Burundi: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa)
Maqola yangilandi
CoderSIBot tomonidan qilingan 1259205 tahriri qaytarildi (mun.)
Qator 1:
{{Burundiya_info}}
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Burundi''', Burundi Respublikasi (frans. Republique du Burundi) — Markaziy Afrikadagi davlat. Mayd.Maydoni 27,8 ming km2km<sup>2</sup>. Aholisi 6,4 mln. kishi (1990-y.larning o[[x]]irlarioxirlari). Poyta[[x]]tiPoytaxti — Bujumbura shshahri. MaʼmuriyMa’muriy jihatdan 15 viloyatga boʻlinadibo‘linadi.
 
== Davlat tuzumi ==
Davlat tuzumi. B. — respublika. Davlat boshligʻi — prezident. 1996 y. 25 iyuldagi davlat toʻntarishi natijasida 1992 y.gi Konstitutsiyaning amal qilishi va Millat majlisi hamda partiyalarning faoliyati toʻ[[x]]tatib qoʻyilgan. Sent. oyida Millat majlisi va partiyalarning faoliyati qayta tiklandi. 1998 y. 18 iyulda Millat majlisi oʻrniga Oʻtish davri millat majlisi tuzildi.
[[File:Pierre Nkurunziza - World Economic Forum on Africa 2008.jpg|thumb|150px|Burundi prezidenti [[Per Nkurunziza]]]]
Davlat tuzumi. B. Burundi — respublika. Davlat boshligʻi boshlig‘i — prezident. [[1996 y.-yil]] 25 -iyuldagi davlat toʻntarishito‘ntarishi natijasida [[1992 y.-yil]]gi Konstitutsiyaning amal qilishi va Millat majlisi hamda partiyalarning faoliyati toʻ[[x]]tatibto‘xtatib qoʻyilganqo‘yilgan. Sent.Sentyabr oyida Millat majlisi va partiyalarning faoliyati qayta tiklandi. [[1998 y.-yil]] 18 -iyulda Millat majlisi oʻrnigao‘rniga OʻtishO‘tish davri millat majlisi tuzildi<ref name="j1">{{cite news|url=http://english.aljazeera.net/news/africa/2010/06/20106285497268289.html|title=Burundi set for one-name vote|publisher=[[Al-Jazeera]]|date=28 июня 2010 года}}</ref>.
 
== Tabiati ==
Tabiati. B. Sharqiy Afrika togʻligining shim.gʻarbida joylashgan. Kembriygacha hosil boʻlgan kristall va metamorfik jinslar yer yuzasiga chiqib yotadi. Relyefi, asosan, yassitoglik. Sharqida, Nil va Kongo daryolari havzasi oʻrtasida bal. 2000—2500 m boʻlgan suvayirgʻich tizma bor. Yassitogʻlik jan.
[[File:Burundi sat.png|thumb|right|Burundining fazodan rasmga olingan tasviri]]
[[File:Burundi map rus.svg|thumb|left|Burundi xaritasi]]
[[File:Tanganyika Lake 1.JPG|left|thumb|Tanganika koʻlidagi plyaj]]
Tabiati. B.Burundi Sharqiy Afrika togʻliginingtog‘ligining shim.gʻarbidag‘arbida joylashgan. Kembriygacha hosil boʻlganbo‘lgan kristall va metamorfik jinslar yer yuzasiga chiqib yotadi. RelyefiRelefi, asosan, yassitoglik. Sharqida, [[Nil]] va [[Kongo]] daryolari havzasi oʻrtasidao‘rtasida bal. 2000—2500 m boʻlganbo‘lgan suvayirgʻichsuvayirg‘ich tizma bor. YassitogʻlikYassitog‘lik jan.sharqda Malagarasi daryosi vodiysiga tik jarliklar hosil qilib tushgan.
 
== Aholisi ==
sharkda Malagarasi daryosi vodiysiga tik jarliklar hosil qilib tushgan. Mamlakat markazi va sharqida nikel, kobalt, platina, titan, mis, magniy, vanadiy, qalay konlari mavjud. Iqlimi subekvatorial. Oʻrtacha oylik tra dare vodiylarida 24°, yassitogʻliklarda 18—20°. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 800—1600 mm. Yil davomida 2 sernam (mart — may, okt. — dek.) va 2 quruq (iyun — sent., yanv. — fev.) mavsum boʻladi. Daryolari Nil va Kongo havzalarida boʻlib, gidroenergiyaga boy, lekin ularda kema qatnay olmaydi. Yirik daryolari Ruvuvu, Akanyaru, Malagarasi, Ruzizi. Asosiy tuprogʻi unumli qizil togʻ tuprogʻidir. Ruzizi daryosining vodiysida tropik kora va shoʻrlangan tuproqaar uchraydi. Oʻsimliklari asosan savannalar boʻlib, suvayirgʻich tizmalar tropik oʻrmonlar b-n qoplangan. Hayvonot dunyosi qushlar, sudralib yuruvchilar va hasharotlarga boy. Fil, begemot, buyvol, kiyik va maymunlar uchraydi. Milliy boglari — Kivira, Ruzizi, Ruvuvu.
Aholisn. B.ning asosiy aholisi [[x]]utu, tutsi va tva etnoguru[[x]]lariga boʻlinuvchi rundi va ruandalar; yevropaliklar va osiyoliklar ham yashaydi. Aholining 62% katoliklar, 32% mahalliy anʼanaviyan’anaviy dinlarga amal qiladi, 6% musulmonlar. Rasmiy tili kirundi va fransuz tillari. Aholining 6,3% shaharlarda istiqomat qiladi. Yirik shaharlari: Bujumbura, Gitega, Muramvya.
 
== Tarixi ==
Aholisn. B.ning asosiy aholisi [[x]]utu, tutsi va tva etnoguru[[x]]lariga boʻlinuvchi rundi va ruandalar; yevropaliklar va osiyoliklar ham yashaydi. Aholining 62% katoliklar, 32% mahalliy anʼanaviy dinlarga amal qiladi, 6% musulmonlar. Rasmiy tili kirundi va fransuz tillari. Aholining 6,3% shaharlarda istiqomat qiladi. Yirik shaharlari: Bujumbura, Gitega, Muramvya.
Tarn[[x]]n. B.Burundi hududida qadimdan bantu va pigmeylar qabilasi, 15—16-a.lardaasrlarda efioid toifasiga mansub urushqoq kuchmanchichorvador qabilalar yashagan. Manbalarga koʻrako‘ra, hoz.hozirigi B.kunda Burundi hududida [[1558 y.-yil]]da dastlabki podsholiklar tashkil topgan. Ntare 1 -mayda [[x]]onliklarnixonliklarni birlashtirib, kuchli davlatga asos solgan. Viloyatlarni shahzodalar idora qilgan. 19-a. o[[x]]irlaridaoxirlarida mamlakatga yevropalik missionerlar kirib keldi. [[1899-yil]]da y. B.Burundi [[Germaniya]] Sharqiy Afrikasi tarkibiga qoʻshibqo‘shib olindi. 1-jahon urushi vaktidavaqtida B.niBurundini Belgiya armiyasi egalladi (1916). Versal sulh shartnomasi, Millatlar Ittifoqi qaroriga muvofiq B.Burundi Urundi nomi b-n Belgiyabilan i[[xBelgiya]]tiyoriga oʻtdiixtiyoriga o‘tdi. Davlatni Belgiya rezidenti nazoratida podsho (mvami) boshqardi. Mustamlakachilar aholini kofe, pa[[x]]tapaxta kabi eksport tovarlar yetishtirishga majbur qildi. B.Burundi aholisi mustamlakachilarga qarshi uzoq vaqt kurash olib bordi. Bu kurash 2 jahon urushidan soʻngso‘ng Afrikada boshlangan millim ozodlik harakati taʼsiridata’sirida avj olib ketdi. 50-y.lar o[[x]]iridaoxirida B.dagiBurundidagi ozodlik harakati tashkiliy tuye ola boshladi. Mamlakatda siyosiy tashkilotlar paydo boʻldibo‘ldi. [[1959 y.-yil]] tuzilgan milliy taraqqiyot va birlik partiyasi B.gaBurundiga oʻzinio‘zini oʻzio‘zi boshqarish huquqi berilishini, keyinchalik mustamlaka tuzumini tugatishni talab qildi. Xalq partiyaga [[x]]ayri[[x]]ohlikxayrixohlik bildirdi. Belgiya hukmronlari ozodlik kurashini boshqarish maqsadida mahalliy boshqaruv organlari tuzishga rozilik berdi. Ayni vaqgdavaqtda turli partiya va tashkilotlar oʻrtasidao‘rtasida oʻzaroo‘zaro nizo qoʻzgʻadiqo‘zg‘adi, qabmlalarnibir-biri b-nbilan urishtirib qoʻydiqo‘ydi. Biroq mehnatkash omma ozodlik kurashini susaytirmadi. O[[x]]iriOxiri mustamlakachilar B.Burundi mustaqilligini eʼtirofe’tirof etishga majbur boʻldibo‘ldi. [[1962 y.-yil]] 1 -iyulda mustaqil deb eʼlone’lon qilindi. 1966 y. noyab.da monar[[x1966-yil]]iya agʻdarilibnoyabrda monarxiya ag‘darilib, respublika eʼlone’lon qilindi. [[1962 y.-yil]]dan [[BMT]] aʼzosia’zosi. [[1992 y.-yil]] 6-yanvarda yanv.da OʻzRningO‘zRning suverenitetini tan olgan. Milliy bayrami —1 iyul — Mustaqillik kuni (1962).
 
== Bayramlari ==
Tarn[[x]]n. B. hududida qadimdan bantu va pigmeylar qabilasi, 15—16-a.larda efioid toifasiga mansub urushqoq kuchmanchichorvador qabilalar yashagan. Manbalarga koʻra, hoz. B. hududida 1558 y.da dastlabki podsholiklar tashkil topgan. Ntare 1 mayda [[x]]onliklarni birlashtirib, kuchli davlatga asos solgan. Viloyatlarni shahzodalar idora qilgan. 19-a. o[[x]]irlarida mamlakatga yevropalik missionerlar kirib keldi. 1899 y. B. Germaniya Sharqiy Afrikasi tarkibiga qoʻshib olindi. 1-jahon urushi vaktida B.ni Belgiya armiyasi egalladi (1916). Versal sulh shartnomasi, Millatlar Ittifoqi qaroriga muvofiq B. Urundi nomi b-n Belgiya i[[x]]tiyoriga oʻtdi. Davlatni Belgiya rezidenti nazoratida podsho (mvami) boshqardi. Mustamlakachilar aholini kofe, pa[[x]]ta kabi eksport tovarlar yetishtirishga majbur qildi. B. aholisi mustamlakachilarga qarshi uzoq vaqt kurash olib bordi. Bu kurash 2 jahon urushidan soʻng Afrikada boshlangan millim ozodlik harakati taʼsirida avj olib ketdi. 50-y.lar o[[x]]irida B.dagi ozodlik harakati tashkiliy tuye ola boshladi. Mamlakatda siyosiy tashkilotlar paydo boʻldi. 1959 y. tuzilgan milliy taraqqiyot va birlik partiyasi B.ga oʻzini oʻzi boshqarish huquqi berilishini, keyinchalik mustamlaka tuzumini tugatishni talab qildi. Xalq partiyaga [[x]]ayri[[x]]ohlik bildirdi. Belgiya hukmronlari ozodlik kurashini boshqarish maqsadida mahalliy boshqaruv organlari tuzishga rozilik berdi. Ayni vaqgda turli partiya va tashkilotlar oʻrtasida oʻzaro nizo qoʻzgʻadi, qabmlalarnibir-biri b-n urishtirib qoʻydi. Biroq mehnatkash omma ozodlik kurashini susaytirmadi. O[[x]]iri mustamlakachilar B. mustaqilligini eʼtirof etishga majbur boʻldi. 1962 y. 1 iyulda mustaqil deb eʼlon qilindi. 1966 y. noyab.da monar[[x]]iya agʻdarilib, respublika eʼlon qilindi. 1962 y.dan BMT aʼzosi. 1992 y. 6 yanv.da OʻzRning suverenitetini tan olgan. Milliy bayrami —1 iyul — Mustaqillik kuni (1962).
Milliy bayrami — 1-iyul, Mustaqillik kuni (1962). Siyosiy partnyalari va kasaba uyushmalarv. Birlik va milliy taraqqiyot partiyasi (UPRONA), [[1959 y.-yil]]da asos solingan; B.daBurundida demokratiya uchun front, [[1986 y.-yil]]da asos solingan. B.Burundi mehnatkashlari ittifoqi kasaba uyushmasi, [[1967 y.-yil]]da tuzilgan.
 
== Xo'jaligi ==
Siyosiy partnyalari va kasaba uyushmalarv. Birlik va milliy taraqqiyot partiyasi (UPRONA), 1959 y.da asos solingan; B.da demokratiya uchun front, 1986 y.da asos solingan. B. mehnatkashlari ittifoqi kasaba uyushmasi, 1967 y.da tuzilgan.
Xujalngi. BBurundi — iqtisodiy jihatdan suyet taraqqiy qilgan afar mamlakat. Yalpi ichki mahsulotning 13% ni sanoat, 48,5% ni q.qishloq [[x]].xo'jaligi beradi. Mehnatga layoqatli aholining 90% q.qishloq [[x]]xo'jaligi. (asosan dehqonchilik va chorvachilik)da band. BugʻdoyBug‘doy, oqjoʻ[[x]]orioq jo‘xori, makkajoʻ[[x]]orimakkajo‘xori, banan, tariq, maniok, choy ekiladi. Kofe va pa[[x]]tapaxta B.ningBurundining asosiy eksport ekinlaridir. Qoramol, echki, qoʻyqo‘y boqiladi. Tanganika koʻl i danko‘lidan baliq ovlanadi. Burundi sanoati endi rivojlanish bosqichiga kirdi. Mamlakatda qishloq xo'jaligi mahsulotlarini qayta ishlaydigan o‘rta va kichik sanoat korxonalari bor. Kofe va paxta tozalash, yer yong‘oq yog‘i ishlab chiqarish, qishloq xo'jaligi uskunalari, sovun, lakbo‘yoq zavodlari va poyabzal, mebel fkalari bor.
 
== Transportlari ==
Xujalngi. B — iqtisodiy jihatdan suyet taraqqiy qilgan afar mamlakat. Yalpi ichki mahsulotning 13% ni sanoat, 48,5% ni q. [[x]]. beradi. Mehnatga layoqatli aholining 90% q. [[x]]. (asosan dehqonchilik va chorvachilik)da band. Bugʻdoy, oqjoʻ[[x]]ori, makkajoʻ[[x]]ori, banan, tariq, maniok, choy ekiladi. Kofe va pa[[x]]ta B.ning asosiy eksport ekinlaridir. Qoramol, echki, qoʻy boqiladi. Tanganika koʻl i dan baliq ovlanadi.
[[File:BujumburaAirport.jpg|thumb|Bujumburdagi aeroport]]
Burundida t. i. yo‘q. Ichki va tashkl yuklar avtomobil yo‘llari (uzunligi 6,3 ming km) hamda suv va havo yo‘llari orqali tashiladi. Tanganika ko‘lida kemalar qatnaydi (asosiy porti Bujumbura). Chetga kofe, pa[[x]]ta, ko‘nteri mahsuloti, qoramol, qalay konsentrati chiqaradi va chetdan to‘qimachilik, oziq-ovqat, neft mahsulotlari, transport vositalari keltiradi. [[Belgiya]], [[AQSh]], [[Germaniya]], [[Buyuk Britaniya]] va b. mamlakatlar bilan savdo qiladi<ref>{{cite web| author = Nationsencyclopedia.com | url= http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Burundi-TRANSPORTATION.html |title= Transport in Burundi |accessdate=6 июля 2008| lang=en}}</ref>.
 
== Ijtimoiy soha ==
B. sanoati endi rivojlanish bosqichiga kirdi. Mamlakatda q. [[x]]. mahsulotlarini qayta ishlaydigan oʻrta va kichik sanoat kor[[x]]onalari bor. Kofe va pa[[x]]ta tozalash, yer yongʻoq yogʻi ishlab chiqarish, q. [[x]]. uskunalari, sovun, lakboʻyoq z-dlari va poyabzal, mebel fkalari bor. B.da t. i. yoʻq. Ichki va tashkl yuklar avtomobil yoʻllari (uz. 6,3 ming km) hamda suv va havo yoʻllari orqali tashiladi. Tanganika koʻlida kemalar qatnaydi (asosiy porti Bujumbura). Chetga kofe, pa[[x]]ta, koʻnteri mahsuloti, qoramol, qalay konsentrati chiqaradi va chetdan toʻqimachilik, oziq-ovqat, neft mahsulotlari, transport vositalari keltiradi. Belgiya, AKSH, Germaniya, Buyuk Britaniya va b. mamlakatlar b-n savdo qiladi. Pul birligi — B. franki.
Pul birligi — Burundi franki. Tibbiy xizmati, xalq maorifi, madaniy ma’rifiy va ilmiy muassasalarn. B.da 4,5 mingdan ortiq o‘rinli 30 ga yaqin kasalxona va 120 dan ziyod tibbiy markaz bor.1962 y.gacha aholining 98% savodsiz bo‘lgan. [[1967-yil]]dan davlat maktablarida o‘qish bepul. Burundida 6 yillik boshlangich maktablar, 6—7 y.lik o‘rta maktablar bor. Maktab o‘qituvchilari Bujumburadagi universitet va oliy pedagogika maktabida tayyorlanadi. Burundida qishloq xo'jaligi instituti (1958-yili tashkil etilgan) ham bor.
 
=== Ilmiy muassasalari ===
Tnbbiy [[x]]nzmati, [[x]]alq maorifi, madaniymaʼrnfny va ilmiy muassasalarn. B.da 4,5 mingdan ortiq oʻrinli 30 ga yaqin kasal[[x]]ona va 120 dan ziyod tibbiy markaz bor.
[[File:Bujumbura University.JPG|thumb|right|Burundi Universiteti]]
Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari inti, Gidrometeorologiya milliy markazi<ref>{{cite web|author=Britannica|url=http://www.britannica.com/eb/article-40670/Burundi|title=Education of Burundi|accessdate=6 июля 2008|lang=en|archiveurl=http://www.webcitation.org/618nkHomM|archivedate=2011-08-23}}</ref>, Tibbiyot bo‘yicha tadqiqot laboratoriyasi. Bujumburada unt kutubxonasi va ommaviy kutubxona, Gitega shahrida Milliy muzey ishlaydi. Bujumburada Burundi madaniy markazi ochilgan<ref>{{cite web| author = Nationsencyclopedia.com | url= http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Burundi-EDUCATION.html |title= Education of Burundi |accessdate=6 июля 2008| lang=en}}</ref>.
 
=== Matbuoti ===
1962 y.gacha aholining 98% savodsiz boʻlgan. 1967 y.dan davlat maktablarida oʻqish bepul. B.da 6 y.lik boshlangich maktablar, 6—7 y.lik oʻrta maktablar bor. Maktab oʻqituvchilari Bujumburadagi unt va oliy ped. maktabida tayyorlanadi. B.da q. [[x]]. instituti (1958 i. tashkil etilgan) ham bor. Ilmiy muassasalari: K [[x]]. tadkiqotlari inti, Gidrometeorologiya milliy markazi, Tibbiyot boʻyicha tadqiqot laboratoriyasi. Bujumburada unt kutub[[x]]onasi va ommaviy kutub[[x]]ona, Gitega sh.da Milliy muzey ishlaydi. 1969 y. Bujumburada B. madaniy markazi ochilgan.
Matbuoti, radnoeshitgirishiRadnoeshitgirishi va telekoʻrsatuviteleko‘rsatuvi. B.dagiBurundidagi asosiy gaz. va jur. lar: "Renuvo dyu Burundi" ("Burundi tiklanishi", fransuz tilida chiqadigan kundalik hukumat gaz., 1978 y.dan), "Ubumve" ("Birlik", kirundi tilida chiqadigan haftalik gaz., 1971 y.dan-yildan), "Byulleten ekonomik e finansyefinanse" ("Iktisodiy va moliyaviy byulleten", fransuz tilida oyiga 2 marta chikali), "Gid" ("YoʻlnomaYo‘lnoma", fransuz va kirundi tilida chiqadigan oylik a[[x]]borotaxborot byulleteni, 1970 y.dan-yildan) "Kyultyur e sosyetesosete" ("Madaniyat va jamiyat", har chorakda fransuz tilida chiqadigan jur., 1978 y.dan-yildan). B.Burundi matbuot agentligi — BAP [[1976 y.-yil]]da tuzilgan. B.Burundi milliy radioeshittirishi va telekoʻrsatuviteleko‘rsatuvi [[1960 y.-yil]]da tashkil etilgan.
 
=== Me’morligi va tasviriy san’ati ===
Matbuoti, radnoeshitgirishi va telekoʻrsatuvi. B.dagi asosiy gaz. va jur. lar: "Renuvo dyu Burundi" ("Burundi tiklanishi", fransuz tilida chiqadigan kundalik hukumat gaz., 1978 y.dan), "Ubumve" ("Birlik", kirundi tilida chiqadigan haftalik gaz., 1971 y.dan), "Byulleten ekonomik e finansye" ("Iktisodiy va moliyaviy byulleten", fransuz tilida oyiga 2 marta chikali), "Gid" ("Yoʻlnoma", fransuz va kirundi tilida chiqadigan oylik a[[x]]borot byulleteni, 1970 y.dan) "Kyultyur e sosyete" ("Madaniyat va jamiyat", har chorakda fransuz tilida chiqadigan jur., 1978 y.dan). B. matbuot agentligi — BAP 1976 y.da tuzilgan. B. milliy radioeshittirishi va telekoʻrsatuvi 1960 y.da tashkil etilgan.
Meʼmorligi va tasviriy sanʼati. Xalqning turar joylari aksariyati [[x]]odachalardanxodachalardan sinch qadalib, orasiga sho[[x]]shabbashoxshabba, qamish va [[x]]ashakxashak oʻrabo‘rab yasalgan yumaloq kulbalardan iborat, tomi ham [[x]]ashakxashak b-nbilan yopiladi. Kulba ichi qamish bordon b-nbilann boʻlinadibo‘linadi. Qishloq qoʻrgʻonlariqo‘rg‘onlari tepalnklar va qir yon bagʻirlarigabag‘irlariga tarqoq holda joylashgan. 50 -y.lardan toʻgʻrito‘g‘ri burchakli, peshayvon va derazali turar joylar paydo boʻldibo‘ldi. Tomini qoʻshqo‘sh nishabli qilib yopish odat tusiga kirdi. Bujumbura sh.dashimolida zamonaviy yevropacha binolar qurila boshladi. Badiiy hunarmandchilikda boʻyrabo‘yra, savat, idish, qopqoq kabi turli hajm va shakldagi narsalar toʻqishto‘qish rivojlan’ gan. Buyumlar har [[x]]ilxil naqshlar b-nbilan bezatiladi. YogʻochdanYog‘ochdan odamlar va hayvonlarning haykallarini, qalqon va oʻqdonlarnio‘qdonlarni, gʻiloflarnig‘iloflarni yasaydilar.Musiqasi. Burundi an’anaviy musiqiy madaniyati qo‘shiqjanrlari, cholg‘u asboblari ijro uslubi xilma - xilligi bilan ajralib turadi. Turli rasmrusumlar, dafn marosimi va farzand tug‘ilishiga bag‘ishlangan o‘ziga xos musiqalar mavjud. Mamlakat mustaqillikka erishgach, san’at an’analari muntazam ravishda o‘rganila boshladi, bir necha ashula va raqs ansambllari tuzildi. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
 
Meʼmorligi va tasviriy sanʼati. Xalqning turar joylari aksariyati [[x]]odachalardan sinch qadalib, orasiga sho[[x]]shabba, qamish va [[x]]ashak oʻrab yasalgan yumaloq kulbalardan iborat, tomi ham [[x]]ashak b-n yopiladi. Kulba ichi qamish bordon b-n boʻlinadi. Qishloq qoʻrgʻonlari tepalnklar va qir yon bagʻirlariga tarqoq holda joylashgan. 50 y.lardan toʻgʻri burchakli, peshayvon va derazali turar joylar paydo boʻldi. Tomini qoʻsh nishabli qilib yopish odat tusiga kirdi. Bujumbura sh.da zamonaviy yevropacha binolar qurila boshladi. Badiiy hunarmandchilikda boʻyra, savat, idish, qopqoq kabi turli hajm va shakldagi narsalar toʻqish rivojlan’ gan. Buyumlar har [[x]]il naqshlar b-n bezatiladi. Yogʻochdan odamlar va hayvonlarning haykallarini, qalqon va oʻqdonlarni, gʻiloflarni yasaydilar.
 
Musiqasi. B. anʼanaviy musiqiy madaniyati qoʻshiqjanrlari, cholgʻu asboblari ijro uslubi [[x]]ilma[[x]]illigi b-n ajralib turadi. Turli rasmrusumlar, dafn marosimi va farzand tugʻilishiga bagʻishlangan oʻziga [[x]]os musiqalar mavjud. Mamlakat mustaqillikka erishgach, sanʼat anʼanalari muntazam ravishda oʻrganila boshladi, bir necha ashula va raqs ansambllari tuzildi. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->