Atmosfera frontlari

Atmosfera frontlari - me-teorologik elementlari har xil bo‘lgan ikki havo massasini ajratuvchi zonalar. A. f.da meteorologik elementlar gori-zontal yo‘nalishda keskin o‘zgaradi. Yer yuzasiga yaqin qatlamda o‘tish zonasining eni, odatda, 100 km dan oshmaydi. A. f. yer sirtiga nisbatan qiya yo‘nalib, salqin havo zichroq bo‘lganligi uchun iliq havo ostiga pona shaklida kiradi, Yerga nis-batan juda yotiq, deyarli gorizontal joy-lashgan. Ajratuvchi zonaning gorizon-tal yo‘nalishdagi kengligi bir necha yuz km bo‘lsa, bunday zona front zonasi deb ataladi. A. f. qancha tez harakat qilsa, meteorologik elementlar shuncha keskin o‘zgaradi. Shuning uchun A. f.da kuchli vertikal oqimlarni, turli bulutlar sha-klini, yog‘inlarni, xullas, ob-havoning keskin o‘zgarishlarini kuzatish mumkin. Atmosferaning umumiy sirkulyatsiyasi-dagi ahamiyatiga qarab, A. f.ni arktik, qutb havosi orasidagi arktik, qutbiy va tropik hamda ekvatorial havo orasidagi tropik xillarga ajratish mumkin. Ba’-zi vaqnlarda keng gorizontal havo mas-salari ichida ikkinchi darajali front ham hosil bo‘ladi. Front salqin havo tomonga harakatlansa, salqin front deb yuritiladi. Odatda, salqin front iliq frontga qaraganda tezroq harakatlanadi. Shu sababli, ba’zan, salqin front iliq frontga yetib olib, qo‘shilib ketadi. Bunday A. f. okklyuziya fronti deb yuri-tiladi. Iliq havo salqin front bo‘ylab yuqoriga ko‘tarilsa, anafront, pastga qarab yo‘nalsa, katafront deyiladi.Odatda, O‘rta Osiyoda salqin front-larning o‘tishi ob-havoning keskin o‘zgarishlari (yomg‘ir, qor, haroratning pasayishi, kuchli shamol)ga olib kela-di, Jala, momaqaldiroq va b. tingach, salqin front chizig‘idan keyin ob-havo ochilib ketadi. Iliq front o‘tganda esa ob-havoda keskin o‘zgarishlar yuz bermay-di, kamdan-kam hollarda yog‘ingarchilik bo‘ladi.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil