Helène Kirsova (1910-yil 18-iyun — 1962-yil 22-fevral) daniyalik prima balerinasi, xoreograf va balet oʻqituvchisi boʻlib, Avstraliyadagi birinchi professional balet kompaniyasining asoschisi sifatida tanilgan. U Parijda sobiq balet raqqosalari va xoreograflari Sergei Diagilev bilan birga tahsil olgan. Keyin u Leo Staats va Ida Rubinstein tomonidan boshqariladigan kompaniyalarda 1931-yilda Les Ballets Russes de Monte Carloning solisti boʻlib, Yevropa va Shimoliy Amerikada bir necha yil raqsga tushdi. 1936-yilda u bosh raqqosa sifatida Rene Blumning Monte-Karloning „Les Ballets de Monte-Karlo“ asariga qoʻshildi va Londonda katta muvaffaqiyatga erishdi. Oʻsha yili u polkovnik Vasiliy de Basilning Monte-Karlo rus baletiga Avstraliya va Yangi Zelandiya boʻylab gastrol safarida prima balerina sifatida qoʻshildi va tanqidchilar va tomoshabinlar tomonidan ijobiy kutib olindi. U Avstraliyada qoldi, Sidneyda balet maktabini ochdi va 1941-yilda Kirsova baletini tashkil qildi. Urush davridagi cheklovlarga qaramay, u 1948-yilda nafaqaga chiqishdan oldin kompaniyani bir necha yil boshqargan. U avstraliyalik baletning „choʻqintirgan onasi“ sifatida tasvirlangan[1].

Yoshligi tahrir

Ellen Elisabeth Kirsten Vittrup Hansen, keyinchalik professional ravishda Helene Kirsova nomi bilan tanilgan. 1910-yil 18-iyunda Daniya poytaxti Kopengagenda (København) tugʻilgan va toʻrt farzandning eng kichigi[2]. Uning otasi Kristian Sofyus Ferdinand Hansen 1874-yilda Daniyaning Rørvig shahrida tugʻilgan[3], restavrator[4] va garaj egasi edi[5]. Uning onasi Ingeborg Mari Katrine Vittrup yoki Vittrup[6] 1872-yilda Daniyaning Alborg shahrida tugʻilgan[3].

Parijda trening tahrir

Walbom 1928-yilda maktabini yopganida 18 yoshli Kirsova ota-onasidan balet mashgʻulotlarini davom ettirish uchun Parijga koʻchib oʻtishga ruxsat berishlarini iltimos qildi[7]. Oʻsha paytda burjua oilalari baletni axloqiy jihatdan shubhali mashgʻulot deb hisoblashgan, faqat oʻz kelib chiqishidan qochishga urinayotgan ishchi qizlar uchun mos keladi va shuning uchun ular qizlarini qoʻyib yuborishni istamasdilar, lekin nihoyat rozi boʻlishdi. Kirsova 16 yoshida „Parijga qochib ketgan“ va Parijda tirik qolish uchun sochini kesib, sotishga majbur boʻlgan degan taxminlar bor[8][9]. Kirsova butun faoliyati davomida oʻzining tugʻilgan yilini sir tutgan va natijada oʻzining haqiqiy yoshidan bir-ikki yosh kichik deb hisoblangan va bu uning 16 yoshida Parijga joʻnab ketgani haqidagi fikrni tugʻdirgan boʻlishi mumkin[8]. Uning sochini sotish haqidagi hikoyani tasdiqlovchi hech qanday dalil topilmadi.

 
Rachel Cameron va Henry Legerton Kirsova Les Sylphides’da raqsi. (Fotograf Maks Dyupain)

Brisbendagi nikoh bekor qilinganda Kirsova kompaniyasining kelajagi qorongʻi edi. U sahnaga chiqish uchun mos teatrlarni topa olmadi, uning eng yaxshi raqqosalari ketib qolishdi va u endi oʻzining sodiq homiysi Edward Taitga ishonmay qoʻydi[10]. Bundan tashqari, uning Eric Fisher bilan nikohi tugadi.

Manbalar tahrir

  1. Michael Salter, Borovansky: The Man Who Made Australian Ballet, Wildcat Press, Sydney, New South Wales, Australia, 1980.
  2. Household 1187250, Danish Census, 1916, Rigsarkivet (Danish National Archives), København, Danmark.
  3. 3,0 3,1 Danmark Kirkebøger (Denmark Church Records), 1484-1941.
  4. Danish Census, 1901 and 1921, Rigsarkivet (Danish National Archives), København, Danmark.
  5. Danish Census, 1925 and 1930, Rigsarkivet (Danish National Archives), København, Danmark.
  6. Before the later years of the twentieth century, the letter 'V' was a variant of the letter 'W', History, Danish orthography.
  7. SH Richards, „Hélène Kirsova“, The Home: an Australian quarterly, Sydney, New South Wales, Australia, Vol.21 No.9, 2 September 1940.
  8. 8,0 8,1 Michelle Potter, „A Dancers' Dream: Hélène Kirsova and the Development of Australian Dance“, National Library of Australia News, Canberra, ACT, Australia, August 2000
  9. Roland Robinson, The Drift of Things: An Autobiography 1914-52, Macmillan, Melbourne, Victoria, Australia, 1973.
  10. John Hood, Peggy Sager: Prima Ballerina, John Hood, North Ryde, New South Wales, Australia, 2004.