Kukulkan (yuk. k’uk’ul kaan — K’uk' „Quetzal“, kaan „ilon“ — „Patliilon“; keyinchalik Kukumats, Quetzalcoatl) — Mayya mifologiyasida oliy xudolardan biri[1].

Mifologiya tahrir

U shamol va suv, olov va havo xudosi, Qirollik sulolalari va yirik shaharlarning asoschisi hisoblangan. U Mayapandagi Kokomsulolaning himoyachisi edi[2].

Mayya eʼtiqodlaridan biriga koʻra, dunyo Kukulkan va Hurakan xudolari tomonidan yaratilgan. Mayya Kukulkan ularni baliq ovlashga oʻrgatdi, ular uchun yozuv va taqvim ixtiro qildi, marosimlar oʻylab topgan. Oxir — oqibat, Kukulkan kulti zodagonlarning oʻziga xos kultiga aylandi-faqat olijanob yoshlarni kukulkanga tantanali sharoitda qurbon qilishgan. Kukulkandagi bunday katta funktsiyalar va rollarning koʻpligi uning kulti juda qadimiy ekanligi bilan izohlanishi mumkin.

Atstek xudosi Quetzalcoatl ning analogi edi.

Mujassamlanishlar tahrir

Kukulkanning asosiy timsoli inson boshi bilan tukli ilon edi. Shuningdek, u burgut, yaguar, qon shaklida, salyangoz qobigʻi va nihoyat suyaklardan yasalgan nayza sifatida tasvirlangan[3].

Ibodatxonalar tahrir

 
Kukulkan piramidasi

Meksikaning Yukatan yarim orolidagi Chichen Itsa qadimiy Maya shahrining xarobalari orasida Maʼbad binosi — Kukulkan piramidasi saqlanib qolgan. Piramidaning tepasida Kukulkanga qurbonliklar qilingan Maʼbad bor edi. Maʼbad shunday qurilganki, har yili bahor va kuzgi tengkunlik kunlarida piramida zinapoyalarining pogʻonali chetlarining soyasi toʻsiq ustiga tushadi, goʻyo ilon piramida boʻylab sudralib yurganga oʻxshaydi.Shubhasiz, qadimgi Mayya bu Kukulkan yerga tushganga oʻxshardi[4].

Yana qarang tahrir

Manbalar tahrir

  1. Бог Кукулькан. Мифология ацтеков и майя
  2. Мифологический словарь. М.: Советская энциклопедия, 1990 — 672 bet. 
  3. [dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/2858/КУКУЛЬКАН Энциклопедия мифологии. Кукулькан]
  4. Nizovskiy A. Yu. Velichayshie chudesa sveta. S. 43-45.

Adabiyotlar tahrir

Havolalar tahrir

  • {{{заглавие}}}.