Burchoqdoshlar

Burchoqdoshlar (dukkakdoshlar), (Fadaceae, Leguminosae) — ikki urug‘ pallali o‘simliklarning bir oilasi. Yer yuzining hamma mintaqalarida keng tarqalgan. Ba’zan B.ni 3 kenja oila — mimozadoshlar (Mimosaceae), se zalpindoshlar (Caesalpiniaceae) va kapalakguldoshlar (Papilionaseaye yoki Fabaceae)ra ajratiladi. B.ning at, loviya, soya, yer yong‘oq oziq-ovqat uchun, to‘yimli o‘tloq o‘simliklaridan beda, sebarga, esparset yemxashak uchun ko‘plab ekiladi.B. orasida texnikada ishlatiladigan qimmatbaho mahsulotlar olinadigan, balzamli va qimmatbaho yog‘och olinadigan daraxtlar bor. Yer yong‘oq, sano, qashqarbeda, shirinmiya, shildirbosh, oqquray, afsonak kabilardan olinadigan alkaloidlar, glyukozidlar, smolalar, vitaminlar va organik kislotalar tibbiyotda turli kasalliklarni davolashda ishlatiladi.Cho‘llarda uchraydigan qizboltir, oqmiya, achchiqmiya kabilar zaharli hisoblanadi. B.ning ba’zi zaharli turlari (derris, lonxokarpus) insektitsid sifatida ishlatiladi.Kup B. (akatsiya, gledichiya, tuxumakva b.) manzarali o‘simlik sifatida ekiladi. B.ga mansub ko‘p o‘simliklarning ildizida atmosfera azotini o‘zlashtiradigan azotobakter yashaydi. Shuning uchun B. azot birikmalari kam bo‘lgan tuproqda ham yaxshi o‘sadi.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil