Iqtisodiyot (fan): Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa) Maqolaga matn qoʻshildi |
|||
Qator 23:
== "Iqtisodiyot nazariyasi", „siyosiy iqtisod“ va „ekonomiks“ jumlalari talqini ==
== Iqtisodiyot ==
'''Iqtisodiyot'''-soʻzining kelib chiqishi qadimda „ekonom“ va „oykos“ grekcha soʻzlar, birlashmasi yaʼni „ekonomika“ qishloqhoʻjalik asoslari haqida fan degan maʼnoni beradi. Ekonomika bu soʻz ommaviy oʻzbek lugʻatiga oʻtilganda Iqtisodiyot atamasiga oʻzgaradi. Iqtisodiyot ommaviy [[fan]]da yashayotgan aholining moddiy turmushi, [[jamiyat]] maqsadiga etuklik qilish va har zamonda foydalaniladigan chegaralanuvchi [[tabiy resurs]]larni tugʻri maʼnolarda ishlatilishi borasida bu fan sifatida butun [[dunyo]]ning asosiy manbasi sifatida oʻrganiladi. Qadimda Yunon [[filosof]]laridan biri [[Ksenofont]] oʻzining ilmiy ishlaridan birini „Ekonomikos“ deb ataydi. Bu asar orqali [[mamlakat]]ida roʻy berayotgan [[mahsulot]] almashinishi xamda ishchi xalqni qishloq hoʻjaligidan unumli foydalanib oʻzining moddiy ahvolini yaxshilashi borasida ilk marotiba soʻz yuritilgan. Keyinchalik bu sohalar borasida rivojlanish statistika oqimini keltirib chiqargan bir necha oqimlar vujudga keladi ulardan ayrimlari [[Oʻrta asr]]larda vujudga kelib oʻzining yoʻnalishi bilan bir necha mamlakatlar aro yaxshigina shuhrat qozongan:
* [[Merkantalizm]] — oqimidir bu yoʻnalish „merkante“ [[italyancha]] soʻzdan olingan boʻlib [[savdogar]], [[xaridor]] maʼnosini anglatadi, [[XVI]]-[[asr]]ning boshlarida paydo boʻlgan bu oqimning asoschilari taniqli italyan iqtisodchisi [[Tomas Men]] va fransuz iqtisodchisi [[Jan Batist Kolberg]] oʻzlarining [[ilmiy]] va [[amaliy]] ishlarida asos soluvchilar qatoridan joy olishdi.[[Merkantalizm]] tarafdorlari halq boyligining [[manba]]si va [[mamlakat]] [[iqtisodiyot]]ini rivojlanishi bu uning [[savdo]] bilan shugʻullanishi, eksport-importning izchilligidadir deb xisoblashishgan.
* [[Fiziokratizm]] — [[fransuzcha]] soʻzdan olingan boʻlib [[Hokimiyat]] tabiati maʼnosini beradi. Bu oliygohni asoschisi fransuz demokratisti [[Fransua Kene]]dir,Uning [[XVII]]-[[asr]]da [[Parij]]ning kichik bir nashriyotida chop etilgan [[„Iqtisodiy jadvallar“]] kitobi orqali ushbu [[Fiziokrat]] maqomida atalgan birinchi insonlardan biri sanaladi. Uning kitobida keltirilishcha halq boyligining manbasi va [[mamlakat]] [[iqtisodiyot]]ini rivojlanishi bu aholining qishloqhoʻjalik mahsulotlarini ishlab chiqarishiga bogʻliq deb hisoblanilgan.
* [[Klassik iqtisodiyotchilar]]-bu oqim bizning zamonamizga oʻzaro bogʻlikligi bilan ajralib turadi. [[XVIII]]-[[asr]]ning ikkinchi yarmi [[XIX]]-nchi [[asr]]ning boshlarida [[Adam Smitt]],[[Uilyam Petti]],[[David Rikardo]],[[Jan Batist Sey]]ning iqtisodiy ruknda ishlari ularni bevosita bu oqimni yaralishiga olib kelgan. Bu iqtisodchilarning fikricha [[halq]] boyligining manbasi va [[mamlakat]] [[iqtisodiyot]]ini rivojlanishi oʻzaro mahsulot ishlab chiqarish, raqobat faoliyatini kengaytirishi asosida yaratiladi deya xisoblashgan va oʻzlarining [[amaliy]] ishlarida buni yaqqol isbotlab berishgan.
[[Iqtisodiyot]] hamisha [[jamiyat]] hayotining asosini tashkil etadi. Odam yashashi uchun oʻz ehtiyojlarini qondirish i kerak,Hamma ehtiyojlarni qondirish esa ishlab chiqarishni rivojlantirish bilan bogʻliq.[[Inson]] [[sanʼat]], [[adabiyot]] bilan shugʻullanishdan oldin avval ovqatlanishi, kiyinishi va yashash joyiga ega boʻlishi kerak.buning uchun zarur [[mahsulot]]lar, kiyim-kechak va boshqa tovarlar ishlab chiqarishda yaratiladi. Shu tarzda kishilarning [[moddiy turmush]] darajasi, moddiy ehtiyojlarning qondirilishi [[iqtisodiyot]]ning holatiga, iishlab chiqarishning rivojlanishiga tugʻridan-toʻgʻri va bevosita bogʻliqdir.
: Yaxshi koʻrinadi. Mana bularni qiling:
# [[Vikipediya:Vikifikator|Vikifikator]]ni ishlatib matnni [[lotin yozuvi]]ga oʻgiring.
# Nuqtalardan keyin problelni bitta bosib joy qoldiring. („…bogʻliq.Inson…“ emas, „…bogʻliq. Inson…“ boʻlsin)
# Muhim soʻzlarni <nowiki>[[...]]</nowiki> belgilari ichiga olish kerak, masalan, <nowiki>[[adabiyot]]</nowiki> qilib. Shu mavzuda maqola boʻlsa belgilangan tushuncha koʻkaradi: [[adabiyot]]. Maqola boʻlmasa qizil boʻladi: [[Merkantalizm]]. Bu muammo emas. Keyinchalik maqola yaratilganida koʻkaradi. Qoʻshimchalarni <nowiki>[[...]]</nowiki> ichiga olmaslik kerak. Masalan, <nowiki>[[Toshkentda]] emas, </nowiki><nowiki>[[Toshkent]]da</nowiki> deb yozish kerak. Yuqoridagi maqlada hech boʻlmasa 5-6 ta soʻzni belgilang.
Progress:
# {{Roziman|Bajarilibdi}}. Bitta maslahat: soʻzlarni avval lotinga oʻgirib, keyin ketidan <nowiki>[[...]]</nowiki> ichiga olish kerak.
# {{Qarshiman|Bajarilmabdi}}. Barajing bu topshriqni ham.
# {{Roziman|Bajarilibdi}}.
[[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 09:01, 6 Aprel 2013 (UTC)
: 2-shart bajarilgani yoʻq. Har bir gap tugaganidan keyin nuqta qoʻyilgan-ku, oʻsha nuqtadan keyin bitta boʻsh joy qolishi kerak! Masalan,
*„…maʼnosini beradi.Bu oliygohni asoschisi…“ emas,
*„…maʼnosini beradi. Bu oliygohni asoschisi…“
boʻlishi kerak. [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 12:02, 8 Aprel 2013 (UTC)
* '''Iqtisodiyot nazariyasi''' oʻzining predmeti, metodologiyasi, tuzilishi va amaliy xulosalari bilan '''siyosiy iqtisod''' fanidan farqlanadi.
'''Siyosiy iqtisod'''ning predmeti kishilarning moddiy neʼmatlar ishlab chiqarish, ayriboshlash, taqsimot va isteʼmol jarayonlaridagi ishlab chiqarish munosabatlaridan iboratdir.
| |||