Jaloliddin Rumiy: Versiyalar orasidagi farq

Jaloliddin Rumiy hozirgi Afgʻonistonning[[Afgʻoniston]]ning [[Balx]] shahrida, sultonal ulamo laqabini olgan ulugʻ shayx [[Muhammad Balovaddin Valad]] xonadonida dunyoga kelgan. Balovaddin Valad Muhammad Xorazmshoh bilan kelisholmay, oilasi, muridlarini olib, Balxdan chiqib ketadi va [[Makka]] safaridan soʻng, Iroqu Ajam shaharlarini kezib, axiyri Turkiyaning[[Turkiya]]ning [[Koʻniya]] (Konya) shahrida qoʻnim topadi. [[Saljuq]] sultonlari tarafidan izzat-ikrom bilan qabul qilingan Balovaddin Valad shu yerda muqim boʻlib qoladi. Bu orada moʻgʻul bosqini boshlanib, [[Movarounnahr]] va [[Xuroson]] oʻt ichida qoladi, Balxning toʻrt yuz ulamosi qatl qilinadi.

Jaloliddin ota yurtiga qaytib kelmadi va oʻzini anatoliyalik[[anatoliya]]lik hisoblab, Rumiy degan taxallus oldi.

Ilmiy doiralarda Uniuni goh [[Kant]], goh [[Spinoza]], goh [[Hegel]] kabi faylasuflar bilan qiyoslaydilar. Ammo Mavlono Rumiy hech kimga oʻxshamaydi, u muazzam Sharq tafakkurining moʻʼjizali bir xaykalidirkimhaykalidirkim, unda tasavvuf taraqqiyoti ham, ilmu hikmat va falsafa ham, sheʼriyat va maʼnaviyat ham birlashib, oliy koʻrinishda namoyon boʻladi. Jaloliddin Rumiy oʻzidan keyingi Sharq sheʼriyati, fikriy va maʼnaviy taraqqiyotiga ulkan taʼsir oʻtkazgan ijodkordir. [[Alisher Navoiy]] uni ilohiy ishq kuychisi, buyuklikning koʻz ilgʻamas choʻqqisi deb sharaflaydi.

Mavlono Jaloliddin Rumiyning ilmiy va adabiy merosi gʻoyat katta. [[Gʻazal]], [[masnaviy]] va ruboiylarni[[ruboiy]]larni oʻz ichiga oladigan „Devoni kabir“ („Ulugʻ devon“)da uch mingdan ortiq sheʼr bor. Falsafiy-soʻfiyona mushohadalar, ruhiyat dialektikasini kashf etib, inson aqlini lol qoldiradigan teranlik bilan yozilgan „Masnaviy-maʼnaviy“ ham bir necha ming baytdan iborat. Bundan tashqari, „Maktubot“, „Fihi mo fihiy“ („Nimaki undadir — undandir“) nomli asarlari ham mavjud.

„Fihi mo fihiy“ asari esa, olim [[Ulugʻbek Hamdam]] (Abduvahob oʻgʻli) tomonidan turkchadan[[turkcha]]dan oʻzbekchaga[[oʻzbekcha]]ga tarjima qilgan.