KOMPTON (Compton) Artur Xolli (1892.10.9, Vuster, Ogayo — 1962.15.3, Berkli) — amerikalik fizik, AQSH Milliy FAFanlar Akademiyasi aʼzosi. Ilmiy ishlari [[atom]] va [[yadro]] fizikasiga[[fizikasi]]ga, kosmik nurlar fizikasiga oid. Kavendish lab.labarotoriyasi ([[Kembrij]])da rentgan[[rentgen nuri|rentgen nurlari]] sochilishi va yutilishini tekshirgan (1920). Modda elektronlari sochadigan rentgen nurlari [[toʻlqin uzunligininguzunligi]]ning oʻzgarish effekti ([[Kompton effekti]])nmni ochgan va yorugʻlikni fotonlar[[foton]]lar oqimi sifatida tasavvur qilgan holda bu effekt nazariyasini yaratgan (1922). Metall[[Metal]] va shishalar[[shisha]][lar sirtidan rentgen nurlarining toʻliq qaytish hodisasini aniqlagan. Kristallar[[Kristall]]lar va ayrim atomlarda elektron zichligining taqsimlanishini hisoblash usulini ishlab chiqqan. Kosmik nurlarni tekshirish bilan shugʻullangan va birlamchi kosmik nurlarning korpuskulyar tabiatidan dalolat beruvchi effektni aniqlagan. Atom bombasini yaratishda katnashgan (1941—45). [[Nobel mukofoti]] laureati (1927). <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
