Birlashgan Arab Amirliklari: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Addbot (munozara | hissa)
k Bot: Migrating 168 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q878 (translate me)
Tahrir izohi yoʻq
Qator 1:
{{Birlashgan Arab Amirliglar_info}}'''Birlashgan Arab Amirliklari''' (Birlashgan Arab Amirliklari) poytaxti - [[Abu Dhabi]] shahri. [[BMT]] a'zosi
'''Birlashgan Arab Amirliklari''' (Birlashgan Arab Amirliklari) poytaxti — [[Abu Dhabi]] shahri. [[BMT]] aʼzosi. Davlatni boshqarish shakli absolyut Rohiblik. Maydon 82,880 km². Milliy pul birligi — dirham (AED). Rasmiy din — [[islom]]. Musulmonlar — 96 %, boshqalar — 4 %.
Hukumat: Absolyut Rohiblik
 
== Aholisi ==
• Prezident - '''Shayh Halifa bin Zayid Al Nahayan'''
BAA aholisi — 5,1 mln kishi (2010). Etnik tarkbi: [[arablar]] — 20 %, arab olamidan tashqaridagi hududlar, yaʼni [[Yevropa]], [[Hindiston]] va Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlaridan — 80 %. Aholining 33 %i ayollar, 67 %i erkaklar.
 
== Til ==
• Bosh Vazir - '''Shayh Muhammad bin Rashid Al Maktoum'''
Rasmiy tili [[arab tili]], bundan tashqari ingliz, hind, urdu va fors tillaridan ham foydalaniladi. So‘ngi yillarda Dubayga rus turistlar tashrifi ko‘pligi sababli mehmonxonalarda ishchilar rus tillarida ham suhbatlashmoqdalar<ref>[http://www.medela.ru/uae/uae.html Информация о стране/www.medela.ru]</ref>.
 
== Geografiya ==
Mustaqillik kuni: 1971-yil 2-dekabr
BAA Persid va Omon ko‘rfazida Arab yarim orolining sharqiy qismida joylashgan. Saudiya Arabistoni Qirolligi, Qatar va Omon Sultonligi bilan chegaradosh. BAA 7 ta amirlik (xonlik) dan iborat: [[Abu-Dhabi]], [[Ajman]], [[Dubay]], [[Ras Al-Hayma]], [[Fujeyra]], [[Um Al-Quvayn]], [[Sharja]]<ref>[http://fanktravel.ru/blog/sovet/582.html ОАЭ. Советы туристам]</ref>.
 
== Asosiy joylar ==
Poytaxti: Abu Dabi amirligi
Dubay (bu yer juda qiziqarli sanoatlashgan dam olish joyi: akvapark, hayvonot bogʻi, Dubay tarixiy muzeyi, mamlakatdagi eng katta savdo markazi mavjud), Sharja, Ras Al-Hayma, Abu-Dhabi, Fujeyra, Um Al-Quvayn. Asosiy turistlik markazlari: Abu-Dhabi, Ajman, Jumeyra, Dubay, Ras Al-Hayma, Fujeyra, Um Al-Quvain, Sharja.
 
== Ish vaqti ==
Maydoni: 82,880 km² (115-o‘rin)
Odatiy ish kuni ikki mavsuvda 8 soat: ertalabdan 1300 gacha va 1600 dan kechgacha. Payshanba — qisqa kun, juma — dam olish kuni.
 
=== Bayram va dam olish kunlar ===
'''Aholisi'''
* 2-dekabr (Mustaqillik kuni);
* 1-yanvar (Yangi yil);
* 6-avgust — Zaid shayxlikka qabul qilingan kun.
 
=== Diniy bayramlar ===
BAA aholisi - 5,1 mln kishi (2010). Etnik tarkbi: arablar – 20%, arab olamidan tashqaridagi hududlar, ya’ni Yevropa, Hindiston va Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlaridan – 80%. Aholining 33%i ayollar, 67%i erkaklar.
* Iyd Al-Fitr — Ramazon tugagandan so‘ng;
Til
* Iyd Al-Adxa — musulmonlarning qurbonlik bayrami;
Rasmiy tili arab tili, bundan tashqari ingliz, hind, urdu va fors tillaridan ham foydalaniladi. So‘ngi yillarda Dubayga rus turistlar tashrifi ko‘pligi sababli mehmonxonalarda ishchilar rus tillarida ham suhbatlashmoqdalar.
* Musulmon kalendari bo‘yicha yangi yil;
Din
Rasmiy din – islom. Musulmonlar – 96%, boshqalar – 4%.
 
== Iqtisodi ==
'''Pul birligi''' (AED)
BAA [[YaIM]]ning o‘sishi 2010-yilga nisbatan 3,2 %, Inflyatsiyaning tushishi esa 1 %. BAA iqtisodiy o‘sishi 2010-yilda 3,2 %, uning katta qismi [[neft]] bo‘lmagan sektorlardan, inflyatsiyaning tushishi 1 % kutilmoqda — deydi Davlat Iqtisodiyot Vaziri. YaIMning o‘sishida 71 % neftsiz maxsulotlarga to‘gʻri keladi, 2008-yilda bu ko‘rsatkich 66,5 % edi, — deydi Sultan bin Said Al Mansuriy. Savdo tashkilotlari OPEC va WTO. Asosiy import hamkorlari: [[Xitoy]] 12,9 %, [[Hindiston]] 12 %, [[AQSH]] 8,6 %, [[Yaponiya]] 6 %, [[Turkiya]] 4,4 %, [[Italiya]] 4,2 %. Qarzi: $128,6 million (2009-yil dekabr maʼlumoti), Davlat qarzi 47,2 %, Zarari $54,68 mlrd. (2009). YaIMda qishloq xo‘jaligi (1,6 %), sanoat (61,8 %), xizmat ko‘rsatish (36,6 %) ning ulushi. Ishsizlik 12,7 %<ref>[http://euro2012ua.org/node/1883 Юрий Сидоренко стал первым украинцем, построившим православный храм на Аравийском полуострове]</ref>.
 
* Asosiy sanoatlari: Neft, baliqchilik, aluminiy, sement, kemasozlik, qayiqsozlik, tikuvchilik, to‘qimachilik.
'''Milliy pul birligi''' – dirham (AED).
* Eksport tovarlari: Neft vaneft maxsulotlari, tabiiy gaz, quritilgan baliq.
* Asosiy eksport hamkorlari: Yaponiya 26,5 %, Janubiy Koreya 10,9 %, Hindiston 10,7 %, Eron 7,5 %, Tayland 6,1 %.
* Import maxsulotlari: mashina texnologiyalari, kimyoviy maxsulotlar, oziq-ovqat.
 
== Bojxona ==
'''Geografiya''' (joylashishi)
Birashgan Arab Amirliklari bojxonasi yuz yillardan buyon qo‘llanib kelinadi. Tarixga nazar tashlaydigan bo‘lsak, BAAning bojxona chegarasi Shayh Zaid bin Sulton va Shayh Rashid bin Al Maktoumlar (u Dubayning hokimi edi) davrigacha bir necha etaplardan iborat bo‘lgan hamda shu vaqtda birinchi bor bojxona binolari qurilib Dubayni, yaʼni amirlikning muhim savdo-sotiq shaxrini tartibga solishga imkon berdi. Dubayning bojxonasi hukumatning eng qadimgi bojxonalaridandir va u „yigʻish“ nomi bilan mashxurdir, yaʼni undiriladigan soliqlar va bojlar yigʻilganligi uchun. Tarixiy bojxonaga ko‘ra odamlar uni „Markazlar onasi“ deb atashgan, chunki bir necha asosiy hukumat binolari, eng qadimiy bojxona binosi va bojxona yo‘llari u yerdan o‘tgan. [[2003-yil]]ning martida doktor (professor) Muhammad Khalfan Bin Kharbash konferensiyada qatnashdi va unda butun bojxona menejerlari bilan uchrashdi. Bunda maqsad keng miqyosda qadam tashlash, yaʼni FCA ning tashkil tpishiga ko‘ra va bojxonalararo umumiy markaz tashkil qilish to‘gʻrisida bo‘ldi. Shundan so‘ng hokimiyat organlarining bu maqsadda jadallashishiga olib keldi. Shunday qilib 2008-yil 28-mayda vazirlik komiteti kengashi (rahbari Shayh Hamdam bin Rashid Al Maktoum), vitse president, bosh vazir va Dubay hokimi, Iqtisodiy vazirlik va Sanoat komiteti tayyorlagan „Bojxona shtat qonunlarini umumlashtirish“ga erishildi.
 
=== Bojxona qoidalari ===
BAA Persid va Omon ko‘rfazida Arab yarim orolining sharqiy qismida joylashgan. Saudiya Arabistoni Qirolligi, Qatar va Omon Sultonligi bilan chegaradosh. BAA 7 ta amirlik (xonlik) dan iborat: Abu-Dhabi, Ajman, Dubay, Ras Al-Hayma, Fujeyra, Um Al-Quvayn, Sharja.
Import va eksportda valyuta nazorat qilinadi, jami summasi deklaratsiyada ko‘rsatiladi. Maʼnaviyatga salbiy taʼsir etuvchi audio va video maxsulotlarni hamda diniy munosabatlarga taʼsir etuvchi maxsulotlar olib kirish taʼqiqlanadi. Bojxona organi topshirilgan videokasseta va chop etilgan maxsulotlarni ko‘rib chiqishi mumkin.
 
# Jismoniy shaxs quyidagilarni bojsiz olib kirishi mumkin:
'''Asosiy joylar:'''
* 2000 dona sigaret yoki 400 sigar yoki 2 kg tamaki;
 
* 2 litr vino va 2 litr o‘tkir alkagol ichimlik.
Dubay (bu yer juda qiziqarli sanoatlashgan dam olish joyi: akvapark, hayvonot bog’i, Dubay tarixiy muzeyi, mamlakatdagi eng katta savdo markazi mavjud), Sharja, Ras Al-Hayma, Abu-Dhabi, Fujeyra, Um Al-Quvayn.
# Quyidagilar importda qatʼiy taqiqlangan:
Asosiy turistlik markazlari: Abu-Dhabi, Ajman, Jumeyra, Dubay, Ras Al-Hayma, Fujeyra, Um Al-Quvain, Sharja
Fizik narsalar, psixologik materiallar, dorilarning hamma turlari, qushlarni ovlash qurollari, musulmon shariatiga xos boʻlmagan behayo video va chop etilgan tovarlar, qurol va narkotik moddalar olib o‘tish taqiqlangan. Shunisi diqqatga sazovorki, agar BAAga olib kirilayotgan import tibbiyot muolaja vositalariga narkotik aralashgan boʻlsa bu katta muammoni keltirib chiqaradi.
Elektr energiyasi
Kuchlanish - 220 V, elektr chastotasi – 50 Hz.
 
'''Aloqa'''
Telefon qo‘ng’irog’i bir amirlik ichida bepul. Boshqa amirlikka qo‘ng’iroq qilish uchun shaxar kodini terish zarur:
Abu-Dabi, Mussafa - 02;
Al-Eyn - 03; Dubay - 04;
Sharja, Ajman , Um Al-Quveyn - 06;
Ras Al-Hayma - 07;
Fujeyra, Dibba, Korfakkan - 09.
 
'''Ish vaqti'''
Odatiy ish kuni ikki smenada 8 soat: ertalabdan 1300 gacha va 1600 dan kechgacha. Payshanba – qisqa kun, juma – dam olish kuni.
 
'''Bayram va dam olish kunlar'''
2-dekabr (Mustaqillik kuni);
1-yanvar (Yangi yil);
6-avgust – Zaid shayxlikka qabul qilingan kun.
 
'''Diniy bayramlar:'''
Iyd Al-Fitr – Ramazon tugagandan so‘ng;
Iyd Al-Adxa – musulmonlarning qurbonlik bayrami;
Musulmon kalendari bo‘yicha yangi yil;
 
'''BIRLASHGAN ARAB AMIRLIKLARI IQTISODIYOTI'''
 
BAA YaIMning o‘sishi 2010-yilga nisbatan 3,2%, Inflyatsiyaning tushishi esa 1%.
BAA iqtisodiy o‘sishi 2010-yilda 3,2%, uning katta qismi neft bo‘lmagan sektorlardan, inflyatsiyaning tushishi 1% kutilmoqda – deydi Davlat Iqtisodiyot Vaziri.
 
YaIMning o‘sishida 71% neftsiz maxsulotlarga to‘g’ri keladi, 2008-yilda bu ko‘rsatkich 66,5% edi, - deydi Sultan bin Said Al Mansuriy.
 
Pul birligi – dirham (AED).
 
Savdo tashkilotlari OPEC va WTO.
 
'''Asosiy import hamkorlari:''' Xitoy 12,9%, Hindiston 12%, AQSH 8,6%, Yaponiya 6%, Turkiya 4,4%, Italiya 4,2%.
 
'''Qarzi''' $128,6 million (2009-yil dekabr ma’lumoti), Davlat qarzi 47,2%, Zarari $54,68 mlrd. (2009).
 
YaIMda qishloq xo‘jaligi (1,6%), sanoat (61,8%), xizmat ko‘rsatish (36,6%) ning ulushi.
 
'''Ishsizlik''' 12,7%.
 
'''Asosiy sanoatlari:''' Neft, baliqchilik, aluminiy, sement, kemasozlik, qayiqsozlik, tikuvchilik, to‘qimachilik.
 
'''Eksport tovarlari:''' Neft vaneft maxsulotlari, tabiiy gaz, quritilgan baliq.
 
'''Asosiy eksport hamkorlari:''' Yaponiya 26,5%, Janubiy Koreya 10,9%, Hindiston 10,7%, Eron 7,5%, Tayland 6,1%.
 
'''Import maxsulotlari:''' mashina texnologiyalari, kimyoviy maxsulotlar, oziq-ovqat.
 
'''BIRLASHGAN ARAB AMIRLIKLARI
BOJXONASI'''
 
Birashgan Arab Amirliklari bojxonasi yuz yillardan buyon qo‘llanib kelinadi. Tarixga nazar tashlaydigan bo‘lsak, BAAning bojxona chegarasi Shayh Zaid bin Sulton va Shayh Rashid bin Al Maktoumlar (u Dubayning hokimi edi) davrigacha bir necha etaplardan iborat bo‘lgan hamda shu vaqtda birinchi bor bojxona binolari qurilib Dubayni, ya’ni amirlikning muhim savdo-sotiq shaxrini tartibga solishga imkon berdi. Dubayning bojxonasi hukumatning eng qadimgi bojxonalaridandir va u “yig’ish” nomi bilan mashxurdir, ya’ni undiriladigan soliqlar va bojlar yig’ilganligi uchun. Tarixiy bojxonaga ko‘ra odamlar uni “Markazlar onasi” deb atashgan, chunki bir necha asosiy hukumat binolari, eng qadimiy bojxona binosi va bojxona yo‘llari u yerdan o‘tgan.
2003-yilning martida doktor (professor) Muhammad Khalfan Bin Kharbash konferensiyada qatnashdi va unda butun bojxona menejerlari bilan uchrashdi. Bunda maqsad keng miqyosda qadam tashlash, ya’ni FCA ning tashkil tpishiga ko‘ra va bojxonalararo umumiy markaz tashkil qilish to‘g’risida bo‘ldi. Shundan so‘ng hokimiyat organlarining bu maqsadda jadallashishiga olib keldi. Shunday qilib 2008-yil 28-mayda vazirlik komiteti kengashi (rahbari Shayh Hamdam bin Rashid Al Maktoum), vitse president, bosh vazir va Dubay hokimi, Iqtisodiy vazirlik va Sanoat komiteti tayyorlagan “Bojxona shtat qonunlarini umumlashtirish”ga erishildi.
 
'''Bojxona qoidalari'''
Import va eksportda valyuta nazorat qilinadi, jami summasi deklaratsiyada ko‘rsatiladi. Ma’naviyatga salbiy ta’sir etuvchi audio va video maxsulotlarni hamda diniy munosabatlarga ta’sir etuvchi maxsulotlar olib kirish ta’qiqlanadi. Bojxona organi topshirilgan videokasseta va chop etilgan maxsulotlarni ko‘rib chiqishi mumkin.
 
Jismoniy shaxs quyidagilarni bojsiz olib kirishi mumkin:
 
• 2000 dona sigaret yoki 400 sigar yoki 2 kg tamaki;
 
• 2 litr vino va 2 litr o‘tkir alkagol ichimlik.
 
'''Quyidagilar importda qat’iy taqiqlangan:'''
 
• Fizik narsalar, psixologik materiallar, dorilarning hamma turlari, qushlarni ovlash qurollari, musulmon shariatiga xos bo’lmagan behayo video va chop etilgan tovarlar, qurol va narkotik moddalar olib o‘tish taqiqlangan.
Shunisi diqqatga sazovorki, agar BAAga olib kirilayotgan import tibbiyot muolaja vositalariga narkotik aralashgan bo’lsa bu katta muammoni keltirib chiqaradi.
 
'''Birlashgan Arab Amirliklari Bojxona postlari'''
 
Abu Dabi:
 
=== Birlashgan Arab Amirliklari Bojxona postlari ===
* Abu Dabi:
Postlar soni: 12 ta
* Dubai:
 
Dubai:
 
Postlar soni: 16
* Sharjah:
 
Sharjah:
 
Postlar soni: 10.
* Ras al kheman:
 
RAS AL KHEMAH:
 
Postlar soni: 8.
* Fujerah:
 
 
Fujerah:
 
Postlar soni: 3.
* Ajman:
 
Ajman:
 
Postlar soni: 1.
* Um Al Quwain:
 
Um Al Quwain:
 
Postlar soni: 1.
 
'''== O‘zbekiston va Birlashgan Arab Amirliklari munosabatlari'''==
O‘zbekiston Respublikasining O‘rta va [[Yaqin Sharq]] mamlakatlaridagi diplomatik vakolatxonalari yordamida Birlashgan Arab Amirliklari, Saudiya Arabistoni, Kuvayt, Misr, Bahrayn, O‘mon, Qatar, Iordaniya, Isroil, Eron, Hindiston, Pokiston va Janubiy Afrika Respublikasi bilan ikki tomonlama aloqalarni rivojlantirish bo‘yicha faol saʼy-harakatlar qilinmoqda. O‘zbekiston Respublikasining mazkur davlatlar bilan aloqalari avvalo iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirishga yo‘naltirilgan bo‘lib, bunda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan respublikamizning arab mamlakatlari bilan ikki tomonlama hamkorligini yanada rivojlantirish bo‘yicha tadbirlar dasturi alohida ahamiyatga molik. Mazkur davlatlar bilan siyosiy muloqotlar oliy va yuqori darajada amalga oshirib kelinmoqda. Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov tomonidan Birlashgan Arab Amirliklariga (17-18 mart 2008-yil) amalga oshirilgan rasmiy tashriflar ikki tomonlama aloqalarni rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etib, o‘zaro manfaatli hamkorlikni o‘rnatishga asos soldi.
 
O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishganidan keyingi o‘tgan davr mobaynida Birlashgan Arab Amirliklari (oktabr 2007-yil) rahbarlarining mamlakatimizga oliy darajadagi rasmiy va davlat tashriflari amalga oshirilgan. [[O‘zbekiston]]ga Birlashgan Arab Amirliklarining (iyun 2009y.) tashqi ishlar, moliya, energetika, tashqi savdo va iqtisod vazirlarining rasmiy tashriflari amalga oshirilgan. O‘zbekiston Respublikasi va BAA o‘rtasida diplomatik aloqalar 1992-yil 25-oktabr kuni o‘rnatilgan.
O‘zbekiston Respublikasining O‘rta va Yaqin Sharq mamlakatlaridagi diplomatik vakolatxonalari yordamida Birlashgan Arab Amirliklari, Saudiya Arabistoni, Kuvayt, Misr, Bahrayn, O‘mon, Qatar, Iordaniya, Isroil, Eron, Hindiston, Pokiston va Janubiy Afrika Respublikasi bilan ikki tomonlama aloqalarni rivojlantirish bo‘yicha faol sa'y-harakatlar qilinmoqda.
 
O‘zbekiston Respublikasining mazkur davlatlar bilan aloqalari avvalo iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirishga yo‘naltirilgan bo‘lib, bunda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan respublikamizning arab mamlakatlari bilan ikki tomonlama hamkorligini yanada rivojlantirish bo‘yicha tadbirlar dasturi alohida ahamiyatga molik.
Mazkur davlatlar bilan siyosiy muloqotlar oliy va yuqori darajada amalga oshirib kelinmoqda. Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov tomonidan Birlashgan Arab Amirliklariga (17-18 mart 2008y.) amalga oshirilgan rasmiy tashriflar ikki tomonlama aloqalarni rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etib, o‘zaro manfaatli hamkorlikni o‘rnatishga asos soldi.
O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishganidan keyingi o‘tgan davr mobaynida Birlashgan Arab Amirliklari (oktabr 2007y.) rahbarlarining mamlakatimizga oliy darajadagi rasmiy va davlat tashriflari amalga oshirilgan.
O‘zbekistonga Birlashgan Arab Amirliklarining (iyun 2009y.) tashqi ishlar, moliya, energetika, tashqi savdo va iqtisod vazirlarining rasmiy tashriflari amalga oshirilgan.
O‘zbekiston Respublikasi va BAA o‘rtasida diplomatik aloqalar 1992-yil 25-oktabr kuni o‘rnatilgan.
 
'''Eksport tovarlari:''' paxta tolasi, xizmatlar, ipak, qishloq xo’jalik maxsulotari, rangli metallar va boshqalar.
 
'''Import tovarlari:''' transport vositalari, mexanik va elektron qurilmalar, kofe, choy, kauchuk va rezina maxsulotlari, keramika maxsulotlari, plastmassa va boshqalar.
 
'''Asosiy tarmoqlar:''' qishloq xo’jalik maxsulotlarini qayta ishlash, qurilish materiallari ishlab chiqarish, turizm, ko’chmas mulk, savdo tovarlari va boshqalar.
 
 
 
Ma'lumotlar Farg'ona Politehnika Instituti 48-08 guruh talabasi SOLIYEV DILNIYOZBEK tomonidan jamlangan.
 
E-mail: dds_student@mail.ru
 
Tel: +(998 73) 702 12 62
 
== Manbalar ==
{{Reflist}}
 
{{stub}}