Foydalanuvchi:Lillimor/Wolfgang Amadeus Mozart

Wolfgang Amadeus Mozart (1756-yil 27-yanvar – 1791-yil 5-dekabr) Klassik davrning nufuzli bastakori. Qisqa umr ko'rishiga qaramay, o'z davrining deyarli barcha G'arb klassik janrlarini ifodalovchi 800 dan ortiq asarlarni yaratdi. Ushbu kompozitsiyalarning aksariyati simfonik, konsert, kamera, opera va xor repertuarining cho'qqilari sifatida tan olingan. Mozart G'arb musiqasi tarixidagi eng buyuk bastakorlardan biri sifatida e'tirof etilgan, uning musiqasi o'zining "melodik go'zalligi, nafisligi, uyg'unlik va teksturaga boyligi" bilan hayratga soladi.

Salzburgda tavallud topgan, keyin Muqaddas Rim imperiyasida va hozirgi Avstriyada bolalik vaqtlari o'tgan. Mozart bolaligidanoq ajoyib qobiliyatini namoyon etdi. Besh yoshida u pianino va skripka chalishni yaxshi bilgan, musiqa bastalashni boshlagan va Yevropa qirolligi oldida chiqish qilgan. Otasi uni Yevropa bo'ylab katta gastrol safarlariga, so'ngra Italiyaga uch marotaba sayohatga olib bordi. 17 yoshida u Salzburg sudida musiqachi bo'lgan, ammo bunga qoniqmasdan, yaxshiroq lavozim izlab sayohat qilgan.

1781-yilda Venaga tashrif buyurganida, Mozart Salzburgdagi lavozimidan chetlashtirildi. U Vena shahrida qoldi, u yerda katta shon-shuhratga erishdi, ammo moliyaviy jihatdan qiyin ahvolda edi. U yerda o'qishning so'nggi yillarida u o'zining ko'plab mashhur simfoniyalari, konsertlari va operalarini yaratdi.

Hayoti va faoliyati

Mozartning tug'ilgan joyi Getreidegasse 9, Salzburg

Oilasi va bolaligi

Wolfgang Amadeus Mozart 1756-yil 27-yanvarda Salzburgdagi Getreidegasse 9- da Leopold Mozart (1719-1787) va Anna Maria (1720-1778) oilasida dunyoga kelgan. Salzburg Muqaddas Rim imperiyasidagi (hozirgi Avstriyada ) cherkov knyazligi bo'lgan Zalsburg arxiyepiskopligining poytaxti edi. Mozart oiladagi yetti farzandning eng kichigi edi, ulardan besh nafari go'dakligida vafot etgan. Uning opasi Maria Anna Mozart (1751–1829) edi. Mozart tug'ilgan kunining ertasiga, Salzburgdagi Avliyo Rupert cherkovida cho'qintirilgan. Cho'qintirish yozuvi uning ismini lotinlashtirilgan shaklda, Joannes Chrysostom Wolfgangus Theophilus Mozart sifatida berilgan. U odatda o'zini "Wolfgang Amadè Mozart" deb atagan, lekin uning ismi ko'p variantlarga ega edi.

Mozartlar oilasi gastrollarda: Leopold, Wolfgang, Nannerl; Carmontelle tomonidan 1763-yil

Dastlabki yillarida Wolfgangning otasi uning yagona ustozi edi. Musiqa bilan bir qatorda, u o'z farzandlariga til va ilmiy fanlarni ham o'rgatgan. Biograf Sulaymonning ta'kidlashicha, Leopold o'z farzandlariga sadoqatli o'qituvchi bo'lgan bo'lsa-da, Mozart o'zi o'rgatgan narsadan ham ko'proq taraqqiyotga intilgani haqida dalillar mavjud. Uning birinchi siyoh sachragan kompozitsiyasi va skripkadagi sa'y-harakatlari otasining tashabbusi edi, u o'g'lining musiqiy iste'dodi yaqqol namoyon bo'lgach, bastakorlikdan voz kechdi.

Mozart 1770-yil yanvarida 14 yoshda (Verona maktabi, Giambettino Cignaroli nomi bilan atalgan)

Oilaviy sayohatlarning sharoitlari og'ir edi. Ular zodagonlardan taklifnomalar va tovon pulini kutishlari kerak edi. Avval Leopold (London, 1764yil-yozi), keyin ikkala farzandi (Gaaga, 1765-yil kuzi) uydan uzoqda, halokatli kasalliklarga chidashdi. 1767-yil oxirida oila yana Vena shahriga jo'nadi va u yerda 1768-yil dekabrigacha istiqomat qildi.

1773–77: Salzburg sudida ishga joylashish

Tanzmeisterhaus, Salzburg, 1773-yildan Mozart oilasi qarorgohi; 1996-yil rekonstruksiya qilingan

Nihoyat, 1773-yil 13-martda otasi bilan Italiyadan qaytib kelganidan so'ng, Mozart Salzburg hukmdori, Prince-Archbishop Hieronymus Colloredo tomonidan saroy musiqachisi sifatida ishga qabul qilindi. Bastakorning Zalsburgda ko'plab do'stlari va muxlislari bor edi va simfoniyalar, sonatalar, torli kvartetlar, masslar, serenadalar va bir nechta kichik operalar kabi ko'plab janrlarda ishlash imkoniyatiga ega edi. 1775-yilning aprel-dekabr oylari orasida Mozart skripka konsertlariga ishtiyoqni kuchaytirdi va beshta seriyani (o'zi yozgan yagona konsertlar) yaratdi, ularning musiqiy nafisligi tobora ortib bordi. Oxirgi uchtasi - K.<span typeof="mw:Entity" id="mwzA"> </span>216, K.<span typeof="mw:Entity" id="mwzg"> </span>218, K.<span typeof="mw:Entity" id="mw0A"> </span>219 - hozirda repertuarning asosiy qismidir. 1776-yilda u o'z sa'y-harakatlarini pianino konsertlarida namoyon qildi va E ♭ K kontserti bilan yakunlandi. 1777-yil boshidagi 271-sonli asar tanqidchilar tomonidan buyuk ish deb hisoblanadi.

Ushbu badiiy muvaffaqiyatlarga qaramay, Mozart Salzburgdan tobora ko'proq norozi bo'lib, boshqa joyda o'z o'rnini topish uchun harakatlarini ikki baravar oshirdi. Buning sabablaridan biri uning kam maoshi, yiliga 150 florin edi; Mozart operalar yozishni orzu qilar edi va Salzburg bu imkoniyatni kamdan-kam hollardagina taqdim etdi. Vaziyat 1775-yilda sud teatri yopilganda yomonlashdi, ayniqsa Salzburgdagi boshqa teatr birinchi navbatda truppalarga tashrif buyurish uchun ajratilgan edi.

1777–78: Parijga sayohat

Mozart 1770-yilda Rimda Papa Klement XIVdan olgan "Oltin Spurs" ordeni ko'krak nishonini taqqan. Rasm 1777-yilda yo'qolgan asarning nusxasi

1777-yil avgustda Mozart Salzburgdagi lavozimidan iste'foga chiqdi va 23-sentyabrda yana ish qidirish uchun Augsburg, Mannheim, Parij va Myunxenga tashrif buyurdi.

Mozart o'sha paytdagi Yevropaning eng yaxshi deb hisoblanadigan Mannheimdagi mashhur orkestr a'zolari bilan tanishdi. U musiqachi oilaning to'rt qizidan biri Aloysia Weberni sevib qoldi. Mannheimda ishga joylashish istiqbollari bor edi, lekin ular hech narsaga erishmadi va Mozart qidiruvni davom ettirish uchun 1778-yil 14-martda Parijga jo‘nab ketdi. Uning Parijdan kelgan maktublaridan birida Versalda organchi bo'lish lavozimga taklif qilingandi, ammo Mozart bunday tayinlanishdan manfaatdor emas edi. U qarzga botib, qimmatbaho narsalarni garovga berdi. Mozartning onasi kasal bo'lib yotib, 3-kuni vafot etganida, eng nochorlik holati yuz berdi, Halliwellning so'zlariga ko'ra 1778-yil iyul ehtimol, mablag' yo'qligi sababli shifokorni chaqirishda kechikishlar bo'lgan. Mozart Melchior Grimm bilan Marquise d'Épinay qarorgohida, 5 rue de la Chaussée-d'Antin uyida yashab qoldi.

Mozart Parijda bo'lganida, otasi unga Salzburgda ish topish imkoniyatlarini qidirdi. Mahalliy zodagonlarning ko'magi bilan Mozartga saroy organisti va konsertmeysteri lavozimini taklif qilishdi. Yillik ish haqi 450 florin edi, lekin u bu taklifni qabul qilishni istamadi. Bu vaqtga kelib Grimm va Mozart o'rtasidagi munosabatlar sovuqlashdi va Mozart u yerdan ko'chib ketdi. 1778-yil sentyabr oyida Parijdan Strasburgga jo'nab ketganidan so'ng, u Mannheim va Myunxenda qoldi. Myunxenda u yana Aloysia bilan uchrashdi, u juda muvaffaqiyatli qo'shiqchi edi, lekin endi unga qiziqmasdi. Mozart nihoyat 1779-yil 15-yanvarda Salzburgga qaytib keldi va o'zining yangi lavozimiga tayinlandi.

Mozartning Parij safari chog'ida yozgan eng mashhur asarlar qatoriga A minor pianino sonatasi K. 310/300d, "Parij" simfoniyasi (№. 31), 1778-yil 12- va 18- iyunda Parijda ijro etilgan va Do-majorda fleyta va arfa uchun konsert, K. 299/297c asarlari kiradi. [[Turkum:Avstriya Rim-katoliklari]] [[Turkum:Avstriyalik erkak klassik bastakorlar]] [[Turkum:1791-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1756-yilda tugʻilganlar]]