'''Byurokratiya''' (frans. bureau byuro, idora; yun. kratos — kuch, hokimiyat, xukmronlik) — dastlab hukumat idoralarining rahbarlari va amaldorlari hokimiyati; keyinchalik jamiyatning turli sohalarida paydo bo‘lganboʻlgan yirik tashkilotlardagi xizmatchilar qatlamini ifodalagan. Boshqaruv va ma’muriyatningmaʼmuriyatning zarur qismi sifatida B. alohida ijtimoiy qatlamga aylanib boradi. B.ga xos xususiyatlar: kuyi mansabdorlarning yuqori mansabdorlarga bosqichmabosqich bo‘ysunishiboʻysunishi, qattiq ish tartiboti, maxsus ma’lumotnimaʼlumotni taqozo etuvchi rasmiylashgan vazifalarni amalga oshirishda mehnat va mas’uliyatmasʼuliyat taqsimoti. Tashkilot ko‘pchilikkoʻpchilik a’zolariningaʼzolarining mustaqil ravishda imtiyozli qatlamga aylanishga intilishi oqibatida rasmiyatchilik, o‘zboshimchalikoʻzboshimchalik, avtoritarizm va sharoitga moslashish kuchaya boradi, tashkilotning tartibqoida hamda maqsadvazifalariga bo‘ysundirilishiboʻysundirilishi asosan B.ni mustahkamlash va saqlab qolish uchun xizmat qiladi. Bu hol ayniqsa avtoritar tizimlarda yaqqol namoyon bo‘ladiboʻladi. Mansabdor shaxs tomonidan o‘zoʻz vazifasiga vijdonsizlik va sovuqqonlik b-n karat, fuqarolarning taklif, ariza va shikoyatlarini ko‘ribkoʻrib chiqish tartibini buzish, ularga to‘ralarchatoʻralarcha munosabatda bo‘lishboʻlish hollari davlat va jamiyat manfaatlariga, fuqarolarning qonun b-n qo‘riqlanadiganqoʻriqlanadigan huquq va manfaatlariga jiddiy zarar yetkazadi. Demokratik jamiyat B.ning mazkur salbiy xususiyatlarini bartaraf etish va cheklashga qaratilgan nazorat hamda boshqaruv shakllarini ishlab chiqishga harakat qiladi.Shu munosabat b-n O‘zR JKda
Shu munosabat b-n OʻzR JKda fuqarolarning konstitutsiyaviy huquq va erkinliklariga qarshi mansabdor shaxslarning jinoyatlari tegishlicha jarima solish, muayyan xuqukdan maxrum qilish, axloqtuzatish ishlari yoki ozodliKdan mahrum etish kabilar 6n jazolanadi (VII bob). OʻzRning "Fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini buzadigan xattiharakatlar va qarorlar ustidan sudga shikoyat qilish toʻgrisida"gi Qonuni (1995 y. 30 avg .) ham har bir fuqaro oʻz huquqlari yoki erkinliklari buzilgan, deb hisoblasa, shikoyat b-n sudga murojaat qilish xuquqini taʼminlaydi.
== Adabiyotlar ==
* [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
{{stub}} {{no iwiki}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
