Velosiped: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Addbot (munozara | hissa)
k Bot: Migrating 118 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q11442 (translate me)
CoderSIBot (munozara | hissa)
Maqolaga matn qoʻshildi
Qator 1:
[[Tasvir:Kusuma bike large.jpg|thumb|300px|[[Poyga velosipedi]].]]
'''Velosiped''' ([[lotincha]] ''velox'' — tez, ''pes'' — oyoq) [[pedal]]lar orqali [[odam]] mushaklari kuchi bilan harakatlanuvchi, yer sirtida yurishgan mo‘ljallangan, [[g‘ildirak]]li [[transport vositasi]]dir.
 
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Velosiped''' (lot. velox — tez va pes — oyoq) — oyoq b-n harakatga keltiradigan 2 yoki 3 gʻildirakli eng oddiy mashina. Insonning harakatlanish vositalaridan biri. Qoʻlda (invalidlar V.) va motor (dvigatel) yordamida harakatlantiriladigan V.lar ham bor. V. gʻildirak /, rama 2, egar 3, rul 4, pedal 5, zanjir 6 va ikki charx (yul-duzcha) 7dan iborat. Pedal bosilganda unga biriktirilgan charx zanjirni, zanjir esa orqa gʻildirak oʻqiga mahkamlangan charxni aylantiradi. V. qoʻl yoki oyoq tormozi b-n toʻxtatiladi. Gʻildiraklarning oʻlchamiga qarab, erkaklar, ayollar va bolalar V.lari vazifasiga qarab, oddiy V., universal V., sport V., maxsus (sirkda, yuk tashishda ishlatiladigan, tirkama aravachali V., V.riksha), V.-drezina (releda yurish uchun) boʻladi. Dastlabki V.—4 gʻildirakli samokatni G. Gantshel (Germaniya, 1649), R. La Roshelli (Fransiya, 1693), L. Shamshurenkov (Rossiya, 1752), Ovenden (Angliya, 1761) yasashgan. Metalldan yasalgan birinchi ikki gʻildirakli V.ni Rossiyada oddiy dehqon Ye. M. Artamonov (1801) qurdi. Uning pedal oʻrnatilgan oldingi gʻildiragi orqadagisidan ancha katta boʻlgan. 19-a. 50-y.larida nemis mexanigi F. M. Fisher V.ni mukammallashtirib, deyarli hoz. holatiga keltirgan. Hoz. ikki gʻildirakli oddiy V.larning tezligi 10—30 km/soat, ogʻirligi 8—16,5 kg . Motorli V.lar soatiga 30—50 km tezlik b-n harakatlanadi. Sport V., ancha yengil boʻladi, tezligi soatiga 70 km gacha boradi. Hozir ham V.ni "qayta kashf qiluvchilar" uchrab turadi (mas., bir necha odam qator oʻtirib haydaydigan V., bir gʻildirakli V. va h.k.).<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
 
 
{{stub}}
Qator 8 ⟶ 13:
{{Link FA|uk}}
{{link FA|ru}}
== Manbalar ==
{{manbalar}}