Infeksiya

Infeksiya (lot. infi cere — yuqtirmoq, buzmoq, zaharlamoq) — patogen mikrob (yoki virus)ning odam yoki hayvon organizmiga kirishi, koʻpayishi va ayni vaqtda mikrob b-n organizm oʻrtasida oʻzaro murakkab munosabat vujudga kelishi. "I." termini baʼzan boshqa maʼnoda — kasallik yuqqan paytni, infeksion kasallikni, uning mikrobini ifodalash uchun ishlatiladi.

I. kasallik shaklida, shuningdek, bakteriya tashuvchilik shaklida namoyon boʻladi. Mikroblarning bir turi qoʻzgʻatgan kasallik oddiy infeksiya, ikki yoki bir necha turi qoʻzgʻatgan kasallik aralash infeksiya, yuqumli kasallik b-n ogʻrib oʻtgan ki-shiga takror I. yuqishi reinfeksiya, mikroblarning muayyan turi za-rar yetkazgan organizmga takror I. yuqishi superinfeksiya deb ataladi. Baʼzi mikroblar organizmda inaktiv holatda boʻladi, ammo muayyan sharoitda (kishi oʻta charchaganda, sovqotganda va b.) patogen xossalarini namoyon qila oladi (autoinfeksiya), shuning natijasida kasallik roʻy beradi.

I.ning paydo boʻlishi va oʻtishida patogen mikroorganizmlarning quyidagi xususiyatlari muhim rol oʻynay-di: 1) spetsifikligi, yaʼni muayyan biologik turning organizmda yashashi (mas, qizamiqvirusi faqat odam orga-nizmida parazitlik qiladi) va faqat oʻzi uchun harakterli infeksion kasallikni qoʻzgʻatishi; 2) virulentligi, yaʼni kasallikka nechogʻli sabab boʻla olishi (q. Virulentlik); 3) muayyan aʼzolarda (aksari ichki aʼzolarda) joylasha olishi (mas, gonokokk siy-dik yoʻllari b-n koʻz shilliq pardasi-da; meningokokk miya pardalarida, dizenteriya tayoqchalari yoʻgʻon ichak de-vorida yashab koʻpayadi). I.ning paydo boʻlishi va oʻtishida makroorganizmning xususiyatlari va ijtimoiy sharoit muhim rol oʻynaydi (q. Infeksion kasalliklar).

Odam organizmi mikrob kirishiga befarq boʻla olmaydi. Odam va hayvonlar organizmi har xil fiziologik va immunologik mexanizmlari borligi tufayli koʻp mikroblarga tabiiy chi-damli boʻladi (teri va shilliq pardalar koʻp mikroblarni oʻtkazmaydi, bezlardan ishlanib chiqadigan shilim-shiq, meʼda shirasi, oʻt, koʻz yoshi va sh. k. baʼzi bakteriyalarni, viruslarni oʻldiradi va h. k.). Odam va hayvonlar organizmi kasallik mikroblarining kirishiga javoban immunitet reaksi-yalarini rivojlantiradi (fagotsitlar mikrobga nisbatan spetsifik aktivla-shadi, antitelolar ishlana boshlaydi, allergiya vujudga keladi).

Kasallik yuqqan kishi (bemor, baʼzan sogʻlom odam) yoki hayvonlar I. manbai boʻladi (mas, ich terlamaaa bemor yoki bakteriya tashuvchi kishi, quturish kasalligida mikroblar yuqqan it va b. hayvonlar I. manbaidir).