Gʻazni ( Dariy tili : غزنی ) — Afgʻonistonning 34 viloyatidan biri, Afgʻonistonning janubi -sharqida joylashgan . [1] Viloyat mingdan ortiq qishloqlarni va taxminan 1,3 million kishini o'z ichiga olgan 19 ta tumanni o'z ichiga oladi [2], bu uni aholisi eng ko'p bo'lgan 5-o'ringa aylantiradi. G'azna shahri poytaxt sifatida xizmat qiladi. U muhim Kobul-Qandahor shossesida joylashgan va tarixan muhim savdo markazi sifatida faoliyat yuritgan. G'azni aeroporti G'azni shahri yonida joylashgan bo'lib, Afg'oniston poytaxti Kobulga cheklangan ichki reyslarni amalga oshiradi.

G'azni Maydan Vardak, Logar, Paktiya, Paktika, Zabul, Uruzgan, Daykundi va Bamyon viloyatlari bilan chegaradosh.

Etimologiya tahrir

Viloyat 10-asrda, Gʻaznaviylar davrida va undan keyin Gʻazna nomi bilan tanilgan.

Tarix tahrir

 G'azna miloddan avvalgi 7-asrgacha va uning davomida gullab-yashnayotgan buddist markaz edi. Qazishmalar natijasida hinduizm va buddist urf-odatlariga oid diniy ashyolar topilgan. "Boshqa ikkita buyuk buddist markazlar, Fondiston va Tepe-e-sardor (G'azni) o'zining keyingi bosqichida juda boshqacha masala bo'lib, VII-VIII asrlargacha Hindistondan kelgan ta'sirlarning yana bir bosqichini namoyish etadi. Tasvirlarda Mahayana ikonografiyasi mavzulari ko'rsatilgan. va hatto oxirgi sayt holatida ham, Nalanda kabi yirik hind monastirlarida allaqachon o'rin olgan tantrik jihatlarni nazarda tuting."

"Yana bir muhim joy - G'azni yaqinidagi Tepe-yi Nagara, chovgum tepasi nomi bilan mashhur bo'lib, u miloddan avvalgi 8-asrgacha bo'lgan. Bu davrdan boshlab Parinirvana Buddaning (Budda yotgan) ulkan haykali mavjud. Xuddi shunday haykal Afg'oniston shimolida, Tojikistonning Adjina tepaligida topilgan.Ammo eng qizig'i o'sha joydan topilgan haykal edi. hindu xudosi Durga Mahishasura-mardini."

Milodiy 644-yilda xitoylik ziyoratchi Syuantszang Varnudan (zamonaviy Bannu, Pokiston) qaytayotganda Yaguda shahriga (ehtimol G‘azni) tashrif buyurdi

  1. „ḠAZNĪ – Encyclopaedia Iranica“. iranicaonline.org. Qaraldi: 2021-yil 22-fevral.
  2. „Estimated Population of Afghanistan 2020-21“. Islamic Republic of Afghanistan, National Statistics and Information Authority. 2020-yil 3-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 6-iyun.