Institut de Droit International
Xalqaro huquq instituti (fransuzcha: Institut de Droit International) xalqaro huquqni oʻrganish va rivojlantirishga bagʻishlangan tashkilot boʻlib, uning aʼzoligi dunyoning yetakchi xalqaro huquqshunoslarini oʻz ichiga oladi. Tashkilot odatda eng nufuzli xalqaro huquq akademiyasi hisoblanadi. U 1904-yilda tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti bilan taqdirlangan[1]
Tarixi tahrir
Institutga Gustave Moynier va Gustave Rolin-Jaequemyns tomonidan boshqa 9 nafar taniqli xalqaro huquqshunoslar bilan birgalikda 1873-yil 8-sentabrda Belgiyaning Gent shahar hokimiyati Salle de lʻArsenalda asos solingan. 1873-yil asoschilari:
- Pasquale Stanislao Manchini (Rimdan), prezident;
- Emil de Laveli (Lyejdan);
- Tobias Maykl Karel Asser (Amsterdamdan);
- Jeyms Lorimer (Edinburgdan);
- Vladimir Besobrassof (Sankt-Peterburgdan);
- Gustave Moynier (Jenevadan);
- Jan Gaspar Bluntschli (Geydelbergdan);
- Augusto Pierantoni (Neapoldan);
- Karlos Kalvo (Buenos-Ayresdan);
- Gustav Rolin-Jaequemyns (Gent shahridan);
- Devid Dadli Fild (Nyu-Yorkdan)
Tashkilot tahrir
Institut hamkorlar, aʻzolar va faxriy aʻzolardan tashkil topgan xususiy tashkilotdir. Nizomda 80 yoshgacha boʻlgan aʻzolar va hamkorlar soni 132 nafardan oshmasligi belgilab qoʻyilgan. Tashkilot tomonidan taklif etilgan aʻzolar xalqaro huquq sohasida eʻtiborga molik ilmiy ish koʻrsatgan shaxslar boʻlib, siyosiy bosimdan nisbatan xoli boʻlganlar bilan cheklangan. Tashkilot aʻzolarini butun dunyo boʻylab keng tarqatishga harakat qiladi.
Tashkilot hozirda mavjud boʻlgan xalqaro huquqni oʻrganish uchun yiliga ikki marta kongresslar oʻtkazadi va xalqaro huquqqa oʻzgartirishlar kiritishni taklif qiluvchi rezolyutsiyalarni qabul qiladi. Muayyan nizolarga izoh bermaydi.
Uning tavsiyalari xalqaro huquqni turli shakllarda qamrab olgan boʻlsa-da, uning rezolyutsiyalarining baʻzilari, ayniqsa, inson huquqlari va nizolarni tinch yoʻl bilan hal etishga taalluqlidir. Aynan shuning uchun tashkilot tinchlik boʻyicha Nobel mukofotini oldi.[2]
Tashkilot 2009-yil sentabr oyida Neapolda boʻlib oʻtgan kongress bilan faol boʻlib qolmoqda. Institut shtab-kvartirasining joylashuvi Bosh kotibning kelib chiqishiga qarab oʻzgaradi. Hozirgi shtab-kvartirasi Shveysariyaning Jeneva shahridagi Xalqaro va taraqqiyot tadqiqotlari institutida joylashgan.
Institutning hozirgi aʻzolari qatoriga taniqli huquqshunoslar, huquqshunos olimlar,[3] Xalqaro sud, Dengiz huquqi boʻyicha xalqaro tribunal va Xalqaro jinoiy sudning sudyalari kiradi.
Tashkilotning soʻnggi rezolyutsiyalari universal yurisdiktsiya, vaqtinchalik choralar, halokat rejimi, immunitet, atrof-muhit, kuch ishlatish va boshqalar kabi koʻplab muhim sohalarni qamrab oladi.
Institut komissiyalar hisobotlarini, yalpi majlislar muhokamasini, shuningdek, har qanday deklaratsiya va qarorlarni oʻz ichiga olgan yillik hisobotini nashr etadi. Maʻmuriy sessiyalar, shu jumladan saylovlar haqidagi yozuvlar ham Annuairega kiritilgan.
Institut veb-saytida[4] maʻlumotlarning onlayn kutubxonasi mavjud, jumladan, lekin ular bilan cheklanmagan holda, deklaratsiyalar, rezolyutsiyalar va kelgusida Annuairega kiritish uchun amalga oshirilayotgan baʻzi ishlar.
Manbalar tahrir
- ↑ „Nobel Peace Prize“.
- ↑ „The Nobel Peace Prize 1904“ (inglizcha). NobelPrize.org. Qaraldi: 11-dekabr 2019-yil.
- ↑ „IDI-Membres“. Idi-iil.org. 2013-yil 4-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-avgust 2013-yil.
- ↑ „Institut de Droit International – Justitia et Pace“. www.idi-iil.org.
- „Societies of International Law“. The American Journal of International Law. 1-jild, № 1. 1907. 135–137-bet. doi:10.2307/2186291. JSTOR 2186291.
Havolalar tahrir
- Media related to Institut de Droit International at Wikimedia Commons
- Rasmiy sayti
- Institute of International Law on Nobelprize.org including the Nobel Lecture The Work of the Institute of International Law
- Documents and clippings about Institut de Droit International in the 20th Century Press Archives of the ZBW
- Works by or about Institut de Droit International at Internet Archive