Aude
Aude (fransuzcha: [od] (
tinglang); Occitan:) Fransiyaning janubidagi departament boʻlib, Oksitaniya mintaqasida joylashgan. Aude daryosi nomi bilan atalgan. Departament kengashi uni 12—14-asrlarda faol boʻlgan bir guruh diniy dissidentlar sharafiga „Cathar Country“ (fransuzcha:Pays cathare) deb ham ataydi.
Aude Aude | |
|---|---|
| Departament | |
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 43°5′0″N 2°25′0″E / 43.08333°N 2.41667°E G OKoordinatalari: 43°5′0″N 2°25′0″E / 43.08333°N 2.41667°E G O | |
| Mamlakat | Fransiya |
| Aholisi | 374,070 |
| Milliy tarkib | fransuzlar |
| Vaqt mintaqasi | UTC+1 |
| Telefon kodi | 11 |
|
| |
Markazi Carcasonne hisoblanadi. Katta shaharlari Limoux va Narbonne. 2019-yil holatiga koʻra, uning aholisi 374,070 kishi[1]. Aude Chansone de gestedagi Rolandning kelinining ismi edi.
Geografiyasi tahrir
Joylashuvi tahrir
Aude Oʻrta yer dengizi va Pireney togʻlari oʻrtasida joylashgan.
Hozirgi Oksitaniya mintaqasining bir qismidir. U Sharqiy Pireney, Ariej, Haute-Garonne, Tarn va Herault departamentlari bilan oʻralgan, sharqda Golfe du Lion joylashgan.
Tabiiy hududlari tahrir
Ushbu boʻlimning qishloqlari bir nechta tabiiy hududlarga kiradi:
- 1 — Lauragais
- 2 — Montagne Noire
- 3 — Cabardes
- 4 — Carcasonanais
- 5 — Razès
- 6 — Quercorb
- 7 — Pays de Sault
- 8 — Minervois
- 9 — Corbieres
- 10 — Narbonnais
Landshaftlari tahrir
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1793 | 239 642 | — |
| 1800 | 225 228 | −6.0% |
| 1806 | 240 993 | +7.0% |
| 1821 | 253 194 | +5.1% |
| 1831 | 270 125 | +6.7% |
| 1836 | 281 080 | +4.1% |
| 1841 | 284 285 | +1.1% |
| 1846 | 289 661 | +1.9% |
| 1851 | 289 747 | +0.0% |
| 1856 | 282 833 | −2.4% |
| 1861 | 283 606 | +0.3% |
| 1866 | 288 626 | +1.8% |
| 1872 | 285 927 | −0.9% |
| 1876 | 300 065 | +4.9% |
| 1881 | 327 942 | +9.3% |
| 1886 | 332 080 | +1.3% |
| 1891 | 317 372 | −4.4% |
| 1896 | 310 513 | −2.2% |
| 1901 | 313 531 | +1.0% |
| 1906 | 308 327 | −1.7% |
| 1911 | 300 537 | −2.5% |
| 1921 | 287 052 | −4.5% |
| 1926 | 291 951 | +1.7% |
| 1931 | 296 880 | +1.7% |
| 1936 | 285 115 | −4.0% |
| 1946 | 268 889 | −5.7% |
| 1954 | 268 254 | −0.2% |
| 1962 | 269 782 | +0.6% |
| 1968 | 278 323 | +3.2% |
| 1975 | 272 366 | −2.1% |
| 1982 | 280 686 | +3.1% |
| 1990 | 298 712 | +6.4% |
| 1999 | 309 962 | +3.8% |
| 2007 | 345 779 | +11.6% |
| 2012 | 362 339 | +4.8% |
| 2017 | 370 260 | +2.2% |
Audening har bir tabiiy hududi oʻziga xos landshaftga ega. Sharqda lagunalar, qirgʻoq koʻllari quruqlik va dengizni ajratib turadi. Ular Aude, Orb va Hérault daryolari tomonidan quyilgan choʻkindilarning toʻplanishi natijasida hosil boʻlgan. Bunday shoʻr suvli koʻllar juda koʻp. Bu muhit oʻsimlik va hayvonot dunyosiga talabchan. U yerda galofil (yaʼni, tuzni yaxshi koʻradigan) oʻsimliklar oʻsadi. Hudud, shuningdek, pushti flamingo va oq tirgak uchun ham yashash hududi hisoblanadi[2].
Geologiyasi tahrir
Aude landshaftlarin uning geologiyasi bilan izohlash mumkin. Janubda Pireney togʻlarining hosil boʻlishi jarayonida burmalangan choʻkindi jinslar bor. Aude shimolida va markazida choʻkindi jinslar kamroq burmalangan. Ekstremal sharqda, Oʻrta yer dengizi yaqinida qoyalar bor.
Iqlimi tahrir
Audega Oʻrta yer dengizi iqlimi taʼsiri qiladi.
Kuz shiddatli va qisqa boʻronlar bilan ajralib turadi. Yoz koʻpincha issiq va quruq boʻlib, bu uzum va zaytun daraxtlari uchun qulaydir. Shunga qaramay, departament iqlimda bir nechta farqlarga ega: shimolda Montagne Noire va janubda Pays de Sault togʻli iqlimga ega, harorat baʼzan qishda juda past. Gʻarbda iqlim Akvitaniya taʼsirida, kuchli yogʻingarchilik bilan, sharqda esa sof Oʻrta yer dengizi iqlimi mavjud.
Asosiy shaharlari tahrir
Aholi eng koʻp boʻlgan kommuna Narbonna va Carcasonne shaharlari hisoblanadi. Aholi soni boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi. 2019-yil holatiga koʻra, aholisi 10 000 dan ortiq boʻlgan 5 ta kommuna mavjud[1][3].
| Kommuna | Aholi (2019) |
|---|---|
| Narbonne | 55,516 |
| Carcassonne | 46 825 |
| Castelnaudary | 12,187 |
| Lézignan-Corbières | 11 317 |
| Limoux | 10 012 |
Qishloq xoʻjaligi va baliqchilik tahrir
Aude katta qismida uzum ekiladi. Sharqda Corbieres va La Clape vinolari, markazda Minervois va Cotes de Malepère, janubda Limoux sharoblari mavjud. Soʻnggi paytlarda yogʻi uchun zaytun daraxtlarini yetishtirish koʻpaydi.
Demografiyasi tahrir
Aude aholisi „Audois“ nomi bilan tanilgan. 1990-yilgi aholini roʻyxatga olish hisobotiga koʻra 1960-yillardan buyon aholi sonining oʻsishi kuzatilmoqda.
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 Populations légales 2019: 11 Aude, INSEE
- ↑ „Répertoire national des élus: les conseillers départementaux“ (fr). data.gouv.fr, Plateforme ouverte des données publiques françaises (2022-yil 4-may).
- ↑ Economy of the Aude (Wayback Machine saytida 2010-05-28 sanasida arxivlangan) on the préfecture of Aude website