14-Fevral 2013, 16:07 dagi koʻrinishi tahrirlash MerlIwBot (munozara \| hissa) 91 745 edits k Bot qoʻshdi: ru:Андроид ← Avvalgi tahrir		5-Mart 2013, 14:59 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish MKattaev (munozara \| hissa) 190 edits Tahrir izohi yoʻq Keyingi tahrir →
Qator 1: '''Android''' — [[Linux yadro]]sida yaratilgan portativ (tizimli) [[operatsion tizim]] bo`lib, [[Kommunikator]]lar, [[planshetli kompyuter]]lar, [[elektron kitob (moslama)\|elekron kitoblar]], [[raqamli pleyer]]lar, [[qo`l soati\|qo`l soatlari]], [[netbuk]]lar va [[smartbuk]]larda ishlatiladi. [[Google (kompaniya)\|Google]] tomonidan sotib olingan Android Inc. kompaniyasi tomonidan yaratilgan. Keyinchalik Google tizim rivojlanishi bilan shug`ullanadigan [[Open Handset Alliance]] (OHA) ittifoqini tuzdi. Android yordamida [[Java]] dasturlarni tuzish mumkin. Android Native Development Kit [[Si (dasturlash tili)\|Si]]da va boshqa [[dasturlash tili\|tillarda]] yoziladigan dasturlarni yaratadi. ~~{{delete\|[http://uz.infocom.uz/2009/12/24/androidlar-yurishiga-tayyorlaning/ Bu yerdan] nusxa}}~~ Bugungi kunda mobil tizimlar sohasida qoʻllanilayotgan asosiy dasturiy taʼminotlar Symbian, Windows Mobile, iPhod systemasi, Android, Web OS va yana bir ochiq kodli yosh sistema Samsung Electronics ning kechagina yaratilgan bada sistemasi. Quyida eʼtiboringizga bugungi 2012-yilning 3-choragida sotilgan smartfonlarning 75 %ida Android operatsion tizimi o`rnatilgan edi. kunda juda tez ommalashayotgan, mobil qurilmalar uchun yaratilgan ochiq kodli operatsion sistema — Android haqida soʻz yuritiladi, uning afzalliklari, boshqa sistemalardan ustunliklari va kamchiliklari haqida fikr yuritiladi. Android tarixi /Operatsion Sistemaning yaralishi va bosgan yoʻli/ [[1991-yil]] Linus Torvalds boshlab bergan erkin va ochiq kodli operatsion sistemalar [[2007-yil]]ga kelib telefonlarni ham egallay boshladi. Aslida bu qanday boshlangan edi? [[2005-yil]] iyul oyida Google kompaniyasi telefonlarga dastur ishlab berish bilan shugʻullanadigan Android Inc. nomli kichik kompaniyani sotib oladi. Ushbu Android Inc. kompaniyasining asoschilaridan biri Andy Rubin bugungi kunda Googlening mobil aloqalari bilan shugʻullanuvchi boʻlimiga rahbarlik qiladi. Andy Rubin Biznes haftaligi (Business Week) gazetasiga bergan interviuvsida: „Egasini yaxshi tushunadigan telefonlar yaratish uchun == Tarixi == katta ehtiyoj mavjud“ 1 degan edi. Buni qarangki haqiqatdan ham [[2007-yil]]ga kelib Google butun dunyoni hayratga solishga muvoffaq boʻladi, yaʼni xuddi shu yili u Symbian, Windows mobile, iPhone sistemalari bilan raqobatlasha oladigan yangi mobil sistemaga asos soldi. Siz „Xoʻsh nima qipti, telefon operatsion sistemalari (OS) yana bittaga koʻpayiptida!“ deyishingiz mumkin. Haqiqatdan ham bittaga koʻpadi- yu ammo ulardan butunlay farq qilar edi. Bu farq unig asosida Linux Kernel 2.6 dan foydalanilganida edi. Ha endi Linux telefonlarda! Shu tariqa [[2007-yil]] noyabrda Google tomonidan tashkil etilgan Open Handset Alliance (OHA) ommaga Google Androidning Software Developing Kit(SDK) ni taqdim etdi. OHAga birinchilardan boʻlib HTC, LG, Samsung, T-mobile kabi kompanialar, keyinroq esa protsessorlar va chiplar boʻyicha ishlovchi QUALCOMM va [[Texas]] Instrumentslar aʼzo boʻlishdi. 2005-yilning iyulida Google korporatsiyasi Android Inc. kompaniyasini sotib oldi. 2007-yilning 5-noyabrida Google Open Handset Alliance (OHA) tuzilganligini e`lon qilib, birinchi ochiq mobil Android tizimini namoyish etdi. ~~Hozirda OHAga 47 ta dasturiy va texnik qismlar bilan ishlaydigan [[kompaniya]]lar aʼzo boʻlgan.~~ 2008-yil 21-oktabrda programistlarni quvontiradigan voqea yuz berdi, yaʼni OHA Androidni ochiq kodli deb eʼlon qildi. Android OHA GPLv2 va Apache2.0 litsenziyalari ostida 1.5 versiyasi butun ommaga taqdim etildi. Dasturiy oʻziga xosligi /Android uchun yaratilgan dasturiy qurilmalar va xususiyatlari/ Android dasturiy taʼminotini ishlab chiqishda Googlening Java biblatekalaridan, mikroprotsessor kodi esa ARM arxitekturasida C dasturlash tilida va uni 2008-yilning 23-sentabrida operatsion tizimning birinchi versiyasini namoyish etdi. Birinchi versiya chiqqanidan so`ng tizim bir necha marta yangilandi. Bu yangilashlar tizimda aniqlangan xatolarni tuzatib, yangi funksiyalar qo`shdi. mashina kodiga oʻgirishda GCC kompilyatoridan foydalniladi. Android grafikasi va animatsiya uchun ham ochiq kodli boʻlgan OpenGL ES biblatekalaridan, maʼlumotlarni saqlash va boshqarish uchun SQLitedan foydalanilgan. Sistema MP3, MP4, MIDI, OGG, MPEG-4, WAV, formatidagi audio va video fayllarni hamda JPEG,PNG,GIF,BMP farmatli suratlarni qoʻllab quvvatlaydi. Androidning 1.5-versiyasida sizga YouTubega videolarni yuklash va ekranda animatsion rejimda ishlash mumkin edi. 2009-yili 15 sentabrda taqdim qilingan Android 1.6 versida Google dasturiy vositalari qoʻllanilgan boʻlib, tezkor qidirish maqsadida ekranning yuqorisida „quick search“ box joylashtirilgan. Yozishga erinadiganlar uchun esa tovush bilan qidirish texnologiyalari qoʻllanilgan. Shu yilning Oktabrida Android 2.0 ommaga taqdim qilindi. Bu versiya Telefonning protsessor tezlgini oshirish va telefon protsessorining samarali ishlashi taʼminlandi<ref>[http://techvesti.ru/node/343 Aiko — женский робот-андроид с искусственным интеллектом]. Фото и видео.</ref>. Ishlab chiqilgan yangi Androidda kontakt listda endi kontakt nomi bilan birgalikda uning rasmini ham qoʻyishingiz mumkin va siz bu kontaktning ustiga bossangiz alohida qismdan uni joylashgan joyini aniqlashda, Gmail orqali xat yoʻllashda va qoʻngʻiroq qilishda foydalanishingiz mumkin. Androidda Internetdan foydalanish uchun aynan shu sistema uchun yaratilgan WebKit brauzeridan foydalaniladi, endilikda bu brauzer HTML5ni ham qoʻllab quvvatlaydi. Google sistemani yaratishga yaratdiyu sistemani asosan oʻzining dasturiy vositalari bilan toʻldira boshladi. Masalan Google Voice tovsh xizmatlari uchun, Sky Map yulduzlar xaritasi, Google qidirish xizmati, Google Maps xarialari va Gmail kabilardir. Android foydalaniladigan dasturiy taʼminoti Javada yozilgan boʻlib, siz yaratadigan dasturingizni mashina kodiga oʻgirish uchun standart Java Virtual Machinedan emas Android uchun yaratilgan Dilvak Virtual Machinedan foydalaniladi. 2009-yilda platformaning to`rtta updatelari (yangilashlari) chiqdi. Shunday qilib, fevralda turli xatolarni tuzatadigan 1.1 versiyasi chiqdi. Aprel va sentabrda mos ravishda 1.5 "Cupcake" va 1.6 "Donut" updatelari chiqdi. "Cupcake" versiyasi bir qancha o`zgartirishlar kiritdi: virtual klaviatura, video yozish va tomosha qilish, brauzer va boshqalar. "Donut"da birinchi marta [[CDMA]] tizimlarini qo`llash paydo bo`ldi. 2009-yilning oktabrida bir nechta Google akkauntlarini, [[HTML5]] tilidagi brauzerni qo`llaydigan va bir nechta yangiliklar kiritilgan Android 2.0 "Eclair" operatsion tizimi chiqdi. "Eclair" (2.1) versiyasida "tirik rasmlar" paydo bo`ldi va ekran blokirovkasinining ko`rinishi o`zgardi. 2010-yilning o`rtasida Google Android 2.2 "Froyo" versiyasi chiqdi. 2010-yilning ohirida esa Android 2.3 "Gingerbread" namoyish etildi. Bu updatelar an`anaviy blokirovkani raqamli yoki xarf-raqamliga o`zgartirdi, "Kesish, nusxa ko`chirish", qayta qo`yish funksiyalarini soddalashtirdi va hokazo. 2011-yilning 22-fevralida Android 3.0 "Honeycomb" namoyish etildi. Uning asosiy yangiligi planshetga moslashtirilgani edi. 2011-yilning 19-oktabrida chiqqan Android 4.0 "Ice Cream Sandwich" - birinchi universal tizim (ham planshetlarga, ham smartfonlarga moslashtirilgan) chiqdi. 2012-yilda tizimning yangi versiyasi - "Jelly Bean" chiqdi. U iyunda 4.1 raqami ostida namoyish etilib, oktabr ohirida yangi update chiqqach 4.2ga o`zgardi. == Moslamalar == [[Tasvir:T-Mobile G1 launch event 2.jpg\|thumb\|[[HTC Dream]] (T-Mobile G1) — Android OT ostidagi birinchi smartfon]] [[Tasvir:Android home.png\|thumb\|Android 1.5 OTning ishchi stoli]] {{shuningdek\|Android moslamalari ro`yxati}} Android ostida ishlaydigan birinchi moslama 2008-yilning 23-sentabrida [[HTC]] kompaniyasining [[HTC Dream]] smartfoni ([[T-Mobile]] aloqa operatori tomonidan T-Mobile G1 nomi ostida namoyish etilgan) bo`ldi. Tezda boshqa smartfon ishlab chiqaruvchilari tomonidan Android OT ostida moslamalar chiqarish so`rovlari paydo bo'ldi. Androidning planshetlarga moslashtirilgan 3-versiyasi (Honeycomb) chiqqach planshet ishlab chiqaruvchilariga ham Android yoqib qoldi. Google kompaniyasi ham boshqa ishlab chiqaruvchilar bilan hamkorlikda o`zining "[[Google Nexus]]" moslamalarini Android OT ostida chiqara boshladi. Aynan shu moslamalar birinchi bo`lib yangi versiyalarda chiqadi. Smartfonlar va planshetlardan tashqari Android AT boshqa moslamalarga ham o`rnatiladi. Masalan, 2009-yilda sotuvga Androidda ishlovchi fotoramka sotuvga chiqdi. 2011-yilda Blue Sky kompaniyasi Android OT ostidagi "aqlli" i`mWatch soatlarini chiqardi. 2012-yil avgustda Nikon dunyodagi birinchi Androidda ishlovchi fotokamerani namoyish etdi. "Google Nexus" seriyasida smartfon va planshetlardan tashqari Android ostidagi [[Nexus Q]] mediapleyeri mavjud. 2012-yil oktabrda Google boshqaruvchi direktori [[Larri Peyj]] Android ostidagi moslamalar soni 500 mln.dan ortgani va har kuni 1,3 mln.ga ko`payotgani haqida habar berdi. == Dasturlar do`koni == === Google Play (avvalgi Android Market) === {{asosiy\|Google Play}} 2008-yil 22-oktabrda Google Android OT dasturlarining onlayn do`koni - [[Android Market]] ochilishi haqida e`lon qildi. Kelishivga ko`ra yaratuvchilar foydaning 70%ini, operatorlar esa qolgan 30%ni olishadi. 2009-yil fevralda [[AQSH]] va [[Buyuk Britaniya]] yaratuvchilarida Android Marketdagi o`z dasturlari uchun pul olish imkoniyati paydo bo`ldi. [[Sony Ericsson]] kompaniyasi dasturlarning [[onlayn do`kon]]i Android Marketda shaxsiy kanalini ishga tushirdi. U kanalda kompaniya tomonidan tavsiya etilgan dasturlar va o`yinlar berilgan. 2011-yil dekabrda Android Market tuzilganidan beri 10 mlrd. dastur ko`chirib olindi. 2012-yil martda [[Google]] kompaniyasi "Kitoblar", "Android Market", "Musiqa" va boshqa servislarni yagona Google Play servisiga birlashtirdi. Googel Play internet do`koni 190ta davlatda ishlaydi, 700 mingdan ortiq dasturga ega, ochilganidan beri 25 mlrd.ta dastur ko`chirib olingan. == Qiziqarli faktlar == * Android tizimi uchun maxsus Droid va Roboto shriftlari yaratilgan. * 1.5 versiyadan boshlab Android versiyalarining nomlari biror-bir desert nomidan olinadi. Nomlarning birinchi xarflari versiyalarning yangilanishi bo`yicha alifbo xarflari tartibida ketadi: 1.5 Cupcake ("keks"), 1.6 Donut (pishiriq turi), 2.0/2.1 Eclair ("ekler"), 2.2 Froyo ("muzlatilgan yogurt" qisqartmasi), 2.3 Gingerbread ("zanjabilli shirinkulcha"), 3.0 Honeycomb ("asalari ini"), 4.0 Ice Cream Sandwich ("muzqaymoq briketi"), 4.1/4.2 Jelly Bean (shirinlik turi), ''5.0 Key Lime Pie ("laymli pirog"), Licorice ("lakritsa"), Marshmallow ("zefir") va Nougat ("nuga")'' (5.0 versiya tasdiqlanmagan). * 2011-yil fevral ma'lumotlariga ko`ra Android OT moslamalari Buyuk Britaniyada [[iOS]] OT ostidagi [[iPhone 4]]ni ortda qoldirdi. * Agar Androidning rasmiy saytida kursorni pastki chap burchakdagi robotga olib borilsa, u har xil harakatlar qilishni boshlaydi, bosganda qo`lini silkitadi. == Manbalar == {{Reflist}} [[Turkum:~~Androidlar~~Android]] {{Link FA\|ml}} [[af:Google Android]] ~~[[ar:أندرويد (روبوت)]]~~ [[bgar:~~Андроид~~أندرويد]] [[as:এণ্ড্ৰইড]] ~~[[bs:Android]]~~ [[caaz:~~Androide~~Android]] [[csbar:Android (Betriebssystem)]] [[dabe:~~Androide~~Android]] [[debe-x-old:~~Androide~~Android]] [[enbg:Android ~~(robot)~~]] [[bn:এনড্রয়েড]] ~~[[eo:Androido]]~~ [[bs:Android (operativni sistem)]] ~~[[es:Androide]]~~ [[etca:Android]] [[fickb:~~Androidi~~ئەندرۆید]] [[cs:Android (operační systém)]] ~~[[fr:Androïde]]~~ [[cy:Android (system weithredu)]] ~~[[gl:Androide]]~~ [[da:Google Android]] ~~[[he:אנדרואיד (יצור מלאכותי)]]~~ [[de:Android (Betriebssystem)]] ~~[[hi:ऍन्ड्रॉइड (रोबोट)]]~~ [[hrel:Android]] [[hten:Android (operating system)]] [[hueo:Android]] [[ides:Android ~~(robot)~~]] [[et:Android (operatsioonisüsteem)]] ~~[[it:Androide]]~~ [[jaeu:~~人造人間~~Android]] [[fa:اندروید]] ~~[[kn:ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್]]~~ [[fi:Android]] ~~[[ko:안드로이드 (로봇)]]~~ [[lafr:~~Androides~~Android]] [[ltgl:~~Androidas~~Android]] [[he:אנדרואיד (מערכת הפעלה)]] ~~[[mk:Андроид]]~~ [[hi:ऍण्ड्रॉइड (प्रचालन तन्त्र)]] ~~[[nl:Androïde]]~~ [[hr:Android (operacijski sustav)]] ~~[[no:Androide]]~~ [[plhu:Android (~~robot~~operációs rendszer)]] [[id:Android (sistem operasi)]] ~~[[pt:Androide]]~~ [[rois:Android]] [[ruit:~~Андроид~~Android]] [[shja:Android]] [[skjv:Android]] [[slkk:Android]] [[km:ប្រព័ន្ធប្រតិបត្តការ Android]] ~~[[sr:Андроид]]~~ [[kn:ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ (ಆಪರೇಟಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಂ)]] ~~[[sv:Android]]~~ [[ko:안드로이드 (운영 체제)]] ~~[[th:แอนดรอยด์]]~~ [[trku:Android (~~bilim~~Pergala ~~kurgu~~xebitandinê)]] [[ukky:~~Андроїд~~Android]] [[lo:ແອນດຣອຍດ໌]] ~~[[ur:Android (robot)]]~~ [[zhlt:~~人形機器人~~Android]] [[lv:Android]] ~~[[zh-min-nan:Ki-khì-lâng]]~~ [[mk:Android (оперативен систем)]] [[ml:ആൻഡ്രോയ്ഡ്]] [[mn:Андройд (үйлдлийн систем)]] [[mr:ॲन्ड्रॉइड]] [[ms:Android (sistem pengendalian)]] [[my:အန်းဒရွိုက်]] [[ne:एन्ड्रोइड]] [[nl:Android (besturingssysteem)]] [[nn:Android]] [[no:Android]] [[or:ଆଣ୍ଡ୍ରଏଡ଼]] [[pl:Android (system operacyjny)]] [[pt:Android]] [[ro:Android (sistem de operare)]] [[sh:Android operativni sistem]] [[si:ඇන්ඩ්‍රොයිඩ් (මෙහෙයුම් පද්ධතිය‍)]] [[simple:Android (operating system)]] [[sk:Android (operačný systém)]] [[sl:Android (operacijski sistem)]] [[so:Android]] [[sq:Google#Softweri]] [[sr:Андроид (оперативни систем)]] [[sv:Android (operativsystem)]] [[szl:Android]] [[ta:ஆண்ட்ராய்டு இயங்குதளம்]] [[th:แอนดรอยด์ (ระบบปฏิบัติการ)]] [[tr:Android (işletim sistemi)]] [[uk:Android]] [[ur:اینڈروئیڈ]] [[vec:Android]] [[vi:Android (hệ điều hành)]] [[zh:Android]] [[zh-yue:Android]] h-min-nan:Ki-khì-lâng]]

Android: Versiyalar orasidagi farq