Bahrayn: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa)
Maqola yangilandi
Qator 1:
{{Bahrayn_info}}
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Bahrayn''', Bahrayn Davlati (Davlat al-Bahrayn) — JanubiJan.-g‘arbiygʻarbiy Osiyoda, Fors qo‘ltig‘iningqoʻltigʻining Bahrayn orollaridagio.laridagi davlat (amirlik). BahraynB. tarkibigatarki-biga 33 orol kiradi, ularning eng kattalari: Bahrayn. Muharrak, Umm-Naasan, Havar. Rasmiy tili — [[arab tili]]. MaydoniMayd. 695,2 km<sup>2</sup>km2, aholisi 1650 234 571ming kishi (20111999). Asosiy aholisi [[arablar]]. [[Forslar]]Eroniylar, pokistonliklar, hindlar ham yashaydi. Aholining 83% shaharlarda istiqomat qiladi. Islom diniga e’tiqod etadi. Poytaxti — [[Manama]] shahri.
 
Aholining 83% shaharlarda istiqomat qiladi. Islom diniga eʼtiqod etadi. Poyta[[x]]ti — Manama sh.
== Davlat tuzumi ==
[[File:Traditional Wedding Dress of Bahrain.jpg|250px|thumb|Milliy kiyim kiygan kelin]]
Bahrayn — konstitutsiyaviy monarxiya. Davlat boshlig‘i — amir. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni amir va bir palatali Milliy Kengash (parlament), ijrochi hokimiyatni bosh vazir boshchiligidagi hukumat amalga oshiradi. [[1973-yil]] mamlakat konstitutsiyasi qabul qilingan. 1973 — [[1975-yil]]larda konstitutsiyaga muvofiq Milliy Assambleya (parlament) chaqirildi, biroq u [[1975-yil]]da amirning farmoni bilan tarqatib yuborildi. [[1992-yil]]da 40 kishidan iborat Maslaxat Kengashi tuzilganligi e’lon qilindi. Uning vazifasi — qonun loyihalari va mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy siyosatining turli sohalari bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. Kengash tarkibini amir belgilaydi.
 
BahraynDavlat tuzumi. B. — konstitutsiyaviy monarxiyamonar[[x]]iya. Davlat boshlig‘iboshligʻi — amir. QonunQo-nun chiqaruvchi hokimiyatni amir va bir palatali Milliy Kengash (parlament), ijrochi hokimiyatni bosh vazir boshchiligidagi hukumat amalga oshiradi. [[1973-yil]] y. mamlakat konstitutsiyasi qabulkrbul qilingan. 1973 — [[1975-yil]]75 y.larda konstitutsiyaga muvofiqmu-vofiq Milliy Assambleya (parlament) chaqirildi, biroq u [[1975-yil]] y.da amirning farmoni bilanb-n tarqatib yuborildi. [[1992-yil]]da yla 40 kishidan iborat MaslaxatMasla[[x]]dg Kengashi tuzilganligi e’lonzʼlon qilindi. Uning vazifasi — qonun loyihalari va mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy siyosatining turli sohalari bo‘yichaboʻyicha tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. Kengash tarkibini amir belgilaydi.
== Tabiati ==
Orollar hududi pasttekislikdan iborat, uning balandligi 135 m ga yetadi. [[Neft]], tabiiy gaz konlari bor. Iqlimi tropik iqlimga yaqin. [[Yanvar]] oyining o‘rtacha harorati 16°C, iyul oyining o‘rtacha harorati 37°C. Yiliga 90 mm ga yaqin yog‘in yog‘adi. Tropik saxgyular ko‘p joyni eg‘allagan.
 
Tabiati. Orollar hududi pasttekislikdan iborat, uning balandligibal. 135 m ga yetadi. [[Neft]], tabiiy gaz konlari bor. Iqlimi tropik iqlimga yaqin. [[Yanvar]]Yanv. oyining o‘rtachaoʻrtacha harorati 16°C, iyul oyiningoy-ining o‘rtachaoʻrtacha harorati 37°C. Yiliga 90 mm ga yaqin yog‘inyogʻin yog‘adiyogʻadi. Tropik saxgyularsa[[x]]gyular ko‘pkoʻp joyni eg‘allaganegʻallagan.
== Tarixi ==
Tabiati nomi mil.av. 3-mingyilliklardagi manbalarda tilga olinadi. U o‘zining marvarid-durlari bilan mashhur bo‘lgan. [[1521-yil]] [[Portugaliya]] mustamlakachilari tomonidan bosib olingunga qadar Tabiati 8 asr mobaynida mustaqil arab musulmon davlati bo‘lgan. Portugallar bu yerda uzoq tura olmadilar. 1602 — 1783-yillarda Bahrayn [[Eron]] hukmronligida bo‘ldi. [[1820-yil]] va [[1861-yil]]dagi Britaniya — Bahrayn bitimlaridan so‘ng, u [[Britaniya imperiyasi]] izmiga o‘tdi, ya’ni uning mustamlakasiga aylandi. [[1971-yil]]da mustaqillikka erishdi. [[1971-yil]]dan [[BMT]] a’zosi. [[O‘zbekiston]] bilan diplomatiya munosabatlarini [[1992-yil]] mayda o‘rnatgan. Milliy bayrami 16-dekabr Milliy kun (1971-yil).
 
TabiatiTari[[x]]i. B. nomi mil. av. 3-mingyilliklardagi3mingyilliklardagi manbalarda tilga olinadi. U o‘ziningoʻzining marvarid-durlari bilanb-n mashhur bo‘lganboʻlgan. [[1521-yil]] [[y. Portugaliya]] mustamlakachilari tomonidan bosib olingunga qadar TabiatiB. 8 asr mobaynida mustaqil arab musulmon davlati bo‘lganboʻlgan. Portugallar bu yerda uzoq turauzoqtura olmadilar. 1602 — 1783-yillarda Bahrayny.larda B. [[Eron]] hukmronligida bo‘ldiboʻldi. [[1820-yil]] y. va [[1861-yil]] y.dagi Britaniya — BahraynB. bitimlaridan so‘ngsoʻng , u [[Britaniya imperiyasi]] izmiga o‘tdioʻtdi, ya’niyaʼni uning mustamlakasigamustam-lakasiga aylandi. [[1971-yil]] y.da mustaqillikka erishdi. [[1971-yil]] y.dan [[BMT]] a’zosiaʼzosi. [[O‘zbekiston]]OʻzR bilanb-n diplomatiya munosabatlarini [[1992-yil]] y. mayda o‘rnatganoʻrnatgan. Milliy bayrami 16-dekabr dek.— Milliy kun (1971-yil y.).
== Siyosiy tashkilotlari ==
Siyosiy partiyalar va kasaba uyushmalarning faoliyati taqiqlangan. Yashirin tarzda Bahrayn milliy ozodlik fronti ([[1959-yil]]da tuzilgan) va Bahrayn xalq fronti (1975) harakat qilmoqda.
 
Siyosiy partiyalartashkilotlari. Siyosiy parti-yalar va kasaba uyushmalarning faoliyatifaoli-yati taqiqlangan. Yashirin tarzda BahraynB. milliy ozodlik fronti ([[1959-yil]] y.da tuzilgan) va BahraynB. xalq[[x]]alq fronti (1975) harakat qilmoqda.
== Xo‘jaligi ==
[[Iqtisodiyot]]ning asosini [[neft]] va [[gaz]] zaxiralari tashkil qiladi. Mamlakatda har yili 2—2,5 man. tonna neft va 6 mlrd. kub m gacha tabiiy gaz qazib olinadi. Davlat byudjetm daromadining 70 % ga yaqini neft tufayli taʼminlanadi. Mamlakatda yiliga 14 mln. tonna neft mahsulotlarini qayta ishlaydigan zavod va yirik neft kimyosi (asosan, [[Saudiya Arabistoni]] nefti hisobiga ishlaydi), yiliga 200 ming t alyuminiy ishlab chiqaradigan zavod, dunyodagi eng katta kema taʼmirlash korxonalaridan biri, 11 elektr stansiya ishlab turibdi. 100 ga yaqin mayda va o‘rta yengil sanoat va hunarmandchilik korxonalari bor. Konditsionerlar yigiladigan, plastmassa buyumlar va oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqariladigan, dengiz suvi chuchuklashtiriladigan korxonalar mavjud. Asosiy sanoat markazlari: [[Manama]], [[Muharrak]], [[Xidd]]. Qihsloq xoʻjaligi suyet rivojlangan. Yalpi milliy mahsulotning 1 % uning hissasiga to‘g‘ri keladi. Xurmo. pista, moyli ekinlar, anjir, sitrus mevalar, uzum yetishtiriladi. Oziq-ovqat mahsulotlariga bo‘lgan talab, asosan, chetdan keltiriladigan mahsulotlar hisobiga qondiriladi. Dengiz hayvonlarini ovlash va marvarid qidirish rivojlangan. Keyingi yillarda byudjet tushumlarini koʻpaytirish maqsadida sayyohlikni ri-vojlantirishga katta ahamiyat berilmoqda. Chetga neft mahsulotlari, alyuminiy, neft kimyosi mahsulotlari chiqariladi; chetdan sanoat va qishloq xo'jaligi asbob-uskunalari, transport vositalari, sanoat mollari, oziq-ovqat mahsulotlari keltiriladi. Avtomobil yoʻllari aholi yashaydigan manzillarni bir-biri bilan bogʻlaydi. Ularning uz. 2,6 ming km. Muharrak o.da xalqaro aeroport mavjud. Asosiy dengiz portlari — Manama, Sitra. Tashqi savdoda asosiy mi-jozlari — Saudiya Arabistoni, Buyuk Britaniya, AQSh, Yaponiya, Germaniya, Avstraliya. Pul birligi — Bahrayn dinori.
 
Xoʻjaligi. Iqtisodiyotning asosini neft va gaz za[[x]]iralari tashkil qiladi. Mamlakatda har yili 2—2,5 man. tonna neft va 6 mlrd. kub m gacha tabiiy gaz qazib olinadi. Davlat byudjetm daromadining 70%ga yaqini neft tufayli taʼminlanadi. Mamlakatda yiliga 14 mln. tonna neft mahsulotlarini qayta ishlaydigan z-d va yirik neft kimyosi kti (asosan, Saudiya Arabistoni nefti hisobiga ishlaydi), yiliga 200 ming t alyuminiy ishlab chiqaradigan z-d, dunyodagi eng katta kema taʼmirlash kor[[x]]onalaridan biri, 11 elektr st-ya ishlab turibdi. 100 ga yaqin mayda va oʻrta yengil sanoat va hunarmandchilik kor[[x]]onalari bor. Konditsionerlar yigiladigan, plastmassa buyumlar va oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqariladigan, dengiz suvi chuchuklashtiriladigan kor[[x]]onalar mavjud. Asosiy sanoat markazlari: Manama, Muharrak, Xidd.
== Madaniyati ==
 
Bahraynda 6 yillik boshlangʻich, 2 yillik oraliq va 3 yillik oʻrta umumiy taʼlim va hunar maktablari bor. Diniy maktablar ham ishlab turibdi. Arab tilida „Al-ayyom“ („Kunlar“), „Axbor al-Xolij“ („Koʻrfaz yangiliklari“), „Al-Jamohir“ („Jamoa“), „Al-Fajr“ („Tong“) gaz. lari, „Al-Bah-rayn“ („Bahrayn“), „Sado al-Us bua“ („Hafta aks sadosi“) jur.lari nashr etiladi. [[1976-yil]]da Fors qoʻltigʻi mam-lakatlari mintaqaviy axborot agentligi tashkil etilgan. [[1955-yil]]dan radiost-ya arab tilida eshittirishlar olib boradi; [[1973-yil]]dan telekoʻrsatuvlar yoʻlga qoʻyilgan. B.da „Oʻzbekiston havo yoʻllari“ milliy aviatsiya kompaniyasining vakolatxonasi mavjud. Oʻzbekiston Xotin-qizlar koʻmitasi bilan tadbirkor xotin-qizlar uyushmasining delegatsiyasi [[1992-yil]] may oy ila Manamadagi har yilgi xayriya yarmarkasida qatnashdi. U erda oʻzbek ustalarining sanʼat va rangtasvir asarlari namoyish qilindi.
[[Iqtisodiyot]]ning asosini [[neft]] va [[gaz]] zaxiralari tashkil qiladiQ. Mamlakatda har yili 2—2,5 man. tonna neft va 6 mlrd. kub m gacha tabiiy gaz qazib olinadi. Davlat byudjetm daromadining 70 % ga yaqini neft tufayli taʼminlanadi. Mamlakatda yiliga 14 mln. tonna neft mahsulotlarini qayta ishlaydigan zavod va yirik neft kimyosi (asosan, [[Saudiya Arabistonix]] nefti hisobiga ishlaydi), yiliga 200 ming t alyuminiy ishlab chiqaradigan zavod, dunyodagi eng katta kema taʼmirlash korxonalaridan biri, 11 elektr stansiya ishlab turibdi. 100 ga yaqin mayda va o‘rta yengil sanoat va hunarmandchilik korxonalari bor. Konditsionerlar yigiladigan, plastmassa buyumlar va oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqariladigan, dengiz suvi chuchuklashtiriladigan korxonalar mavjud. Asosiy sanoat markazlari: [[Manama]], [[Muharrak]], [[Xidd]]. Qihsloq xoʻjaligi suyet rivojlanganrivojlangai. Yalpi milliy mahsulotning 1 % uning hissasiga to‘g‘ritoʻgʻri keladi. Xurmo. pista, moyli ekinlar, anjir, sitrus mevalar, uzum yetishtiriladi. Oziq-ovqat mahsulotlariga bo‘lganboʻlgan talab, asosan, chetdan keltiriladigan mahsulotlar hisobiga qondiriladi. Dengiz hayvonlarini ovlash va marvarid qidirish rivojlangan. Keyingi yillarda byudjet tushumlarini koʻpaytirish maqsadida sayyohlikni ri-vojlantirishga katta ahamiyat berilmoqda. Chetga neft mahsulotlari, alyuminiy, neft kimyosi mahsulotlari chiqariladi; chetdan sanoat va qishloqq. xo'jaligi[[x]]. asbobas-bob-uskunalari, transport vositalari, sanoat mollari, oziq-ovqat mahsulotlari keltiriladi. Avtomobil yoʻllari aholi yashaydigan manzillarni bir-biri bilanb-n bogʻlaydi. Ularning uz. 2,6 ming km. Muharrak o.da xalqaro [[x]]alqaro aeroport mavjud. Asosiy dengiz portlari — Manama, Sitra. Tashqi savdoda asosiy mi-jozlari — Saudiya Arabistoni, Buyuk Britaniya, AQShAQSH, Yaponiya, Germaniya, Avstraliya. Pul birligi  BahraynB. dinori.
Tashrif chogʻida Oʻzbekiston xotinkizlar qoʻmitasi bilan Bahrayn Ona va bola uyushmasi oʻrtasida hamkorlik oʻrnatish haqida qoʻshma bayonnoma imzolandi. [[1997-yil]] 17 — 22 fevral kunlari Bahrayn neft va sanoat vazirlign delegatsiyasi [[Toshkent]]da mehmon boʻlib, Oʻzbekistonning iqtisodiy va eksport-import imkoni-yatlari b-n tanishdi. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
 
Madaniyati. B.da 6 y.lik boshlangʻich, 2 y.lik oraliq va 3 y.lik oʻrta umumiy taʼlim va hunar maktablari bor. Diniy maktablar ham ishlab turibdi.
 
Arab tilida "Al-ayyom" ("Kunlar"), "A[[x]]bor al-Xolij" ("Koʻrfaz yangiliklari"), "Al-Jamohir" ("Jamoa"), "Al-Fajr" ("Tong") gaz.
 
lari, "Al-Bah-rayn" ("Bahrayn"), "Sado al-Us bua" ("Hafta aks sadosi") jur.lari nashr etiladi. 1976 y.da Fors qoʻltigʻi mam-lakatlari mintaqaviy a[[x]]borot agentligi tashkil etilgan. 1955 y.dan radiost-ya arab tilida eshittirishlar olib boradi; 1973 y.dan telekoʻrsatuvlar yoʻlga qoʻyilgan.
 
B.da "Oʻzbekiston havo yoʻllari" milliy aviatsiya kompaniyasining vakolat[[x]]onasi mavjud. Oʻzbekiston Xotin-qizlar koʻmitasi b-n tadbirkor [[x]]otin-qizlar uyushmasining delegatsiyasi 1992 y. may oy ila Manamadagi har yilgi [[x]]ayriya yarmarkasida qatnashdi. U yerda oʻzbek ustalarining sanʼat va rangtasvir asarlari namoyish qilindi. Tashrif chogʻida Oʻzbekiston [[x]]otinkizlar qoʻmitasi b-n B. Ona va bola uyushmasi oʻrtasida hamkorlik oʻrnatish haqida qoʻshma bayonnoma imzolandi.
 
Tashrif1997 chogʻida Oʻzbekiston xotinkizlar qoʻmitasi bilan Bahrayn Ona va bola uyushmasi oʻrtasida hamkorlik oʻrnatish haqida qoʻshma bayonnoma imzolandiy. [[1997-yil]]17 17 — 22 fevralfev. kunlari BahraynB. neft va sanoat vazirlign delegatsiyasi [[Toshkent]]daToshkentda mehmon boʻlib, Oʻzbekistonning iqtisodiy va eksport-import imkoni-yatlari b-n tanishdi. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->