Manba matn
Manba matn[1] — maʼlumot yoki gʻoyalar olinadigan matndir (baʼzan ogʻzaki til). Tarjimada manba matn boshqa tilga tarjima qilinishi kerak boʻlgan asl matndir.
Tavsifi tahrir
Tarixshunoslikda manbalar odatda uch guruhga boʻlinadi:
Asosiysi tahrir
Boshlangʻich manbalar — bu voqea sodir boʻlgan paytda hozir boʻlgan shaxs tomonidan yozilgan birinchi qoʻl yozma maʼlumotdir. Ular oʻrganilayotgan maʼlumot yoki gʻoyaning asl nusxasiga eng yaqin manbalar sifatida qaraladi[1] Ushbu turdagi manbalar tadqiqotchilarga „oʻrganilayotgan ob’ekt haqida toʻgʻridan-toʻgʻri, darhol maʼlumot beradi“. Birlamchi manbalar odatda voqeada ishtirok etgan, guvohi boʻlgan yoki boshdan kechirgan kishi tomonidan qayd etilgan manbalardir. Ular, shuningdek, koʻrib chiqilayotgan mavzu boʻyicha vakolatli va asosli hujjatlardir. Bunga nashr etilgan asl hisobotlar, nashr etilgan asl maqolalar yoki nashr etilgan asl tadqiqotlar kiradi. Ularda asl tadqiqot yoki ilgari boshqa joyda nashr etilmagan yangi maʼlumotlar boʻlishi mumkin[2]. Ular ikkinchi darajali manbalardan ajralib turadi, ular koʻpincha birlamchi manbalarga iqtibos keltiradilar, sharhlaydilar yoki ularga tayanadilar[3]. Ular mavzu boʻyicha asl maʼlumot yoki yangi gʻoyalar manbai boʻlib xizmat qiladi. Biroq, birlamchi va ikkilamchi atamalar nisbiy atamalar boʻlib, har qanday berilgan manba qanday ishlatilishiga qarab birlamchi yoki ikkilamchi deb tasniflanishi mumkin. Jismoniy ob’ektlar ham asosiy manbalar boʻlishi mumkin.
Ikkilamchi va uchinchi darajali tahrir
Ikkilamchi manbalar — birlamchi manbalardan olingan dalillarga asoslangan tarixning yozma maʼlumotlari. Bu manbalar, odatda, birlamchi manbalarni tahlil qiladigan, oʻzlashtiradigan, baholaydigan, sharhlaydigan va / yoki sintez qiladigan hisobotlar, ishlar yoki tadqiqotlardir. Ular vakolatli emas va koʻrib chiqilayotgan mavzu boʻyicha qoʻshimcha hujjatlardir. Ushbu hujjatlar yoki odamlar boshqa materiallarni, odatda asosiy manba materialini umumlashtiradi. Bular olimlar, jurnalistlar va boshqa tadqiqotchilar, shuningdek, ular chop etayotgan maqola va kitoblardir. Bunga nashr qilingan hisoblar, chop etilgan ishlar yoki nashr etilgan tadqiqotlar kiradi. Masalan, kundaliklar va gazeta yozuvlariga asoslangan tarix kitobi.
Uchinchi darajali manbalar birlamchi va ikkilamchi manbalarga asoslangan kompilyatsiyalardir[1]. Bular odatda yuqoridagi ikki darajaga kirmaydigan manbalardir. Ular koʻrib chiqilayotgan muayyan mavzuni umumlashtirilgan oʻrganishdan iborat. Uchinchi manbalar ham ikkinchi darajali manbalardan tahlil qilinadi, oʻzlashtiriladi, baholanadi, sharhlanadi va/yoki sintezlanadi. Bu rasmiy hujjatlar emas, faqat koʻrib chiqilayotgan masala boʻyicha qoʻshimcha hujjatlar. Ular koʻpincha maʼlum maʼlumotni oʻziga xos boʻlgan qulay shaklda taqdim etish uchun moʻljallangan. Oddiy misollar — ensiklopediyalar va darsliklar hisoblanadi.
Birlamchi manba va ikkilamchi manba oʻrtasidagi farq tarixshunoslikda standartlar hisoblanadi, bu manbalar va uchinchi manbalar oʻrtasidagi farq esa koʻproq ahamiyatsiz xususiyatga ega va nashr etilgan kontentdan koʻra koʻproq ilmiy tadqiqot ishlariga bogʻliq.
Oʻtkazishda tahrir
Tarjimada manba matn (ST) tarjima qilinishi kerak boʻlgan yoki boshqa tilga tarjima qilingan maʼlum bir manba tilida yozilgan matndir. Jeremi Mundayning tarjima taʼrifiga koʻra, „ikki turli yozma tillar oʻrtasida tarjima qilish jarayoni asl ogʻzaki tildagi (manba tili yoki SL) asl yozma matnni (manba matn yoki ST) yozma matnga (maqsadli matn) oʻzgartirishni oʻz ichiga oladi. yoki TT) boshqa ogʻzaki tilda. (maqsadli til yoki TL)[4]“. „Manba matn“ va „maqsadli matn“ atamalari „asl“ va „tarjima“dan ko‘ra afzalroqdir, chunki ularda ijobiy va salbiy maʼnolar mavjud emas.
Tarjimon olimlar, jumladan Yevgeniy Nida va Piter Nyumarklar tarjimaga turlicha yondashuvlarni manbaga yoki maqsadli matnga yo‘naltirilgan toifalarga bo‘lishdi[5].
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 1,2 User Education Services. „Primary, Secondary and Tertiary Sources guide“. University of Maryland Libraries. 2013-yil 3-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 12-iyul.
- ↑ Duff, The literature search: a library-based model for information skills instruction („A primary source is defined here as a source containing new information authored by the original researcher(s) and not previously published elsewhere.“).
- ↑ Handlin (1954) 118—246
- ↑ Munday, Jeremy. Introducing Translation Studies: theories and applications (4th ed.). London/New York: Routledge, 2016 — 8 bet. ISBN 978-1138912557.
- ↑ Munday, Jeremy. Introducing Translation Studies: theories and applications (4th ed.). London/New York: Routledge, 2016 — 67–74 bet. ISBN 978-1138912557.
Havolalar tahrir
- Axborot manbai