NATO: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
Tahrir izohi yoʻq
Qator 11:
|-
| '''Aʼzolar'''
| {{BEL}} {{GBR}} {{DEN}} {{ITA}} {{ISL}} {{CAN}} {{LUX}} {{NLD}} {{NOR}} {{PRT}} {{USA}} {{FRA}} {{GRC}} {{TUR}} {{GER}} {{ESP}} {{HUN}} {{POL}} {{CZE}} {{BUL}} {{LVA}} {{LTU}} {{ROM}} {{SVK}} {{SLO}}{{EST}} {{ALB}} {{CRO}}
|-
| '''Rasmiy tillar'''
Qator 48:
== Yadroviy barqarorlik guruhi ==
 
'''NATO''' davlatlarining mudofa vazirlari va '''Mudofa rejalashtirish qoʻmitasi''' ishida qatnashadiganlar bazi bir muhim hollarda yoki favquloddagi vaziyatlarda '''Yadroviy rejalashtirish guruhi''' tarkibi ostida uchrashishadi. Bu guruh aʼzolari yigʻilganda yadroviy siyosat ( <small>havfsizlik, himoya, informatsiya sistemalari, boshqaruv, yadroviy qurollar</small> ) keng doirada muhokama qilinib va amalda targʻib qilinadi.
Oliy darajali guruh
Bu guruh '''NATO'''ning rejalashtirish savollari va yadroviy siyosat organlari boʻyicha oliy konsultativ organ sifatida ish yuritadi hamda '''NATO'''ning eng asosiy maʼsalalar koʻrib chiqilishida bu guruhning ahamiyati alohida rol oʻynaydi.
Qator 371:
Tashkilotda [[1967-yil]]ning dekabridan Oliy harbiy va siyosiy organ rukni ostida Mudofalar rejalashtirish qoʻmitasi tashkillashtirildi. Ushbu organ oʻzining ichiga olgan qamrovliligi natijalarida Maslahat organi bilan teng xuquqlidir. Bu alyansning oliy harbiy hukumati sanaladi xamda strukturasi doimiy aʼzo davlatlar raislaridan tarkib topgan boʻlib, kamida ikki yilda bir marta harbiy aloqalar bilan havfsizlikni taminlash borasidigi savollarni muhokamalash uchun oʻzaro mudofa vazirlari darajasida yigʻinlar uyushtirilib hal qilinib turiladi. Qoʻmita NATOga aʼzo mamlakatlarni umumiy havfsizlikni taʼminlash va yuksaltirish nuqtai nazarini NATOning siyosiy hukumatiga tavsiya qilib keladi. Mudofalar rejalashtirish qoʻmitasi har yillik shahar va mamlakatlar miqyosida tinch aholini havfsizlik bilan taminlashga tayyorgarlik samaradorligini oshirishiga koʻmaklashadi. Inqiroz yuz berganda yoki jang vaqtida qoʻmita urush holatini baholash maslahatini taklif etib, harbiy kuchlarning foydalanilishi va yangi qoidalar ish chiqishni tavsiya qiladi. Ushbu qoʻmita qarorlari bilan deyarli NATOning boshqa masalalari tez hal boʻlibgina qolmay shu bilan birgalikda tayyorgarliklar, echimlarning qabul qilinishi ahamiyatga molik darajada va bevosita bogʻliqdir.
 
== Bosh shtab ==
 
NATOning harbiy qoʻmitasi raislari va Yuqori bosh qoʻmondonlik organi bilan birgalikda oliy harbiy namoyandachilar hamda qurolli kuchlar ittifoqi sifatida NATO bosh qarorgohida oliy pogʻonlardan oʻrin olishgan . Birlashgan ittifoq doirasida Yevropa mintaqasidagi ikki qoʻmondonlikni oʻz maqsadlariga yoʻnaltirishadi.
Qator 383:
# {{NOR}}
# {{POL}}
# {{CZE}}
Asosiy qarorgoh [[Niderlandlar]]ning [[Brunsam]] shahrida joylashgan;
* Janubiy Yevropaning ittifoq kuchlari:
Qator 391:
# {{ESP}}
# {{TUR}}
Asosiy qarorgoh  — [[Italiya]]ning [[Neapol]] shahrida joylashgan.
 
Atlantikaning oliy qoʻmondonligi besh asosiy boʻlinmalardan iborat:
* Sharqiy Atlantika,
Qator 400:
* Suvosti kemalarining birlashgan qoʻmondonligi.
 
== Halqaro harbiy shtat ==
 
Harbiy qoʻmitaga izchillik borasida Halqaro harbiy shtat yordam beradi va shahsiy harbiylardan tarkib topgan boʻlib davlat ishlarini toʻgʻri manbalarda yoʻnaltirish qoidasi bilan NATO asosiy qarorgohida faoliyat yuritadi . Ushbu qoʻmita NATOning echimlarini tahlil qilib tayyorlaydi hamda harbiy hamkorlikni davlatlarning aʼzolari oʻrtasida uchinchi ishtirokchi sifatida bitim tuzadi (<small>buerda NATOning namoyandalari va unga aʼzo mamlakatlardan tashqari alohida keltirilyapti</small>) . 2002 yilda shtat ishtirokidagi faoliyatda 16 mingga yaqin odam qatnashgan. Halqaro harbiy shtat hayati NATO davlatlari aʼzolari tomonidan tavsiya qilingan davogarlarni Harbiy qoʻmita yordamida saylangan toʻrt yulduzli qoʻmondon tomonidan boshqariladi. Ushbu qoʻmondon oʻzi bilan birga beshta boʻysinadigan vitse-direktorlarga ega, bularning har biri tegishli shtab ostida boʻlingan javobgarliklarga maʼsuldir (<small>yaʼni rejalar va siyosat borasida, tahliliy amaliyotlar, bitimlar, mintaqalar havfsizligi, qurolli va harbiy zahiralar</small>). Shtab ichida maslahatchilar guruhi, konsultantlar va nazoratchilarga ega .
 
== Iqtisodiy qoʻmita ==
 
Mamlakatlar orasida hamma taraflama hamkorlik maqsadlarini hayotiylashtirish va NATO masalalariga oid shartnoma yaratish Iqtisodiy qoʻmita tomonidan oʻz boʻyniga olingan va ushbu qoʻmita aʼzolari mamlakatlar orasida qiziqtirgan savollar yaʼni iqtisodiy rivojlanish hamda havfsizlikni taʼminlash maqsadi va mudofaga qobiliyatli mamlakatlar orasida oʻtkaziladigan forumlarni koʻrib chiqadi. Bu qoʻmita tabiy jihatdan iqtisodiy hamkorlik masalalarini muhokama qilishda keng dunyoqarash va sharoit vaziyatlarini mudofa qobiliyatiga tayyorlash nigohi bilan nazar soladi (<small>byudjetdagi harbiy chiqim mablagʻlari, mudofa komplekslari sanoati rivojlanishi, mudofa rejalarini amalga oshirish uchun muhim zahiralar bilan taminlash va hokazo</small>). Bu masalalar doirasiga kiradigan savollar boʻyicha har yili NATO tashkilotchilari orasida oʻrtaga tashlanib iqtisodiy muammolar va xom ashyolar borasida muhokamalar qilinib tadbiq qilinadi. Bunday yigʻinlarni tayyorlash va oʻtkazishga Iqtisodiy qoʻmita rahbarlik qiladi.
 
== Qoʻmondonlik kotibi ==
[[Tasvir:FlagaNATO-PL%28cropped%29.png|thumb|200px|NATO bayrog'ibayrogʻi]]
[[Tasvir:Map_of_NATO_chronological.gif|thumb|300px|NATOga mamlakatlarning aʻzoaʼzo boʻlishi (Minnatyura shaklida)]]
Deyarli kun ora NATOning barcha qoʻmitalari faoliyatidagi Halqaro kotibiyat yigʻinini hokimiyatda tayinlangan aʼzo Qoʻmondon kotibi boshchiligida tashkillashtiriladi. Qoʻmondonlik kotibi bir vaqtning oʻzida NATO maslahatdoshlar organi raisi, mudofalar rejalashtirish qoʻmitasi, yadroviy rejalar guruhi hamda NATOning boshqa barcha qoʻmitalarning rasmiy raisi vazifasiga tayinlangan. Ushbu shaxs muhokamalarni harakatlantirish va tashkillashtirib shu bilan birgalikda amalda tadbiq qilish choralarini uning echimi va dunyoqarash fikrlariga asoslanib koʻrib chiqiladi. Qoʻmondonlik kotibining oʻzi NATO doirasidagi aʼzo mamlakatlar muammolarini muhokama qilishi, bahslar bilan oʻrtoqlashishi, oʻzining shaxsiy hizmatidan foydalanishi va qabul qilingan qarorlarni taqdim qilish borasida tegishli huquqlarni qabul qiladi. U NATOning tashqi koʻlamligi borasida asosiy raisi va alohida hokimiyat yoki jamiyat bilan aloqa qiladigan targʻibotchisi sanaladi. Baʼzi bir holatlarda bosh kotib oʻz oʻrnida boʻlmasigi vaziyatlarida uning vazifalarini vaqtincha barcha qoʻmitalarning oʻrta darajadagi raisi yaʼni bosh kotib oʻrinbosari egallab turadi. Qoʻmondonlik kotibining qoʻl ostiga etarlicha halqaro hamkorlar koʻlamligi,Qoʻmondonlik kotibining hizmati uchun ajratilgan besh operatsiya boʻlimi, boshqarma hizmati va moliyaviy nazorat hizmatlari kiradi va qaʼtiy qoidalarga rioya qilib erkin foydalanish huquqiga ega . Bu boʻlimlarning har biriga Qoʻmondonlik kotibining yordamchilaridan biri rahbarlik qiladi. Yordamchi esa Asosiy qoʻmita javobgarligi boʻlimining raisi hisoblanadi. Qoʻmondonlik kotibi NATO tashkilotining yuritayotgan ishlariga vazirlar darajasida ado etuvchi kotib javobgardir.
 
Qator 416:
 
NATO mahkamasi qarorgohi [[Belgiya]] poytahti [[Bryussel]] shahridan oʻrin olgan.
 
==Sovet Ittifoqi, Rossiya==
 
[[1949-yil]]i Bitimning tuzilishida [[Sovet Ittifoqi]] [[deputat]]lari orasida mamlakatning hususiy havfsizligiga rahna solmoqchi degan fikrlar yuritilgan. [[1949-yil]]i va [[1954-yil]]larda [[Berlin]] shahrida [[AQSh]], [[Buyukbritaniya]], [[Fransiya]] kabi mamlakatlarining tashqi ishlar vazirlari va [[SSSR]] mahkamasi raislari oʻrtasida boʻlib oʻtgan yigʻilishda NATOni mudofa borasida haddan ziyod chuqurlashib ketgan tashkilot sifatida Sovet Ittifoqi tomonidan tanqid qilingan. Keyinchalik oʻzining tashqi aloqalarini mustahkamlash uchun alyans bitimiga aʼzo boʻlib shu bilan birga NATOga aʼzo barcha mamlaktlarni [[SSSR]] bilan hamkorlik qilishiga chaqiradi va oradan bir necha yillar oʻtib hech bir asossiz ushbu hamkorlik bekor qilingan. NATOning hatti harakatlariga javoban Sovet Ittifoqi [[Yevropa]] taʼsirini oʻzining ravnaqi yoʻlida bartaraf etish uchun [[1955-yil]] davlat ichidan harbiy blokni Sovet Ittifoqi yuritayotgan siyosatni tahlil etish borasida Varshava shartnomasini tuzadi.
[[Varshava shartnomasi]] tashkiloti va Sovet Ittifoqi parchalanib ketishidan soʻng NATO jamlanmasi havflarni bartaraf etish mahkamasi borasida rasmiy bitim tuzdi va bu bitim oʻzining doirasiga Uzoq Sharq mamlakatlarini qamrab olish choralari qoʻyilgan edi. Va NATO oldindan Sovetlar havfini bartaraf etish maqsadi ekanligini oshkora va yaqqol amerikalik publitsist Noam Xomsk, aytganidek bayon etib kelgan. Noam Xomsk iboralari „NATO oldidagi vazifalar halqaro energetika sistemalarini nazorat qilish, dengiz yoʻllari, er osti quvurlaridan oʻtgan barcha narsalarni Hukmdor nazorati sifatida echish“ deya NATO borasidagi fikrlarini omma oldida takidlagan.
2006 yilning aprel oyida A. I. Soljenitsin, „Московские новости“ gazetasi muhbirlari savoliga javob berayotib shuni eʼlon qilgan:
„NATO metodik va ustuvorlik jihatidan harbiy doirasini juda ham keskin tarzda rivojlantiryapti bunga sabab Rossiyani janub tomondan qamrab olishdir . Buerda ochiq ravishda rangli inqilobni hom ashyo bilan qoʻllab quvvatlashi Shimoliy Atlantikani Oʻrta Osiyoga qiziqishlari balanda ekanligini namoyon qiladi. Bunda faqat birgina eʼtirof qoladi shu ham boʻlsa erkinlikni yoʻqotib Rossiya atrofini butunlay oʻrab olishidir“.
[[7-iyun]] [[2007-yil]]da [[Rossiya]] prezidenti [[Vladimir Putin]] "Shimoliy Atlantikaning ishtirokchi mamlakatlari va „Dunyo tinchligiga birdamlik“ programmasida ishtirok qiladigan boshqa mamlakatlar orasidagi rozilik shartnomasi , [[19-iyun]], [[1995-yil]]gi qabul qilingan qaror holati hamda unga qoʻshilgan masalalar" borasidagi № 99 federal qonuniga imzo chekdi .
[[2008-yil]]ning yanvarida NATO ishlarini koʻrib chiqishi boʻyicha [[Rossiya]]ning doimiy hukumat boshligʻi vazifasini ijro etish uchun [[Dmitriy Rogozin]] tayinlandi va u oʻz oʻrnida Rossiya Federatsiyasi va Shimoliy Atlantika shartnomasi munosabatlarini jamiyatda qiziqtirgan savollarga mavjudiyatlik balandligi sifatini oshirdi.
 
== Oʻzbekistonning NATO bilan hamkorligi ==