Ajariya: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa) Yangi maqola yaratildi |
CoderSIBot (munozara | hissa) Maqola yangilandi |
||
Qator 1:
'''Ajariya''', Ajariya Muxtor Respu-blikasi— Gruziya Respublikasi tarki-bida. 1921 y. 16 iyulda tashkil topgan. Zakavkazening jan.-g‘arbida, Qora den-giz sohilida joylashgan. Mayd. 3 ming km2, aholisi — 385 ming kishiga yaqin (1999). A.da 5 tuman, 2 shahar, 7 shaharcha bor. Poytaxti — Batumi sh.Tabiati. A. dengiz sohili past-baland, boshqa joylari tog‘li. Turkiya b-n chegara bo‘ylab baland Shavshet tog‘ tizmasi o‘tadi. Mesxeti; Arsiyan tiz-malari ham bor. A. hududida 500 m gacha balandlikda iqlim subtropik, tog‘larda mo‘’tadil sovuq. Pasttekislikda yanv. ning o‘rtacha t-rasi 4°, 7°, iyulya a 20°, 23°, toglarda yanv.da — 2°, iyulda 16°. Yillik yog‘in miqdori ichki vodiylar-da 1000—1400 mm.sohilda 2400—2800 mm. Eng katta daryosi — Chorox; Batumi sh. yaqinida Qora dengizga quyiladi. Bu daryoning yuqori oqimi Turkiyada, uning irmog‘i — Ajarisskali Sharq-an G‘arbga butun mamlakatni kesib o‘tadi. Foydali qazilmalari: mis va polime-tall rudalar, oltingugurt kolchedani, o‘tga chidamli tuproqlar. Tup-oqlari tog‘larda tog‘-o‘tloq va tog‘-o‘rmon, dengiz sohilidagi tog‘ oldida qizil tuproq. Hududining 50% dan ko‘prog‘i o‘rmonlar b-n qoplangan. Tog‘ yon bag‘irlarida kash-tan, dub, grab, archa, pixta, dengiz bo‘y i da subtropik o‘simliklar (palma, mag-noliya va sh.k.) o‘sadi. Evkalipt, bambuk ham uchraydi. Kintrishi qo‘riqxonasi bor.Axolisi. A. da gruzin (ajar)lar, shu-ningdek ruslar, armanlar, ukrainlar va b. yashaydi. Aholining o‘rtacha zichligi — 1 km2 ga 135,3 kishi. Aholining 48% shaharlarda istiqomat qiladi. Ajarlar tili gruzin tili lahjalaridan biri hisoblanadi. Yirik shaharlari: Batumi, Kobuleti.Tarixi. Mil. av. 6—2-a.larda A. Kol-xida podshohligi, so‘ngra G‘arbiy Gru-ziya davlati tarkibiga kirgan. 11—15-a.larda A. hududi birlashgan gruzin dav-latining bir qismi bo‘lgan. 16-a.ning 2-yarmida Gruziyaning zaiflashuvi sabab-li A.ni Turkiya bosib oldi va aholi ora-sida musulmon dinini tarqata boshla-di. 1877—78 y.gi Rossiya-Turkiya urushi natijasida A. Rossiyaga qo‘shib olindi. 19-a.ning 80-y.larida A. da sanoat ri-vojlana boshladi. 1897—1907 y.larda Boku — Batumi neft kuvuri yotqizildi. 1918 y. apr.da Batumi, Axalsixe, Ar-dagan va Guriyaning bir qismini turk qo‘shinlari, dek. da esa butun A.ni ingliz qo‘shinlari bosib oldi. 1920 y. iyulda ular hokimiyatni mensheviklarga top-shirdi. 1921 y. martda sovet hokimiyati o‘rnatildi. 1921 y. iyulda Gruziya SSR tarkibida Ajariya ASSR tuzildi. 1990 y. dek.dan A. Muxtor Respublikasi.Xo‘jaligi. Q.x. Ajariya iqtisodiyotining asosini tashkil kil ad i. Subtropik ziroatchiligi, ayniqsa sitrus mevalari yetishtirish rivoj-
== Adabiyotlar ==
|