Elis (Kerrollning qahramoni)

Elis (asl nusxada — Elis ,inglizcha: Alice — Lyuis Kerrollning „Alisa moʻjizalar mamlakatida“ (aslida Alisaning yer ostidagi sarguzashtlari) va „Koʻzgu ortida“ kitoblarining bosh qahramoni. Charondagi Elis krateri uning sharafiga nomlangan (nom hali Xalqaro Astronomiya Ittifoqi tomonidan tasdiqlanmagan).

Elis

Elisning surati

Kerollni qahramonining prototipi uning yosh tanishi — Elis Pleasence Liddell edi. Keroll Elis bilan 1856-yilda tanishgan (Elis oʻsha paytda taxminan uch yoki toʻrt yoshda boʻlgan). Elis keyinchalik Kerollning sevimli erkatoyiga aylanadi; koʻp yillardan soʻng, Elis turmush qurganidan soʻng, Keroll unga shunday deb yozdi: „Sizdan keyin mening kichik doʻstlarim koʻp boʻlgan, lekin bularning barchasi sizdek emas edi …“. Elisning iltimosiga koʻra, Keroll 1862-yil 4-iyulda qayiqda sayohat paytida opa-singillar Liddell uchun yozilgan ertakni yozib oldi. Uning davomiga kelsak (Elis koʻzgu ortida), demak, baʼzi mualliflarning fikriga koʻra, ertak endi Miss Liddell haqida emas, balki „Koʻzgu ortida“ filmining qahramoni maʼlum bir Elis Reyks tomonidan tasvirlangan qiz. „Koʻzgu orti mavzusi, shubhasiz, ikkinchi ertakning asosiy gʻoyasidan kechroq paydo boʻlgan. Ertak Elis Liddell eslaganidek, Kerroll Liddell qizlariga shaxmat oʻynashni oʻrgatish paytida yaratgan qoʻshiqlarga asoslangan edi. Shu vaqtda oynaning narigi tomonida yotgan mamlakat gʻoyasi paydo boʻldi. Bu yozuvchi Elis Rayksning uzoq qarindoshi boʻlgan boshqa Elis bilan boʻlgan suhbatda aniq boʻldi va bu haqda u intervyuda gapirdi. Biroq, baʼzi faktlar bu nazariyaga mos kelmaydi; Xususan, „Koʻzgu ortida“ning oxirida Elis Plisensga bagʻishlangan akrostik sheʼr bor.

Koʻrinishidan, birinchi ertak voqealari qahramonning tugʻilgan kunida — 4-mayda sodir boʻladi: „Choʻchqa va qalampir“ bobida u hovlida may ekanligini va mart quyoni allaqachon uning oldiga kelganini payqaydi“. Bir necha sahifadan soʻng qalpoqchining savoliga javob berib, bugun toʻrtinchi kun ekanligini aytadi. „Koʻzgu ortida“ filmida u 7,5 yoshda; shuning uchun „Moʻjizalar mamlakati“da u 7 yoshga toʻldi (bu fikrni „Elisaning yer ostidagi sarguzashtlari“ qoʻlyozmasining oxirgi sahifasida 9 yoshli Elisning fotosurati yopishtirilganligi ham taxmin qilinadi). Aslida, 1862-yilda (yaʼni ertak yozilgan paytda) Liddell allaqachon 10 yoshda edi.

Elisning haqiqiy dunyoda shaxsiy hayoti haqida kam gapiriladi. Birinchi kitobning boshida uning katta singlisi eslatib oʻtiladi (ehtimol Loreena Sharlotta Liddellni nazarda tutadi — „Ayralarda yugurish va uzoq hikoya“ bobida Lori toʻtiqush rolida kiritilgan); Bir necha bobdan keyin u akasi (ehtimol Garri Liddell)ga tegishli lotin tili grammatikasi kitobini eslaydi. Elisning singlisi „Koʻzgu ortida“ ham eslatib oʻtilgan („Kechagidek, u singlisi bilan uzoq vaqt janjallashdi …“); ammo, aniq kim haqida gapirayotganligi aniq emas — Liddell oilasining beshta qizi bor edi (Lorina Sharlotta, Elis Pleasence, Edith Mery, Roda Caroline Enn va Violetta Constance). Uning doʻstlari, Ada va Meybel hamda enaga ham tilga olinadi („Koʻzgu ortida“ning 1-bobida). Elis qayta-qayta oʻzining mushuklarini — sichqonlarni mukammal ushlaydigan Dinni va uning mushukchalarini eslaydi (Qor parchasi va Kiti; Gardner Snowflake Kerrollning yosh tanishlaridan biri mushukcha Meri MakDonaldning ismi ekanligini payqaydi). Qizning maktabda ekani bir necha bor tilga olinadi.

Elis Kerroll tasviriy sanʼatda

Jon Tenniel tomonidan ijro etilgan Elis haqidagi hikoyalar uchun birinchi rasmlarda qahramon uzun sariq sochli kichkina qiz sifatida namoyon boʻladi. Aslida, Elis Liddellning kalta, toʻq jigarrang sochlari va peshonasida sochlari bor edi.

Jismoniy va falsafiy talqin

Kasbi boʻyicha Kerroll matematika oʻqituvchisi edi. Buning ajablanarli joyi yoʻq, chunki uning hikoyalarida koʻplab fizik va matematik paradokslar paydo boʻladi. Dilogiyaning ikkinchi kitobida ularning koʻplari bor — hamma narsa (jumladan, fizika qonunlari) oldimizda oyna tasvirida koʻrinadi: Qora qirolichaga yaqinlashish uchun Elis unga emas, balki uning yonidan qadam tashlashi kerak. Oynaning narigi tomonida vaqt „orqaga“ yurdi (Qirollik xabarchisi keyingi seshanba kuni sodir etishi kerak boʻlgan jinoyati uchun hibsga olingan).

Kerroll ertaklarining barcha turdagi allegorik oʻqishlari boʻyicha juda koʻp tadqiqotlar mavjud. Shunday qilib, Sheyn Lesli ularni „Viktoriya Angliyasidagi diniy janglarning shifrlangan tarixi“ (Gardner) deb tushuntirdi: „Ushbu usuldagi oʻqishda Elis oʻsha davrdagi ilohiy tortishuvlarning qalin qismiga tushib qolgan sodda birinchi kurs talabasidir; Oq quyon oʻzining yepiskopidan (gersoginya) eng qoʻrqadigan kamtarin anglikan ruhoniysidir. Zaldagi eshiklar ingliz Oliy va Pastki cherkovining ramzi; oltin kalit — Muqaddas Bitikning kaliti; Elis tishlab oladigan pirog — bu muqaddas dogma. Cherkov Sichqonchasi juda qoʻrqadigan Dinning mushuki, albatta, katolik va Alisyn Shotlandiya Terrier, Shotlandiya boʻlib, Presviterian, bu ham juda yoqimsiz Sichqoncha … Elisning oʻsishi va balandlikning pasayish istagi bilan bogʻliq har xil bezovtaliklar, S. Leslie ingliz imonlilarining Oliy va Pastki cherkov oʻrtasidagi munosabatlari bilan bogʻlaydi“, deb yozadi Demurova. U. Empson „Elis …“ ni evolyutsiya nazariyasining yashirin parodiyasi sifatida talqin qildi: 2-bobdagi „koʻz yoshlar dengizi“ hayot tugʻiladigan ibtidoiy okeandir; „Dengiz“dan paydo boʻlgan gʻalati mavjudotlar ishtirok etadigan va bir vaqtning oʻzida hamma va hech kim gʻalaba qozonmaydigan „aylana boʻylab yugurish“ — bu tabiiy tanlanish nazariyasi; „Choʻchqa va qalampir“ bobidagi gersoginya va oshpaz oʻrtasidagi kurash — Tomas Xaksli va yepiskop Semyuel Uilberfors oʻrtasidagi evolyutsiya nazariyasi haqidagi bahs, choʻchqaga aylangan bolaning timsolida namoyon boʻladi.

Shuningdek, Kerrollning ertaklaridagi tasvirlar olimlar tomonidan maʼlum fizik-matematik tushunchalar, qonunlar va paradokslarning illyustratsiyasi sifatida bir necha bor ishlatilganligini taʼkidlaydi: "Elisning hajmi juda kattalashgan epizod kosmologlar tomonidan koʻpincha nazariyalarning ayrim jihatlarini koʻrsatish uchun keltiriladi.

Kitoblar

Elis quyidagi kitoblarda ham qahramon sifatida namoyon boʻladi:

• Gilbert Adair. „Alisa Zaigoliyada“
• Anjey Sapkovski. „Oltin tush“
• Jeff Noon. „Avtomatik Alisa“
• Hajime Savatari. „Elis“, „Dengizdagi Alisa“ (Lyuis Kerroll kitoblari asosidagi fotoalbomlar)
• Kameron Jeysning „Moʻjizalar mamlakatida aqldan ozgan“ kitoblar seriyasi

Seriallar

• Sofi Lou „ Bir paytlar mo''jizalar dunyosida“ filmida Alisa rolini oʻynaydi;
• Caterina Scorsone Alice miniserialida Elis rolini oʻynaydi;
• Rouz Reynolds „Bir paytlar“ serialining 7-mavsumida Elisni tasvirlagan. Bu Elis anʼanaviy quyon taʼqib qiluvchi qahramondan ancha farq qiladi.

Filmlar

Filmlarda Elis rolini oʻynagan:

• 1903 — „Alisa moʻjizalar mamlakatida“ — Mey Klark
• 1910 — Andoza:Alisa mo'jizalar mamlakatida (фильм, 1931) — Gilbert, Ruth (aktrisa)|Ruth Gilbert||Ruth Gilbert (actress)}}
• 1933 — „Alisa moʻjizalar mamlakatida“ — Sharlotta Genri
• 1949 — Andoza:Alisa mo'jizalar mamlakatida (фильм, 1949) — Carol Marsh|||Carol Marsh}}
• 1972 — „Alisa moʻjizalar mamlakatida“ — Fiona Fullerton
• 1976 — „Alisa moʻjizalar mamlakatida“ — Kristin Debell
• 1985 — „Alisa moʻjizalar mamlakatida“ — Andoza:Natalie Gregory
• 1988 — „Alisa“ — Kristina Koxoutova
• 1999 — „Alisa v Strane chudes“ — Tina Majorino
• 2010 — „Alisa v Strane chudes“ — Миа Васиковска
• 2016 — „Alisa v Zazerkale“ — Миа Васиковска

Multfilmlar

• Elis mo''jizalar mamlakatida (1951)
• Alisa mo''jizalar mamlakatida (1981) — ovozli Marina Neyolova.
• Alisa koʻzoynak orqali (1982) — Marina Neyolova tomonidan ijro etilgan.

Videooʻyinlar

• American McGeeʼs Alice: Bu oʻyin birinchi kitobning hikoyasini davom ettiradi, lekin uni sezilarli darajada oʻzgartiradi. Hikoyada, Elis mo''jizalar mamlakatidan qaytganida, u uyi yonayotganini va ota-onasining oʻlganini koʻradi. U qochib ketadi, lekin kuyishlar va ruhiy jarohatlar oladi, natijada u Routledge psixiatrik kasalxonasiga tushadi. U yerda yillar oʻtkazgandan soʻng, Elis oʻzini katatoniya holatida topdi. Soʻnggi umidlardan shifokor unga oʻzining xushchaqchaq quyonini berdi va Elis kasal ongidan allaqachon buzilgan holda mo''jizalar mamlakatiga qaytdi.
• Alice: Madness Returns: MakGining davomi (10 yildan keyin sodir boʻladi). Endi Elis allaqachon voyaga yetgan, lekin u hali ham ota-onasining oʻlimidan tuzalmagan. U oʻzining yangi psixiatri bilan Londonga koʻchib oʻtadi va u yerda davolanish uchun uni muntazam ravishda gipnoz qiladi. Ota-onasining oʻlimi haqidagi haqiqatni bilish uchun Elis mo''jizalar mamlakatiga sayohat qiladi, u ham yillar davomida oʻzgargan boʻladi.

Yana qarang

• Martin Gardner. Izohlangan Elis
• N. Demurova. Alisa moʻjizalar mamlakatida va koʻzoynak.
• N. Demurova, A. Borisenko. Lyuis Kerroll: afsonalar va metamorfozlar.
• Jon Padney. Lyuis Kerroll va uning dunyosi.
• Vladimir Orel „Alisa moʻjizalar mamlakatida“ soʻzboshi.

Havolalar

• „Alisa mo''jizalar mamlakatida“ kitobining yaratilish tarixi (Wayback Machine saytida 2011-07-27 sanasida arxivlangan)

Adabiyotlar

• „Алиса“,Сказочная энциклопедия, 5000 экз, М.: ОЛМА-ПРЕСС, 2005 — 17—18 bet. ISBN 5-224-04818-4. 

Manbalar