Tomas Gobbs

GOBBS (Hobbes) Tomas (1588.5.4, Malmsberi — 1679.4.12, Harduik) — ingliz faylasufi. Ruhoniy oilasida tugʻilgan. Oksford un-tini bitirgan (1608). G. dunyoqarashi 17-a. ingliz inqilobi taʼsirida shakllandi. Falsafada G. zamonasidagi tabiatshunoslik b-n bogʻliq mexanistik materializm tarafdori boʻlgan. U geometriya va mexanikani ilmiy tafakkurning ideal namunasi, deb bilgan. Tabiatii katta-kichikligi, shakli, oʻrni va harakati (joyini oʻzgartirishi) b-n farqlanuvchi jismlar majmui, deb hisoblagan. G. faqat real jismlar mavjud, qolganlari toʻqib chiqarilgan tasavvurlardir, deydi. Uning tafakkurni fikr qiluvchi materiyadan ajratib boʻlmaydi, degan qarashi muqimdir. G. inson aklidagi tushuncha dastlab sezgi aʼzolarida qisman yoki toʻla vujudga keladi deb, empirik bilish nazariyasi mavqeida turgan.

G. fikricha, davlat paydo boʻlguncha xususiy mulkchilik boʻlmagan. Kishilar birbirini oʻldirib qoʻymasliklari, talamasliklari uchun kelishilgan holda, ayrimlarning huquqini cheklash maqsadida davlat kelib chikdi. G. mutlaq monarxiyani davlatning eng yaxshi shakli desada, inqilobiy tamoyillarga ham oʻrin bergan.

Asosiy asarlari: "Falsafa asoslari" (1642—58), "Fuqarolik haqidagi taʼlimotning falsafiy elementlari" (1642), "Leviafan" (1651).

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil