Oʻzgaruvchi: Versiyalar orasidagi farq

Agar bir qiymat boshqa bir yoki bir necha qiymat orqali aniqlansa, shu qiymat boshqa qiymatlarning [[funksiya]]si deyiladi. Bu holatda fuksiyaning qiymati erksiz oʻzgaruvchi, qolgan qiymatlar boʻlsa erkli oʻzgaruvchilar boʻladi. ''f''(''x'') ifodasi ''f'' funksiyasini va uning ''x'' erkli oʻzgaruvchilarini ifodalaydi. Oʻxshash ravishda ''f''(''x'', ''y'', ''z'') kabi ifoda bir necha bir-biridan farq qiluvchi erkli oʻzgaruvchilar mavjud boʻlsa ishlatiladi.

 

[[File:Frans Hals - Portret van René Descartes.jpg|thumb|right|200px|Alifbo boshidagi harflar bilan konstantalarni, alifbo oxiridagi harflar bilan boʻlsa oʻzgaruvchilarni ifodalashni farang faylasufi [[Rene Dekart]] kirgizgan.]]

Matamatikada oʻzgaruvchilar bir qismli belgi bilan ifodalanadi. 17-asrda yashagan [[Fransiya|farang]] [[falsafa|faylasufi]] [[Rene Dekart]]dan oʻrnak olib [[alifbo]] boshidagi harflar konstantalarni, alifbo oxiridagi harflar boʻlsa oʻzgaruvchilarni ifodalash uchun qoʻllaniladi. Masalan, ''a'', ''b'', ''c'' harflari odatda konstantalarni, ''x'', ''y'', ''z'' va ''t'' harflari oʻzgaruvchilarni ifodalash uchun qoʻllaniladi. [[Tipografiya]]da konstantalar va oʻzgaruvchilar odatda [[kursiv]] bilan (yotqizilib) yoziladi.<ref>William L. Hosch (editor), ''The Britannica Guide to Algebra and Trigonometry'', Britannica Educational Publishing, The Rosen Publishing Group, 2010, ISBN 1615302190, 9781615302192, page 71]</ref>

yozuvini baʼzi qiymatlarda „haqiqat“, boshqa qiymatlarda „yolgʻon“ degan qiymatlarni oluvchi [[predikat]] deb talqin qilish mumkin. Bu holda <math>x</math> yozilgan predikatning mantiqiy maʼnosini aniqlash uchun har xil (oʻzgaruvchi) qiymatlar qoʻysa boʻladigan ''ifodadagi yer'' boʻladi. Mana shu holatda <math>x</math>ni ''oʻzgaruvchi'' deb atash toʻgʻriroq boʻladi.

 

Matematikada oʻzgaruvchilarni nomlashning koʻp kelishilgan qoidalari mavjud. Quyida eng keng tarqalgan nomlash udumlari berilgan. Berilgan belgilarning koʻpchiligining boshqa vazifalari ham mavjud.