Vikipediya

Oʻzgaruvchi: Versiyalar orasidagi farq

Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
← Avvalgi tahrirKeyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
→‎Ifodalash: Tarjiima
Qator 9:
 
== Ifodalash ==
InMatamatikada mathematics,oʻzgaruvchilar single-symbolbir namesbelgi forbilan variables are the normbelgilanadi. 17-asrda Followingyashagan the[[Fransiya|farang]] 17th[[falsafa|faylasufi]] century[[Rene FrenchDekart]]dan philosopheroʻrnak and mathematician,olib [[René Descartesalifbo]] boshidagi harflar konstantalarni, lettersalifbo atoxiridagi theharflar beginningboʻlsa ofoʻzgaruvchilarni theifodalash alphabet,uchun e.gqoʻllaniladi. Masalan, ''a'', ''b'', ''c'' areharflari commonlyodatda used for constants and letters at the end of the alphabetkonstantalarni, e.g. ''x'', ''y'', ''z'', andva ''t'' areharflari commonlyoʻzgaruvchilarni usedifodalash foruchun variablesqoʻllaniladi.<ref name=E004Yozuvda />konstantalar Inva printedoʻzgaruvchilar [[mathematics]],kursiv variablesbilan and constants are usually set in an [[italic type]]faceyoziladi.<ref>William L. Hosch (editor), ''The Britannica Guide to Algebra and Trigonometry'', Britannica Educational Publishing, The Rosen Publishing Group, 2010, ISBN 1615302190, 9781615302192, [http://books.google.co.uk/books?id=ad0P0elU1_0C&lpg=PA71&dq=elementary%20algebra%20letters%20alphabet%20constants%20variables&pg=PA71#v=onepage&q=letters&f=false page 71]</ref>▼
* Oʻzgaruvchilar [[lotin alifbosi|lotin]] yoki [[Yunon alifbosi|yunon]] alifbosining kichik harflari bilan ifodalanadi (baʼzan indeks bilan): <math>x,~y,~\varepsilon</math>.
* Oʻzgaruvchilarning oʻzgarish sohalari shakldor qavsga olingan tegishli belgi bilan ifodalanadi: <math>\left\{ x \right\}, ~ \left\{ y \right\},~ \left\{ \varepsilon \right\}</math>.
 
Matematikaning turli sohalarida oʻzgaruvchilarni nomlash uchun kelishilgan qonun-qoidalar mavjud. Oʻxshash rolli yoki maʼnoli oʻzgaruvchilar odatda ketma-ket kelgan harflar bilan ifodalanadi. Masalan, uch oʻlchamli [[koordinatalar sistemasi]]dagi uch oʻq ''x'', ''y'' va ''z'' harflari bilan belgilanadi. [[Statistika]]da [[tasodifiy oʻzgaruvchi]]lar boʻlsa ''X'', ''Y'', ''Z'' kabi ifodalanadi. [[Fizika]]da oʻzgaruchilar nomi ular bildirgan fizik kattalikka bogʻliq.
Shuni aytib oʻtish kerakki, [[tenglama]]larda, [[tengsizlik]]larda va boshqa masalalarda shu yoʻl bilan nomaʼlum miqdorlar belgilanadi. Masalan,▼
 
[[Ehtimollik nazariyasi]]da va statistikada tasodifiy oʻzgaruvchilarni ''X'', ''Y'', ''Z'' deb nomlash keng qoʻllaniladi. Shu tasodifiy oʻzgaruvchilarning qiymatlari yoki tanlovlardan olingan qiymatlar boʻlsa ''x'', ''y'', ''z'' bilan belgilanadi. Kichik harflar oddiy matematik oʻzgaruvchilardir. Bosh harflar boʻlsa tanlov sohasidan olingan funksiyalarni ifodalaydi. Statistikada yana aholidan olingan qiymatlarni bosh (kichik) [[Yunon tili|yunon]] harflari bilan, tanlovlardan olingan qiymatlarni boʻlsa lotin alifbosidagi mos keluvchi kichik (bosh) harflar bilan ifodalash keng tarqalgan.
 
▲Shuni aytib oʻtish kerakki, [[tenglama]]larda, [[tengsizlik]]larda va boshqa masalalarda shuyuqorida aytib oʻtilgan yoʻl bilan nomaʼlum miqdorlar belgilanadi. Masalan,
 
<math>~2 x = 6</math>.
Qator 27 ⟶ 30:
 
yozuvini baʼzi qiymatlarda „haqiqat“, boshqa qiymatlarda „yolgʻon“ degan qiymatlarni oluvchi [[predikat]] deb talqin qilish mumkin. Bu holda <math>x</math> yozilgan predikatning mantiqiy maʼnosini aniqlash uchun har xil (oʻzgaruvchi) qiymatlar qoʻysa boʻladigan ''ifodadagi yer'' boʻladi. Mana shu holatda <math>x</math>ni ''oʻzgaruvchi'' deb atash toʻgʻriroq boʻladi.
 
▲In mathematics, single-symbol names for variables are the norm. Following the 17th century French philosopher and mathematician, [[René Descartes]], letters at the beginning of the alphabet, e.g. ''a'', ''b'', ''c'' are commonly used for constants and letters at the end of the alphabet, e.g. ''x'', ''y'', ''z'', and ''t'' are commonly used for variables.<ref name=E004 /> In printed [[mathematics]], variables and constants are usually set in an [[italic type]]face.<ref>William L. Hosch (editor), ''The Britannica Guide to Algebra and Trigonometry'', Britannica Educational Publishing, The Rosen Publishing Group, 2010, ISBN 1615302190, 9781615302192, [http://books.google.co.uk/books?id=ad0P0elU1_0C&lpg=PA71&dq=elementary%20algebra%20letters%20alphabet%20constants%20variables&pg=PA71#v=onepage&q=letters&f=false page 71]</ref>
 
Specific branches and applications of mathematics usually have specific [[naming convention]]s for variables. Variables with similar roles or meanings are often assigned consecutive letters. For example, the three axes in 3D [[coordinate space]] are conventionally called ''x'', ''y'', and ''z'', while [[random variable]]s in statistics are usually named ''X'', ''Y'', ''Z''. In physics, the names of variables are largely determined by the [[physical quantity]] they describe, but various naming conventions exist.
 
A convention often followed in [[probability]] and [[statistics]] is to use ''X'', ''Y'', ''Z'' for the names of [[random variable]]s, with these being replaced by ''x'', ''y'', ''z'' for observations or sample outcomes of those random variables. These latter (lower case) symbols are ordinary mathematical variables. The former (upper case) symbols actually stand for functions from the sample space (set of atomic outcomes) of the experiment to (typically) the real numbers. Another convention sometimes used in statistics is to denote population values of particular statistics by lower (or upper) case Greek letters, with sample-based estimates of those quantities being denoted by the corresponding lower (or upper) case letters from the ordinary alphabet.
 
== Nomlash ==
"https://uz.wikipedia.org/wiki/Oʻzgaruvchi" dan olindi