10-Aprel 2013, 13:13 dagi koʻrinishi tahrirlash Doniyorsher Juraev (munozara \| hissa) 1 626 edits →‎Iqtisodiyot ← Avvalgi tahrir		10-Aprel 2013, 14:45 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish Amir.Temur (munozara \| hissa) Administratorlar 11 996 edits Tahrir izohi yoʻq Keyingi tahrir →
Qator 2: '''Iqtisodiyot''' — 1) kishilar tomonidan mehnatni qoʻllagan holda inson uchun zaruriy boʻlgan neʼmatlar, hayot sharoitlari va vositalarini yaratish orqali tirikchilikni taʼminlash, ehtiyojlarni qondirishda foydalaniladigan xoʻjalik, vositalar, obʼyektlar, jarayonlar majmui. Ishlab chiqarish, ayirboshlash, taqsimot, isteʼmol sohasidagi ijtimoiy munosabatlarni qamraydi; 2) muayyan mamlakatning milliy xalq xoʻjaligi yoki uning bir tarmogʻi (transport I.i, qishloq xoʻjaligi I.i va b.); 3) xoʻjalikning u yoki bu tarmogʻini, mintaqa xoʻjaligini, i.ch.ni tashkil etish usullari va shakllarini, shuningdek, i.ch.ni boshqarishni oʻrganadigan iqtisodiyot fanlari (sanoat I.i, savdo I.i va b.). <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>▼ ~~<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->~~ ▲'''Iqtisodiyot''' — 1) kishilar tomonidan mehnatni qoʻllagan holda inson uchun zaruriy boʻlgan neʼmatlar, hayot sharoitlari va vositalarini yaratish orqali tirikchilikni taʼminlash, ehtiyojlarni qondirishda foydalaniladigan xoʻjalik, vositalar, obʼyektlar, jarayonlar majmui. Ishlab chiqarish, ayirboshlash, taqsimot, isteʼmol sohasidagi ijtimoiy munosabatlarni qamraydi; 2) muayyan mamlakatning milliy xalq xoʻjaligi yoki uning bir tarmogʻi (transport I.i, qishloq xoʻjaligi I.i va b.); 3) xoʻjalikning u yoki bu tarmogʻini, mintaqa xoʻjaligini, i.ch.ni tashkil etish usullari va shakllarini, shuningdek, i.ch.ni boshqarishni oʻrganadigan iqtisodiyot fanlari (sanoat I.i, savdo I.i va b.). <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri --> '''Iqtisodiyot''' soʻzi koʻp maʼnolarga ega, jumladan: 1.# Qandaydir xoʻjalik sohasining faoliyati, tashkiloti yoki strukturasi yo boʻlmasa umuman milliy iqtisodioyt — qarang [[Iqtisodiyot]], [[Xalq ~~xo`jaligi]]~~xoʻjaligi 2.# Ilmiy predmet — qarang [[Iqtisodiyot nazariyasi]]▼ 3.# Xoʻjalik hayotining faoliyati, tashkiloti yoki strukturasi — qarang [[Jahon iqtisodiyoti]], [[Regional iqtisodiyot]], [[Dunyo mamlakatlari iqtisodiyoti]]▼ ▲2. Ilmiy predmet — qarang [[Iqtisodiyot nazariyasi]] 4.# Ishlab chiqarish munosabatlari majmui, jamiyatning asosiy ishlab chiqarish usuli. Asosiy va eng umumiy [[ijtimoiy-iqtisodiy tizim]]lari:▼ ▲3. Xoʻjalik hayotining faoliyati, tashkiloti yoki strukturasi — qarang [[Jahon iqtisodiyoti]], [[Regional iqtisodiyot]], [[Dunyo mamlakatlari iqtisodiyoti]] ▲4. Ishlab chiqarish munosabatlari majmui, jamiyatning asosiy ishlab chiqarish usuli. Asosiy va eng umumiy [[ijtimoiy-iqtisodiy tizim]]lari: * [[Bozor iqtisodiyoti]] ([[kapitalizм]] kabi „oʻng“ iqtisodiy tizimlar asosi). * [[Aralash iqtisodiyot]] („markazchilar“ tizimi). Qator 26 ⟶ 22: '''Iqtisodiyot'''-soʻzining kelib chiqishi qadimda „ekonom“ va „oykos“ grekcha soʻzlar, birlashmasi yaʼni „ekonomika“ qishloqhoʻjalik asoslari haqida fan degan maʼnoni beradi. Ekonomika bu soʻz ommaviy oʻzbek lugʻatiga oʻtilganda Iqtisodiyot atamasiga oʻzgaradi. Iqtisodiyot ommaviy [[fan]]da yashayotgan aholining moddiy turmushi, [[jamiyat]] maqsadiga etuklik qilish va har zamonda foydalaniladigan chegaralanuvchi [[tabiy resurs]]larni tugʻri maʼnolarda ishlatilishi borasida bu fan sifatida butun [[dunyo]]ning asosiy manbasi sifatida oʻrganiladi. Qadimda Yunon [[filosof]]laridan biri [[Ksenofont]] oʻzining ilmiy ishlaridan birini „Ekonomikos“ deb ataydi. Bu asar orqali [[mamlakat]]ida roʻy berayotgan [[mahsulot]] almashinishi xamda ishchi xalqni qishloq hoʻjaligidan unumli foydalanib oʻzining moddiy ahvolini yaxshilashi borasida ilk marotiba soʻz yuritilgan. Keyinchalik bu sohalar borasida rivojlanish statistika oqimini keltirib chiqargan bir necha oqimlar vujudga keladi ulardan ayrimlari [[Oʻrta asr]]larda vujudga kelib oʻzining yoʻnalishi bilan bir necha mamlakatlar aro yaxshigina shuhrat qozongan: * [[Merkantalizm]] — oqimidir bu yoʻnalish „merkante“ [[italyancha]] soʻzdan olingan boʻlib [[savdogar]], [[xaridor]] maʼnosini anglatadi, [[XVI]]-[[asr]]ning boshlarida paydo boʻlgan bu oqimning asoschilari taniqli italyan iqtisodchisi [[Tomas Men]] va fransuz iqtisodchisi [[Jan Batist Kolberg]] oʻzlarining [[ilmiy]] va [[amaliy]] ishlarida asos soluvchilar qatoridan joy olishdi.[[Merkantalizm]] tarafdorlari halq boyligining [[manba]]si va [[mamlakat]] [[iqtisodiyot]]ini rivojlanishi bu uning [[savdo]] bilan shugʻullanishi, eksport-importning izchilligidadir deb xisoblashishgan. * [[Fiziokratizm]] — [[fransuzcha]] soʻzdan olingan boʻlib [[Hokimiyat]] tabiati maʼnosini beradi. Bu oliygohni asoschisi fransuz demokratisti [[Fransua Kene]]dir,Uning [[XVII]]-[[asr]]da [[Parij]]ning kichik bir nashriyotida chop etilgan [[„Iqtisodiy jadvallar“]] kitobi orqali ushbu [[Fiziokrat]] maqomida atalgan birinchi insonlardan biri sanaladi. Uning kitobida keltirilishcha halq boyligining manbasi va [[mamlakat]] [[iqtisodiyot]]ini rivojlanishi bu aholining qishloqhoʻjalik mahsulotlarini ishlab chiqarishiga bogʻliq deb hisoblanilgan. * [[Klassik iqtisodiyotchilar]]-bu oqim bizning zamonamizga oʻzaro bogʻlikligi bilan ajralib turadi. [[XVIII]]-[[asr]]ning ikkinchi yarmi [[XIX]]-nchi [[asr]]ning boshlarida [[Adam Smitt]],[[Uilyam Petti]],[[David Rikardo]],[[Jan Batist Sey]]ning iqtisodiy ruknda ishlari ularni bevosita bu oqimni yaralishiga olib kelgan. Bu iqtisodchilarning fikricha [[halq]] boyligining manbasi va [[mamlakat]] [[iqtisodiyot]]ini rivojlanishi oʻzaro mahsulot ishlab chiqarish, raqobat faoliyatini kengaytirishi asosida yaratiladi deya xisoblashgan va oʻzlarining [[amaliy]] ishlarida buni yaqqol isbotlab berishgan. [[Iqtisodiyot]] hamisha [[jamiyat]] hayotining asosini tashkil etadi. Odam yashashi uchun oʻz ehtiyojlarini qondirish i kerak,Hamma ehtiyojlarni qondirish esa ishlab chiqarishni rivojlantirish bilan bogʻliq.[[Inson]] [[sanʼat]], [[adabiyot]] bilan shugʻullanishdan oldin avval ovqatlanishi, kiyinishi va yashash joyiga ega boʻlishi kerak.buning uchun zarur [[mahsulot]]lar, kiyim-kechak va boshqa tovarlar ishlab chiqarishda yaratiladi. Shu tarzda kishilarning [[moddiy turmush]] darajasi, moddiy ehtiyojlarning qondirilishi [[iqtisodiyot]]ning holatiga, iishlab chiqarishning rivojlanishiga tugʻridan-toʻgʻri va bevosita bogʻliqdir. Qator 52 ⟶ 48: * [[Harbiy iqtisodiyot]] * [[Katallaktika]] == Manbalar ==▼ {{manbalar}}▼ == Havolalar == * [http://www.allmath.ru/macro.htm Makroiqtisodiyot]. * [http://allmath.ru/micro.htm Mikroiqtisodiyot]. {{Link FA\|en}} {{Link FA\|fr}} ▲== Manbalar == ▲{{manbalar}}

Iqtisodiyot (fan): Versiyalar orasidagi farq