|
20 asr o`zbek she’riyatigashe'riyatiga chaqmoqdek kirib kelgan va yashindek qisqa ijodiy umr kechirgan talantli shoir Usmon Nosir 1912 yilning 13 noyabrida Namanganda tug’ilditug'ildi. Otasidan etim qolgan Usmon Nosir Qo`qondagi bolalar uyida tarbiyalanadi. Iste’dodliIste'dodli o`spirin u yerda rus va jahon adabiyotining sara namunalari bilan tanishadi. Internatni bitirgach, 1931 yildan Samarqanddagi O’zbekistonO'zbekiston davlat universiteti(O’zDUO'zDU)ning filologiya fakultetida o`qidi.
Bolaligidan she’rlarshe'rlar yoza boshlagan Usmon Nosir badiiy ijod bilan bor-yo`g’ig'i o`n besh yilgina, ya’niya'ni qamoqqa olinguncha astoydil shug’ullandishug'ullandi. Shu fursatda o`zining qanchalik nodir iste’dodigaiste'dodiga ega ekanligini yaqqol ko`rsatdi. Yosh shoirning “[[Quyosh bilan suhbat]]” (1932), “[[Safarbar satrlar]]” (1932), “[[Traktorobod]]” (1934), “[[Yurak]]” (1935), “[[Mehrim]]” (1935) kabi she’riyshe'riy to`plamlari hamda “[[Norbo`ta]]” (1932) va “[[Naxshon]]” (1935) dostonlari bosildi. Usmon Nosir 1937 yilning 14 iyulida “[[xalq dushmani]]” sifatida qamoqqa olindi va Toshkent, Magadan, Kemerovo turmalarida yotdi. Qamoqda inson bolasi chidashi mumkin bo`lmaydigan qiynoqlarga duchor bo`lgan shoir 1944 yilda Kemerovoda halok bo`ldi.
Usmon Nosir o`zbek she’riyatigashe'riyatiga yangi ohang, yangi ruh, yangi obrazlar olib kirdi. U she’rlaridashe'rlarida alangali tuyg’ularinituyg'ularini jilovlamas, dilida kechayotgan tug’yonlarnitug'yonlarni susaytirmas, inson ruhiy dunyosini po`rtanalar ichida ko`rsatardi. Shoirning:
Tingla, erkam, o`rtog’imsanrtog'imsan,
Ko`nglimni ochay.
Qonim she’rshe'r bo`lib oqsin-da,
Men qayta ichay.
singari misralari bunga misoldir. O’zbekO'zbek she’riyatidashe'riyatida tuyg’ularnituyg'ularni bor bo`yicha, dolg’alidolg'ali ko`rsatish an’anasian'anasi yo`q edi. Milliy she’riyatimizshe'riyatimiz odob, andisha qoliplaridan chetga chiqmaslikka urinardi. Usmon Nosir ana shu qolirlarni buzishga jur’atjur'at qilgan birinchi shoir bo`ldi. Shoirning o`z tuyg’ularinituyg'ularini:
Sevgi! Sening shirin tilingdan
Kim qalbidan qonlar to`kmagan?
tarzida tasvirlashi miqyosi, ko`lami va ta’sirchanligigata'sirchanligiga ko`ra mislsiz poetik hodisa edi. Shoirning: “[[Ilhomimning vaqti yo`q selday keladi, Jalloddek rahm etmay dilni tiladi, Ayondir bir kuni aylaydi xarob]]” shaklidagi iqrori, ayni vaqtda, ulkan badiiy kashfiyot hamdir.
Usmon Nosir she’riyatigashe'riyatiga xos eng rangin xususiyatlar uning “[[Yurak]]”, “[[Nil va Rim]]”, “[[Monolog]]”, “[[Nasimaga deganim]]”, “[[Yana she’rimgashe'rimga]]”, “[[Begona]]”, “[[Yoshlik]]” sigari o`nlab bitiklarida yorqin namoyon bo`lgan.
Adabiyotlar:
Mirvaliev S. O’zbekO'zbek adiblari. –T.: “[[Yozuvchi]]”, 2000.
Q. Yo`ldoshev, B. Qosimov. Adabiyot (7-sinf darsligi). –T.: “[[O’qituvchiO'qituvchi]]”. 2000.
{{wikify}}[[Category:O`zbekiston: Shoir va Yozuvchilar]]
| 