Huey-Tzun (xitoycha 宋徽宗, 7-iyun 1082-yil4-iyun 1135-yil) — Song sulolasining sakkizinchi imperatori, rassom, xattot, musiqachi, choy marosimining ustasi. San'atga bo'lgan ishtiyoq uni davlat ishlariga e'tibor bermaslikka va falokatga olib keldi: imperiya shimoliy mulkini yo'qotdi, dunyodagi eng katta poytaxtlardan biri bo'lgan Kayfin talon-taroj qilindi. Imperator uyining asirga olinishi Shimoliy Song tarixining yakunini belgiladi.

Huey Tzun
宋徽宗
Huizong.jpg
Song davrining 8-imperatori
8–Imperator
Oʻtmishdoshi Chje-Tzun
Vorisi Tsin-Tzun
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 2-noyabr 1082
Kayfin Shimoliy Song
Vafoti 4-iyun 1135
Turmush oʻrtogʻi Syangun[1], Syansu[1], Syanjen[1], Mintsze, Minda, Guyfey[1]
Bolalari Tsin-Tzun, Gao-Tzun va 110ta boshqalar
Onasi Tsintsi[2][1] yoki Chen Shi
Otasi Shen-Tzun[3][1]

Tarjimai holTahrirlash

1100-1126 yillarda hukmronlik qilgan. Buddizmni man qilgan va daosizm rivojlanishiga homiylik qilgan. U tibbiyot va falsafaga oid asarlar yozgan.

1126-yil boshida Chjurchjenlar Szin sulolasining qo'shinlari Xuanxe daryosidan o'tib, Kayfinni qamal qildilar. Dahshatga tushgan imperator 1126-yil 18 yanvarda o'g'li foydasiga taxtdan voz kechdi. Qamal qilinganlar qattiq qarshilik ko'rsatdilar va Szin otliqlari qamalga moslashmagani uchun shahar ushlab turildi. Biroq, bu vaziyatni saqlab qolmadi: 1127-yil 9 yanvarda Jurchenlar qaytib kelishdi, Kayfeng qo'lga olindi va talon-taroj qilindi. Huey-Tzun, Tsin-Tzun (欽宗) nomini olgan yosh imperator bilan birgalikda butun saroy va haram bosqinchilar qo'liga o'tdi. 10-may kuni Huey-Tzun 14000 nafar sobiq fuqarolari bilan birgalikda Shimoliy Manchuriyaga jo'natildi va u erda umrining so'nggi 8 yilini mahbus sifatida o'tkazdi.

Uning o'g'illaridan biri Xitoyning janubiga qochishga muvaffaq bo'ldi. U yerda poytaxti Lingyan (hozirgi Xanchjou) boʻlgan Janubiy Song sulolasining asoschisi boʻldi. Yangi imperator Gao-Tzun (1127-1162 yillar hukmronligi) nomini oldi.

Tashqi aloqalarTahrirlash

Goryeo imperator saroyi bilan aloqalarni davom ettirdi. 1114 va 1116-yillarda u Koreya imperatoriga xitoy musiqa asboblarini yuborib, koreys musiqasining rivojlanishiga turtki berdi.

San'at bilan shug'ullanishTahrirlash

Imperator tsisyantsinda o'ynar edi, gullar va qushlarni chizsha qo'biliyati ega bo'lgan. U xattotlik ustasi bo‘lgan va xitoy yozuvining o‘ziga xos “shoutzin” uslubini yaratgan, she’r ham yaratgan. Mashhur «Choy haqida risola» (xitoycha 大观茶论, 1107-yil) muallifi. Shuningdek, unga Chjan Syuan asarlarining ikkita mashhur nusxasi berilgan: “Ipak tayyorlash” (Boston, Tasviriy sanʼat muzeyi) va “Xonim Xuguoning bahoriy yurishi” (Shenyan, Liaoning provintsiyaning muzeyi).

U o'ziga xos uslubi, puxta o'ylangan kompozitsiyasi va realizmi tufayli shuhrat qozongan "Gubiskusli qirg'ovul" (Imperator saroyi, Pekin) suratini chizdi. U insonning beshta axloqiy sifatini ifodalaydi: adabiy iste'dod, jangarilik, jasorat, rahm-shafqat va ishonchlilik.

 
Huey-Tzun. Ajdaho tosh

AdabiyotlarTahrirlash

  • Buckley Ebrey P., Bickford M. Emperor Huizong and late Northern Song China: the politics of culture and the culture of politics. Cambridge: Harvard UP, 2006

ManbalarTahrirlash

  1. Ebrey, P. B.. Emperor Huizong (english). Cambridge, MA: Harvard University Press, 2013-yil — 696 bet. 9-dekabr 2022-yilda qaraldi. 
  2. Ebrey, P. B.. Emperor Huizong (inglizcha). Cambridgem, MA: Harvard University Press, January 6, 2014 — 696 bet. ISBN 0674725255. 9-dekabr 2022-yilda qaraldi.