Damashq: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Addbot (munozara | hissa)
k Bot: Migrating 136 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q3766 (translate me)
CoderSIBot (munozara | hissa)
Maqolaga matn qoʻshildi
Qator 35:
| ilovalar =
}}'''Damashq''' — (''arab yozuvida دمشق,'' shu bilan birga ''Shom-Ash-Sham الشام'' deb ham tanilgan) — [[Suriya]]ning poytaxti va eng yirik shahri. U dunyoning davomiy aholi yashab kelgan eng qadimiy shahri deb hisoblanadi.
 
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Damashq''' (arab.— Dimishq; tarixiy nomlari — Shom, Damaskus) — Suriya Arab Respublikasining poytaxt shahri. Damashq muhofazasining maʼmuriy markazi. Barada daryosi vodiysida, 690 m balandlikda joylashgan. Iqlimi subtropik, yanv.ning oʻrtacha t-rasi 7—8°, iyulniki 26—27°, yillik yogʻin 227 mm. Aholisi 3 mln. kishi (1998), koʻpchiligi arablar; shuningdek, arman, kurd, cherkas, grek va b. ham yashaydi. Qad.da Misr, Falastin, Iroq, Arabiston ya.o.ga karvon yoʻllari D. orqali oʻtgan. D.ning besh ming yildan ortiq tarixi bor. Qadimda u Timaski, Temasgi, Dimaska, Karanaski deb ham yuritilgan. Oʻrta asr tarixchilari uni "Dunyo jannati", "Sharq jannati" deb atashgan. Misr firʼavnlari (mil. av. 16-a.), oromiylar (mil. av. 10-a.), ossuriylar (Ossuriya, mil. av. 132), bobilliklar (mil. av. 604), forslar (mil. av. 538), makedoniyalik Iskandar (mil. av. 332), Rim imperiyasi (64 y.), Vizantiya (5—7-a.lar), arab va turklar D.ni birbir egʻallab oʻtganlar. D. umaviylar davri (661—750)da xalifalik markazi boʻlgan. Bu vaqtda shaharda hashamatli qasrlar, masjidlar qurilgan. Movarounnahr va Sharqning yirik faylasufi Abu Nasr Forobiy Damashq madrasalarida dars bergan. D.da abbosiylar, tuluniylar (9-a.), fotimiylar (10-a.), saljuqiylar (11-a.) hukmronlik qilgan. 1260 y.da D. mamluklar, 1401 y.da Amir Temur tasarrufiga oʻtgan. Mamluklar davrida (13—16-a.larda) D. — savdo va hunarmandchilik (mato, qurol-aslahalar i. ch., zargarlik buyumlari tayyorlash) hamda islomning tayanch markazlaridan boʻlgan. 1516 y.dan 1918 y.gacha Usmoniylar saltanati tarkibida boʻlgan. 1918 y. 1 okt. da Hijoz qoʻmondoni amir Faysal askarlari D.ni egʻalladi. Suriya 1920 y.da Fransiya mandatligiga oʻtgach, D.ga fransuz askarlari bostirib kirdi. Shu sababdan shahar chetidagi Maysalun degan joyda qattiq jang boʻldi; 1943 y.da Suriya mustaqillikka erishgach, D. uning poytaxti boʻlib qoldi.
 
D.— yirik savdosanoat va moliya markazi, muhim transport yoʻllari tuguni. Xalqaro aeroport bor. Mamlakatdagi koʻpgina shaharlar hamda Bayrut, Ammon va Bagʻdod sh.lari b-n t. y. va havo yoʻllari; Yevropa, Osiyo va Afrika b-n xalqaro havo yoʻllari orqali bogʻlangan. Shaharda toʻqimachilik, gilam toʻqish f-kalari, sovungarlik, farmatsevtika, elektrokabel, sement, oyna z-dlari, oziq-ovqat, avtomobil remonti, tikuvchilik, boʻyoq, koʻnchilik korxonalari; mis, oltin, kumushga badiiy ishlov berish, qurolaslaha tayyorlash ustaxonalari va b. bor. Mashinasozlik va metallsozlik sanoati rivojlanmoqda. D. aholisi millati va diniga qarab mahallalarga boʻlingan. Shaharda Damashq va Arab akademiyalari, Suriya un-ti (1923), Sharq musiqasi in-ti, Oliy pedagogika va Oliy politexnika bilim yurtlari, Harbiy akademiya, Milliy muzey (1919), Sharq turmushi muzeyi, butun Sharqqa mashhur bozor va rastalar, kutubxonalar, teatrlar va b. bor. Meʼmoriy yodgorliklardan arab-islom madaniyati durdonasi boʻlmish Umaviylar masjidi (705—715 y.lar), Sulaymoniya masjidi va b. saqlangan. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
 
 
== Havolalar ==
Qator 50 ⟶ 57:
[[Turkum:Poytaxtlar]]
[[Turkum:Suriya shaharlari]]
== Manbalar ==
{{manbalar}}