Iordaniya: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Qator 22:
Milliy bayrami 25 may — Mustaqillik kuni (1946).
 
== Siyosiy partiyalari, kasaba uyushmalari ==
Siyosiy partiyalari, kasaba uyushmalari. I.Iordaniya Xalqbirligi demokratik partiyasi, [[1991 y.-yil]]dan oshkora faoliyat yurita boshlagan; I. Kommunistik partiyasi, [[1943 y.-yil]]da tuzilgan, [[1951 y.-yil]]gacha Milliy ozodlik ligasi deb nomlangan; Xalq demokratik partiyasi, [[1989 y.-yil]]da tuzilgan; Arab sotsialistik uygʻo-nishuygʻonish partiyasi (Base), [[1947 y.-yil]]da tashkil topgan, umumarab Baas partiyasining mintaqa boʻlimi; Islom harakati fronti, 1991 y.da-yilda asos solingan. I.Iordaniya kasaba uyushmalari umumiy federatsi-yasifederatsiyasi, [[1954 y.-yil]]da tashkil topgan.
 
== Xoʻjaligi ==
Xoʻjaligi. I.Iordaniya dunyoning rivojlanayotgan mamlakatlari qatoriga kirib, iqtisodiyoti asta barqarorlashib borayotgan davlatdir. Mamlakat iqtisodiy faoliyatida davlat sektorining kulami katta. Lekin, xususiy mulkchilik ham keng rivojlangan. Davlat sektoriga, asosan, sogʻliqni saqlash, taʼlim, kommunal xizmat, suv va elektr tar-mogʻitarmogʻi, transport, kommunikatsiya va irrigatsiya tarmoklari kiradi. I.Iordaniya ikti-sodiyotidaiqtisodiyotida xizmat koʻrsatish, sanoat, q.qishloq x.xoʻjaligi va sayyohlik sohalari jadal surʼatlarda rivojlanayotir. I.Iordaniya fosfat va ishqor (potash), mis va marganets zaxiralariga va unchalik yirik boʻlmagan neft konlariga ega. Mamlakatda konchilik, energetika, toʻqimachilik sanoatlari rivojlangan.
 
Sanoati I. iqtisodiyotining muhim tarmoklaridan sanaladi. Mazkur tarmoq yalpi ichki mahsulotning 27 % ni beradi. Mamlakatda sanoatning konchilik, energetika, yoqilgʻi, neftni qayta ishlash, kimyo, mashinasozlik, avtomobilsozlik tarmoklari rivojlangan. Konchilik sanoati mamlakat iqtisodiyotida muhim ahamiyatga ega. I. yuqori sifatli fosforit katlamlariga ega boʻlib, uning zaxirasi 1,5 mlrd. tonnadan ortiq. Yiliga oʻrtacha 6—7 mln. tonnadan koʻproq (2000 y.da 10 mln. tonna) fosforit qazib olinadi. I. dunyoning bu qimmatli xom ashyosiga ega boʻlgan 5 asosiy davlat qatoridan joy olgan. Uning yirik konlari Ammondan 35 km uzoqlikda boʻlgan Ruseyfa, Al-Xasa va Shaydiyada joylashgan. Ichki bozorda bu mahsulotga ehtiyojning cheklanganligi sababli uning katta shemi eksport qilinadi. Fosforit eksporti boʻyicha u dunyoda AQSH va Maro-kashdan keyin 3-oʻrinda turadi. Mamlakat mineral tuzlarga ham boy. Ularning zaxirasi 40,8 mlrd. tonna boʻlib, 1,8 mlrd. tonnasi kaliy xloridga, 6 mlrd. tonnasi kalsiy xloridga, 11 mlrd. tonnasi osh tuziga toʻgʻri keladi. Shuningdek, brom, magniy oksidi ham qazib olinadi. I.da mis rudasi (zaxirasi 60 mln. tonna), marganets (zaxirasi 3 mln. tonna), uran (300 ming t), temir rudasi (560 ming t) ham bor. Bulardan tashqari, uning yeri kaolin, gips, ohaktosh, kvarsli qumlar, dolomit, bentonit, dala shpati konlariga ham boydir. Ular, asosan, ichki ehtiyojlarga sarflanadi va bir qismi eksport qilinadi. I.da kimyo sanoati rivojlangan. Aqabada maʼdanli oʻgʻitlar z-di ishlaydi. Yiliga 200 ming t ftorli alyuminiy eritadigan, 300 t uran oksidi ishlab chikaradigan bir necha inshootlar ham mavjud. Kir yuvish sodalari, turli xil sovunlar, sham-punlar hamda yiliga 7 mln. tonnadan ortiq sement ishlab chiqariladi. Ro-shadiya, Azraq, Holidiya, Fuheysa va b. joilarda sement z-dlari mavjud. Neft mahsulotlari z-dlarida yiliga 4—5 mln. tonna neft qayta ishlanadi. Bunday z-dlarning eng yirigi Az-Zarkada joylashgan. Iordan daryosining vodiysi, Oʻlik dengiz atrofi, Azraq, Ruseyfa, Sarxon, Rish kabi hududlarida bir necha neft konlari bor.