Ewald-Heinrich von Kleist-Schmenzin
Ewald-Heinrich Hermann Konrad Oskar Ulrich Wolf Alfred von Kleist-Schmenzin (1922-yil 10-iyul — 2013-yil 8-mart[2]) — nemis noshiri va 1998-yilgacha Xavfsizlik siyosati boʻyicha Myunxen konferensiyasining chaqiruvchisi. Fon Kleistlar oilasi aʼzosi va Ikkinchi Jahon urushi vaqtida Vermaxt zobiti, uning ota-onasi Adolf Hitlerga qarshi nemis qarshiliklarida faol boʻlgan. Von Kleist Hitlerni xudkushlik hujumida oʻldirish uchun tayinlangan va 1944-yil 20-iyulda Hitlerga suiqasd rejasining omon qolgan soʻnggi aʼzosi edi.
| Ewald-Heinrich von Kleist-Schmenzin | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
10-iyul 1922-yil Pomerania, Weimar Respublikasi |
| Vafoti |
8-mart 2013-yil (90 yoshda) Munich, Germaniya |
| Fuqaroligi | Germaniya |
| Kasbi |
Vermaxt ofitseri (1940—1944) Nashriyotchi |
| Millati | nemis |
| Turmush oʻrtogʻi | Gundula von Kleist (1960-2013; vafoti)[1] |
| Otasi | Ewald von Kleist-Schmenzin |
| Onasi | Anna (Anning) von der Osten |
Yoshligi tahrir
Von Kleist Pomeraniyadagi Köslin (hozirgi Koszalin, Polsha) yaqinidagi Shmenzin (Smęcino) da joylashgan Gut Shmenzin oilasida tugʻilgan. Oila qatʼiy monarxist edi va uning otasi Evald fon Kleist-Schmenzin (1890—1945) Ikkinchi Jahon urushi boshlanishidan ancha oldin natsizmning faol raqibi boʻlgan. Yosh Evald oʻsha muhitda oʻsgan.
1929-yildayoq natsistlar mafkurasini tanqid qilgan otasi singari, Evald-Gaynrix ham Hitlerdan va milliy sotsializmdan nafratlangan edi. 1934-yil 30-iyundagi fashistlarning qotilliklari, „Uzun pichoqlar kechasi“ yosh fon Kleystning natsistlar rejimiga nisbatan nafratini yanada kuchaytirdi.
Ikkinchi jahon urushi tahrir
1940-yilda 18 yoshida u Vermaxtga piyoda ofitser sifatida qoʻshildi. U Sharqiy frontda Ladoga koʻli yaqinida xizmat qilgan va 1943-yil iyul oyida yaralangan. Potsdamda sogʻayib ketayotib, fon Kleist shaxsan Klaus Graf Shenk fon Stauffenberg tomonidan qarshilikka jalb qilingan. 1944-yil yanvar oyida otasining duosi bilan u Hitlerga qarshi navbatdagi oʻz joniga qasd qilish suiqasdida yaralangan Aksel Freyxer fon dem Bussche-Streithorstning oʻrniga koʻngilli boʻldi.
Kompaniya rahbari fon Kleist va uning odamlari Hitlerga frontda sinovdan oʻtgan yangi formalarni koʻrsatishlari kerak edi. Fon Kleyst portfeliga yashiringan portlovchi moddalarni ishga tushirishni rejalashtirgan. U portfeli qoʻlida portlab ketgan taqdirda ham tiriklayin qochib qutulishi mumkinligiga ishondi. Biroq, avvalgi urinishlar singari, reja amalga oshmadi, chunki Hitler rejalashtirilgan yagona namoyishni kechiktirdi[3][4][5].
1944-yil 20-iyul tahrir
22 yoshli fon Kleist 1944-yil 20-iyulda Sharqiy Prussiyadagi Rastenburg yaqinidagi Boʻrilar uyida Hitlerning hayotiga suiqasd qilgan Berlindagi Bendlerblokdagi koʻplab tarafdor va yordamchilarning eng kichigi edi. Agar suiqasd muvaffaqiyatli boʻlsa, Berlinda toʻntarish uyushtirmoqchi edi. Muvaffaqiyatsiz boʻlganidan soʻng, u qarshilik koʻrsatish faoliyatini yashirishga muvaffaq boʻldi va 1944-yil dekabrida dalillar yoʻqligi sababli unga qarshi ish yuritish toʻxtatildi. Bu uni Volksgerichtshof oldida suddan qutqardi, bu uning koʻplab fitnachilar, shu jumladan oʻz otasi uchun boʻlgani kabi, oʻlim hukmi bilan yakunlanishi mumkin edi. Biroq, u Ravensbryuk kontslagerida qamoqqa olingan va keyin frontga yuborilgan va urush tugaguniga qadar u yerda qolgan.
Urushdan keyin tahrir
Urushdan keyin Pomeraniyaning koʻp qismi Polshaga oʻtkazilganda va uning barcha nemislari quvib chiqarilganda, u uysiz qoldi. Von Kleist Gʻarbiy Germaniyada nashriyot bilan shugʻullanadi va oʻzining „Ewald-von-Kleist-Verlag“ nashriyotiga asos soladi va u Germaniyaning yetakchi nashriyotiga aylandi. U qatl etilgan otasi boʻlgan Sankt-Jon protestant ordeni (Brandenburglik Bailiwick) ga qoʻshildi va 1957-yilda Faxriy ritsar unvoniga sazovor boʻldi va 1975-yilda Adliya ritsari maqomiga koʻtarildi[6].
1962-yilda Von Kleist Myunxenda Xavfsizlik siyosati boʻyicha zamonaviy Myunxen konferensiyasining salafi boʻlgan Wehrkundetagungga asos soldi. U 1998-yilda nafaqaga chiqqunga qadar konferensiyani chaqiruvchisi boʻlgan. Forum Sovuq urush davrida muhim voqea boʻlgan va hozirda butun dunyo diplomatlari, siyosatchilari va mudofaa xodimlari uchun xalqaro xavfsizlik masalalarini muhokama qilish uchun forum hisoblanadi.
Transatlantik aloqalarni mustahkamlashdagi xizmatlari uchun fon Kleist 1991-yilda AQSh Mudofaa vazirligining „Davlat xizmatidagi xizmatlari uchun“ medali bilan taqdirlangan. 1998-yilda Myunxen konferensiyasida oʻz vazifasidan nafaqaga chiqqanida, NATOning sakkiz nafar mudofaa vazirlari uni tabriklash uchun tadbirda qatnashgan.
Von Kleist urushdan keyin ham Germaniya jamoat hayotida faol boʻlib, turli mavzularda, jumladan, Germaniya qurolli kuchlari va bir tomonlama yadroviy qurolsizlanish boʻyicha oʻz fikrlarini ochiq ifoda etdi.
Oʻlim tahrir
Ewald-Heinrich von Kleist 2013-yil 8-mart kuni 90 yoshida Myunxendagi uyida vafot etdi.
Manbalar tahrir
- ↑ „Last survivor of plot to kill Hitler dies at 90“. Qaraldi: 28 iyul, 2022.
- ↑ „Letzter verbliebene Teilnehmer des Hitler-Attentats vom 20. Juli gestorben“. Qaraldi: 28 iyul, 2022.
- ↑ Germany, SPIEGEL ONLINE, Hamburg. „SPIEGEL-GESPRÄCH: "Angst halte ich für sehr vernünftig" – DER SPIEGEL 9/2011“ (27-fevral 2011-yil). Qaraldi: 28 iyul, 2022.
- ↑ Lehrer, Steven. Hitler Sites: A City-by-city Guidebook (Austria, Germany, France, United States). McFarland, 2002 — 224 bet. ISBN 0-7864-1045-0.
- ↑ Lehrer, Steven. The Reich Chancellery and Führerbunker Complex: An Illustrated History of the Seat of the Nazi Regime. McFarland, 2006 — 214 bet. ISBN 0-7864-2393-5.
- ↑ Robert M. Clark, Jr., The Evangelical Knights of Saint John; Dallas, Texas: 2003; p. 46.