'''Bumin''' (Xitoy tarixiy manbalarida "Tumin") (?—553.7.3) — Turk xoqonligi asoschisi va uning birinchi hukmdori (552—553). Jujan xonligita tobe ashshshurug‘iashshshurugʻi (ma’danmaʼdan qazish, temir eritish va undan qurolyarog‘larqurolyarogʻlar yasash b-n shug‘ullanganshugʻullangan)ning sardori. B. 550 y. Xon Anaxuan (520—552) b-n ixtiloflashish maqsadida ataylab uning qizini o‘zigaoʻziga xotinlikka so‘ratadisoʻratadi. Shunda Anaxuan darg‘azabdargʻazab bo‘libboʻlib: "Sen mening bir temir erituvchim bo‘laboʻla turib, bunga qanday jur’atjurʼat etding!" — deb javob qiladi. B. xonning mazkur javobini keltirgan kishini qatl qilib, tezlikda G‘arbiyGʻarbiy Vey imperiyasi hukmdori Vendi b-n yashirincha harbiy ittifoq tuzadida, uning qizi Chanlega uylanadi (551). So‘ngSoʻng , B. 552 y. qishida to‘satdantoʻsatdan jujanlarga hujum qilib, ularni tormor keltiradi. Anaxuan mag‘lubiyatmagʻlubiyat alamiga chidolmay o‘zinioʻzini o‘zioʻzi o‘ldiradioʻldiradi, uning o‘g‘lioʻgʻli — taxt vorisi Yanluchen esa jujanlar ittifoqchisi bo‘lmishboʻlmish Si imperatori huzuriga qochadi. Shunday qilib, B. "elxon" unvoni b-n ilk Turk xoqonligi taxtiga o‘tiradioʻtiradi. Ad.: Bichurin N. Ya., Sobraniye svedeniy o narodax, obitavshix v Sredney Azii v drevniye vremena, M. L., 1950; Gumilev L. N., Drevniye tyurki, M., 1967.
== Adabiyotlar ==
* [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
{{stub}} {{no iwiki}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
