʊ.ɪt ˈkoe̯ptiːs]) — Qoʻshma Shtatlar Buyuk muhrining teskari tomonida yozilgan ikkita shiordan biri. Soʻzma-soʻz tarjimasi lotincha annuo („Maʼqullayman, yoqlayman“) va koeptum („boshlanish, majburiyat“) soʻzlaridan "[U] tashabbuslarimizni maʼqullaydi (yoki „maʼqulladi“ [bizning] tashabbuslarimizni qoʻllab-quvvatlaydi" degan maʼnoni beradi. Uning konteksti „Providence koʻzi“ sarlavhasi sifatidagi standart tarjimalari „Providence bizning tashabbuslarimizni qo‘llab-quvvatlaydi“ va „Providence bizning tashabbuslarimizni qo‘llab-quvvatladi“ koʻrinishida boʻladi[1].

Amerika Qoʻshma Shtatlarining Buyuk muhrining orqa tomoni

Buyuk muhrda yozilishi tahrir

1782-yilda Semuel Adams filadelfiyalik dizayner William Bartonni milliy muhr uchun variantlar yaratish guruhiga rahbar etib tayonlaydi[2]. Shunday boʻlsa ham, Bartonning oʻzi Providence koʻzi ostida 13 qatlamli piramida gʻoyasini taklif qildi. Barton dizaynga hamrohlik qilishni tanlagan shiorlar Deo Favente („Xudoning marhamati bilan“ yoki tom maʼnoda „Xudoning marhamat qilishi bilan“) va Perennis („Abadiy“) kabilar edi. Piramida va Perennis shiori Frencis Hopkinson tomonidan ishlab chiqilgan 50 dollarlik kontinental pul birligidan kelib chiqqan edi[3][lower-alpha 1].

 
Deo Favente va Perennis yozuvi yozilgan Bartonning dizayni

Bartonning tushuntirishicha, shior Providencening Koʻziga ishora qiladi: „Qoʻllardagi Koʻzni nazarda tutuvchi Deo favente, Providence koʻzi uchun moʻljallangan“[4]. Gʻarb sanʼatida Xudo anʼanaviy ravishda Xudoning hamma narsani bilishini timsoli boʻlgan Providence Koʻzi bilan ifodalanadi.

Buyuk muhrning yakuniy versiyasini loyihalashda Charles Thomson (sobiq lotin tili oʻqituvchisi) piramida va koʻzni teskari tomonda ushlab turdi, lekin ikkita shiorni Deo Favente oʻrniga Annuit Koptis (va Perennis oʻrniga Novus ordo seclorum) shioriga almashtirdi. U ushbu shiorning maʼnosi haqida oʻzining rasmiy izohini berganida, shunday deb yozgan:

The Eye over (piramida) va Annuit Cœptis shiorlari Amerika foydasiga ko'p signalli interpozitsiyalarni ishora qiladi..[5]

Deo Faventeʼdan Annuit Coeptis’ga oʻtish tahrir

 
AQShning bir dollarlik banknotining tafsilotlari

Annuit Cœptis AQSH Davlat departamenti[6], AQSH zarbxonasi[7] va AQSh Gʻaznachiligi[8] tomonidan „U (Xudo) bizning tashabbuslarimizni maʼqulladi“ deb tarjima qilingan (aslidagi holat qavs ichida berilganidek). Biroq, asl lotin tilida jumlaning kim (yoki nima) mavzusi aniq koʻrsatilmagan[9]. Amerikalik ikonografiya boʻyicha olim Robert Hieronimusning taʼkidlashicha, Thomsonning maqsadi muhr mavzusiga mos keladigan 13 ta harfdan iborat boʻlgan iborani topish edi[10]. Old tomonda E Pluribus Unum (13 harf) bilan birga 13 ta yulduz, 13 ta gorizontal chiziq (bir dollarlik banknotning orqa tomonidagi qalqonda), 13 ta vertikal chiziq, 13 ta oʻq, 13 dona zaytun barglari va 13 ta zaytun daraxti bor edi. Annuit Cœptis shiori ostidagi piramida 13 qavatdan iborat. Robert Hieronimus fikriga koʻra, Annuit Koptis 13 ta harfdan iborat boʻlib, mavzuga mos ravishda tanlangan. Deo Faventeda atigi oʻnta harf bor edi. Biroq, Annuit cœptis muhrda Œ ligatura bilan yozilgan boʻlib, faqat 12 ta belgidan iborat.

Shiorning klassik manbai tahrir

Richard Patterson va Richardson Dugallning fikriga koʻra, Annuit cœptis („U bizning tashabbuslarimizni qoʻllab-quvvatlaydi“ degan maʼnoni anglatadi) va Buyuk Muhrning teskari tomonidagi boshqa shior Novus ordo seclorum („asrlarning yangi tartibi“ degan maʼnoni anglatadi) ikkalasi ham Rim shoiri Virgiliyning satrlarida kuzatilgan boʻlishi mumkin. Annuit cœptis Aeneid kitobining 9-bob 625-qatoridan olingan boʻlib, unda Iuppiter omnipotens, audacibus adnue coeptis soʻzlari yozilgan[11]. Bu hikoyada qahramon Ascaniusning oʻgʻli Aeneas dushman jangchisi Numanusni oʻldirishdan oldin shu jumlalarni aytgan boʻlib, uning tarjimasi „Qodir Yupiter, dadil tashabbuslarimga yordam ber“ degan maʼnoni anglatadi.

Xuddi shu til Virgilning oldingi sheʼri boʻlmish, Georgiklarda ham uchraydi. Ushbu asarning I.40-qatorida "da facilem cursum atque audacibus annue cœptis " iborasi keltirilgan. Bu satr Sezar Avgustga qaratilgan boʻlib, „bizga oson yoʻl bering va jasoratli harakatlarimizga bosh irgʻab rozilik bering“ degan maʼnoni anglatadi.

Yana qarang tahrir

 

Manbalar tahrir

Ilovalar tahrir

  1. The note can be seen here, and the pyramid portion here.

Adabiyotlar tahrir