Bosim: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k r2.6.6) (Bot qoʻshdi: ru:Давление |
CoderSIBot (munozara | hissa) Maqolaga matn qoʻshildi |
||
Qator 1:
'''Bosim''' bu- yuzaga perpendikular taʼsir qilayotgan [[kuch]]ning shu yuzaga nisbatini ifodalovchi fizik kattalik. Bosimning rasman tan olingan birligi -Paskal. Unga koʻra 1 m<sup>2</sup> ga 1N kuch taʼsir etsa, 1Pa bosim xosil boʻladi:
R=F/S yaʼni, 1Pa=1N/1M2. Lekin, amalda boshqa bosim birliklari ham keng qoʻllaniladi. Masalan, texnikada texnik atmosfera bosimi, kilogram kuchning kvadrat metrga berayotgan bosimiga teng bosim qoʻllaniladi. kgk/m2 birligi keng ishlatiladi, u balandligi 1 mm boʻlgan suv ustunining 1 m2 yuzaga bergan bosimiga teng. Shuning uchun, bu birlik 1mm suv ustuni yoki 1mm N2O ustuni deb yuritiladi. 1kgk/m2 = 1 mm N2O ust ≈ 10 Pa
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Bosim''' — biror jismning boshqa jism sirtiga tik yo‘nalishda ta’sir qiladigan kuchlar intensivligini ifodalovchi fizik kattalik. Pa yoki kgk/sm2 da o‘lchanadi. Jism sirtiga tik ta’sir qiladigan kuchlar B. kuchlari deb ataladi (mas, bino poydevorining zaminga ta’siri, suyuklikning idish devoriga ta’siri va h.k.). Kuchlar sirt bo‘ylab tekis taqsimlangan bo‘lsa, u holda B. P=F/Sh bunda F — jism sirtiga ta’sir qiladigan kuch, S — jism sirti. B.ning bir necha turi mavjud. Gidromexanik B.— suyuklikning biror nuqtasidagi bosim. U gidrostatik (tinch holatdagi suyuklikka oid) va gidrodinamik (harakatdagi suyuqlikka oid) xillarga bo‘linadi. Gidromexanik B.ning atmosfera bosimidan ortishi ortiqcha B., atmosfera bosimidan kichik B. vakuummetrik B. deb ataladi. Dinamik B,— harakatdagi suyuqlik zarrasining hajm birligidagi kinetik energiyasini ifodalovchi tushuncha. Bundan tashqari, havo bosimi, bug‘ bosimi, parsial bosim (gazga oid), yonilg‘i ichki yonuv dvigateli silindrida yonganda hosil bo‘ladigan gaz bosimi va b. xil B.lar bo‘ladi. Biror idish, qozon hamda boshqalar ichidagi va atrofdagi muhit B.lari birgalikda mutlaq B. deyiladi. Bunday B. ata b-n ifodalanadi. Fan va texnikada juda kichik (q. Vakuum texnikasi) va juda yuqori B.lar b-n ish ko‘riladi. Kichik B.lar asosan tor b-n <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
Katta qiymatlardagi bosimni ifodalash uchun [[SI]] sistemasiga tegishli boʻlmagan Bar birligi ham keng ishlatiladi. 1 bar = 105 Pa = 1.02 kgk/sm2=10200 mm H2O ust.
Texnikada eng keng tarqalgan bosim oʻlchov birligi bu meʼyoriy atmosfera bosimi xisoblanadi. U erkin tushish tezligi 9,806 m/s va simob zichligi 13.595 boʻlganda, balandligi 760 mm boʻlgan simob ustunini muvozanatlagan xavo bosimi, yaʼni meʼyoriy atmosfera bosimi orqali ifodalanadi. Bunday simob ustuni xar bir kvadrat santimetrga oʻz ogʻirligiga teng boʻlgan bosim bilan taʼsir koʻrsatadi.
Qator 87 ⟶ 92:
[[yi:דרוק]]
[[zh:压强]]
== Manbalar ==
{{manbalar}}
| |||