Haute-Loire
Haute-Loire (fransuzcha talaffuzi: [Occitan]) — Fransiyaning janubi-markazidagi Auvergne-Rhône-Alpes mintaqasida joylashgan departament. Luara daryosi nomi bilan atalgan. Departament Luara, Ardeche, Lozer, Cantal va Puy-de-Dom departamentlari bilan oʻralgan. 2019-yilda uning aholisi 227 570 kishi edi[1]. Uning aholisi fransuzcha Altiligériens deb ataladi.
Haute-Loire Haute-Loire | |
|---|---|
| Shahar | |
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 45°0′0″N 4°0′0″E / 45.00000°N 4.00000°E G OKoordinatalari: 45°0′0″N 4°0′0″E / 45.00000°N 4.00000°E G O | |
| Mamlakat | Fransiya |
| Aholisi | 227,570 |
| Milliy tarkib | fransuzlar |
| Vaqt mintaqasi | UTC+1 |
| Telefon kodi | 43 |
|
| |
Le Puy-en-Velayda Luaraning yuqori oqimini qamrab oladi. Luara vodiysi va Markaziy massivdagi togʻlardan iborat. Departament 1790-yilda Fransiya inqilobi davrida yaratilgan 83 ta boʻlimlaridan biridir. Departamentning bir qismi Livradois-Forez mintaqaviy tabiiy bogʻiga kiritilgan.
Tarixi tahrir
Bu hududning birinchi maʼlum aholisi ovchilar boʻlgan. Keyinchalik chorvadorlar, gʻorlarda yoki oddiy kulbalarda yashovchi choʻponlar tomonidan ishgʻol qilingan. Keyinchalik Vellavi deb nomlangan Galya qabilasining nazorati ostida boʻlgan . Julius Caesarning Galli urushlari davrida bu hudud Gallia Narbonensis chegarasida joylashgan edi. Bu hudud miloddan avvalgi 121-yilda Rim provinsiyasiga aylandi, dastlab Gallia Transalpina (Transalpin Galliya) nomi ostida. Bu nom uni Alp togʻlarining Rimga yaqin tomonidagi Cisalpine Gauldan ajratib turdi. Miloddan avvalgi 40-yilda, Ikkinchi Triumvirat davrida Lepidusga Narbonese Galliya uchun mas’uliyat yuklangan (Ispaniya va Afrika bilan birga), Mark Antoniyga esa Galliya muzofoti berilgan[2][3].
Rim imperiyasining soʻnggi yillarida bu hudud bosqinchilar tomonidan vayron qilingan. Miloddan avvalgi 462 va 477-yillar orasida Vesgot qirolligiga qoʻshilgan.
Taxminan 928-yilda bu hudud Tuluza grafligining mulkiga aylandi va keyinchalik graf Poitiers nazoratiga oʻtdi.
Haute-Loire 1790-yil 4-martda Fransiya inqilobi davrida Milliy Taʼsis Assambleyasining buyrugʻi bilan tashkil etilgan 83 ta boʻlimdan biridir. Yangi boʻlimlar bir xilda boshqarilishi va hajmi, aholisi boʻyicha taxminan bir-biriga teng boʻlishi kerak edi.
Ikkinchi Jahon urushi paytida fransuz partizanlari ittifoqchilarning yordami bilan taʼminotni kamaytirdilar va rahbarlar viloyatni nemislardan ozod qilishga muvaffaq boʻlishdi[4].
Geografiyasi tahrir
Haute-Luara Fransiyaning janubiy markazidagi departamentdir va Auvergne-Rhône-Alpes mintaqasi tarkibiga kiradi. Departamentning poytaxti va eng katta shahri Le Puy-en-Velay. Yuqori Luara shimolida Puy-de-Dom va Luara, sharqda Ardeche, janubda Lozer va gʻarbda Cantal joylashgan[5].
Departamentda shimol va janubga choʻzilgan toʻrtta togʻ tizmasi mavjud. Bular Haut-Vivarais va uning davomi Boutières togʻlari, Massif du Meygal, Velay togʻlari hisoblanadi.
Boʻlimning eng baland nuqtasi Mezenc togʻi (1753 m) boʻlib, uning oʻrtacha balandligi 719 m[6]. Hududning 2/3 qismi 800 m dan ortiq, eng past nuqtasi 393 m.
Demografiyasi tahrir
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1801 | 229 773 | — |
| 1821 | 276 830 | +20.5% |
| 1831 | 292 078 | +5.5% |
| 1841 | 298 137 | +2.1% |
| 1851 | 304 615 | +2.2% |
| 1861 | 305 521 | +0.3% |
| 1872 | 308 732 | +1.1% |
| 1881 | 316 461 | +2.5% |
| 1891 | 316 735 | +0.1% |
| 1901 | 314 058 | −0.8% |
| 1911 | 303 838 | −3.3% |
| 1921 | 268 910 | −11.5% |
| 1931 | 251 608 | −6.4% |
| 1936 | 245 271 | −2.5% |
| 1946 | 228 076 | −7.0% |
| 1954 | 215 577 | −5.5% |
| 1962 | 211 036 | −2.1% |
| 1968 | 208 337 | −1.3% |
| 1975 | 205 491 | −1.4% |
| 1982 | 205 895 | +0.2% |
| 1990 | 206 568 | +0.3% |
| 1999 | 209 113 | +1.2% |
| 2006 | 219 484 | +5.0% |
| 2011 | 224 907 | +2.5% |
| 2016 | 227 339 | +1.1% |
Asosiy shaharlari tahrir
Eng koʻp aholi yashaydigan kommuna Le Puy-en-Velay hisoblanadi. 2019-yil holatiga koʻra, 5000 dan ortiq aholisi boʻlgan 6 ta kommuna mavjud[1].
| Kommuna | Aholi (2019) |
|---|---|
| Le Puy-en-Velay | 19,215 |
| Monistrol-sur-Luara | 8 875 |
| Yssingeaux | 7278 |
| Briud | 6,609 |
| Aurek-syur-Luara | 6,142 |
| Sent-Sigolen | 5989 |
Siyosati tahrir
Departament kengashi prezidenti 2021-yil iyul oyida saylangan Mari-Agnes Petitdir.
Turizmi tahrir
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 Populations légales 2019: 43 Haute-Loire, INSEE
- ↑ Maddison, Angus. Contours of the World Economy 1–2030 AD: Essays in Macro-Economic History. Oxford University Press, 2007. ISBN 9780191647581.
- ↑ Boatwright et al., The Romans, From Village to Empire, p.272 ISBN 978-0-19-511876-6
- ↑ Purnell, Sonia. A Woman of No Importance, Kindle, Viking, April 9, 2019 — 253 bet.
- ↑ IUCN Commission on National Parks and Protected Areas. 1990 United Nations list of national parks and protected areas. IUCN, November 1990 — 89 bet. ISBN 978-2-8317-0032-8. 2015-yil 27-sentyabrda qaraldi.
- ↑ „Haute-Loire : La montagne attire-t-elle encore du monde ?“.