Ikki gumbaz maqbarasi (Go'r Amir)
Goʻri Amir[1] yoki Amir Temur maqbarasi (14-asr oxiri — 1405-yil) — Samarqanddagi meʼmoriy yodgorlik. Xalq orasida Goʻri Amir[2] yoki Goʻri Mir (Mir Sayyid Baraka) deb nomlanib kelinadi. Maqbaraga temuriylar sulolasiga mansub kishilar (Amir Temur, uning piri Mir Sayyid Baraka, oʻgʻillari Umarshayx, Mironshoh va Shohrux, nabiralari Muhammad Sulton, Ulugʻbek va boshqalar) dafn etilgan. Boburning taʼkidlashicha, dastlab Temurning nabirasi Muhammad Sulton Mirzo Samarqand qalʼasi yaqinida Toshqoʻrgʻon — tomonda Madrasa qurdirgan. Muhammad Sulton halok boʻlgach (1403), Amir Temur uning xotirasiga maqbara qurish haqida farmon beradi. Maqbara Madrasa hovlisining toʻriga bunyod etilgan. Go'r Amir hudida Ikki gumbaz maqbarasi joylashgan
Umuummiy malumot tahrir
Mazkur ajvonli masjid shimoliy tomonida Afro- siyob kalasining devori etagidan boshlab kurilgan ulkan zinapoya mavjud. Zina boshlanishidan gʻarb ta- rafda Shoxi Zindadagi eng goʻzal maqbaralardan biri joylashgan. Bazi olimlarning tahminiga koʻra, Mirzo Ulugʻbekning ustozi va safdoshi, tanikli munajjim Kozizoda Rumij ana shu yerda dafn etilgan. Maxalliy axoli oʻrtasida tarkalgan rivoyatlarga koʻra, bu yerda Amir Temurni oʻz suti bilan bokkan enagasi Oʻljay Hotun va uning kizi Bibi Senab dafn kilingan.
Maqbara Arxitekturasi tahrir
Maqbara ikki honadan[3], yani ziyorathona va turhonadan iborat. Unga janub tomondagi peshtokdan kirilgan. Ziyorathona binosining devorlari ravoqli. Ular baland gumbaz bilan yopilgan. Gumbaz toki darchalaridan yorugʻ tushib turadigan devorlar- da ok fonga ishlangan koʻk rangli nakshlar kisman saqlanib qolgan. Sirkor bezaklar bilan yoʻl-yoʻl kilib ishlangan olti qirrali sopol plitalardan iborat panellar kadimgi koldiklarga karab tamir- landi.
Ziyorathona bilan bir ukda zhojlashgan kichkina goʻrhona ichida sagana mavzhud. Goʻrhonaning gʻoyat ba- land gumbazi murakkab naqshli mukarnaslar bilan bez- atilgan. Bu makbara shakli va bezatilishi jixatidan Shoxi Zindaning kichik shinam makbaralaridangina emas, balki boshqa mashhur memoriy yodgorlikla- ridan xam aloxida azhralib turadi. Bu maqbara Samarkandda Bibihonim maszhidi, Amir Temur makbarasining ulugʻvor gumbazlari qad koʻtarganidan kejin kurilgan. Lekin bu inshootlarning hech biri- da kozizoda Rumij maqbarasidagidek baland gumbaz juk. Bu yodgorlik tepalikning yon bagʻrida qad rost- lagan. Birok u shundaj tarh bilan bunyod etilganki, Ziyorathonaning yuksak gumbazi shahar devorining eng baland eridagi maqbaralar gumbazlari bilan bir chizikda turadi.
Adabiyotlar tahrir
- ↑ „The Curse of Tamerlan: legend or fact?“. www.advantour.com. Qaraldi: 2020-yil 24-iyul.
- ↑ https://uz.wikipedia.org/wiki/Amir_Temur
- ↑ Marozzi, Justin. Tamerlane: sword of Islam, conqueror of the world. London, Harper Collins, 2004
Oʻzbekiston obidalaridagi bitiklar Toshkent-2015