Iqtisodiyot (fan): Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
MrErgashev (munozara | hissa)
Tahrir izohi yoʻq
imlo
Qator 1:
Iqtisodiyot — [[yunoncha]] "ekonom" va "oykos" soʻzlari birlashmasidan kelib chiqqan boʻlib, "ekonomika" '''qishloq hoʻjalikxoʻjalik asoslari haqida fan''' degan maʼnoni anglatadi. "Ekonomika" bu soʻzsoʻzi ommaviy oʻzbek lugʻatiga oʻtilganda Iqtisodiyot"iqtisodiyot" atamasiga oʻzgaradi. Iqtisodiyot cheklanmagan ehtiyojlarni, cheklangan resurslardan samarali foydalanib boshqarishni oʻrganuvchi [[fan]].
 
[[Tasvir:Ballard Farmers' Market - vegetables.jpg|thumb|Iqtisodiyot [[savdo]], [[ishlab chiqarish]] va jamg'arishjamgʻarish bilan bog'liqbogʻliq harakatlarni mavjud bozor sharoitida o'rganadioʻrganadi]]
 
[[Tasvir:Ballard Farmers' Market - vegetables.jpg|thumb|Iqtisodiyot [[savdo]], [[ishlab chiqarish]] va jamg'arish bilan bog'liq harakatlarni mavjud bozor sharoitida o'rganadi]]
==Taʼrif==
# [[Kishi]]lar tomonidan mehnatni qoʻllagan holda inson uchun zaruriy boʻlgan neʼmatlar, hayot sharoitlari va vositalarini yaratish orqali tirikchilikni taʼminlash, [[ehtiyoj]]larni qondirishda foydalaniladigan xoʻjalik vositalar, obʼyektlarobyektlar, jarayonlar majmui. [[Ishlab chiqarish]], [[ayirboshlash]]ayriboshlash, [[taqsimot]], [[isteʼmol sohasi]]dagisohasidagi ijtimoiy munosabatlarni qamraydi;
# Muayyan [[mamlakat]]ningmamlakatning milliy xalq xoʻjaligi yoki uning bir tarmogʻi ([[transport]] iqtisodiyoti, [[qishloq xoʻjaligi]] iqtisodiyoti va boshqalar;
# Xoʻjalikning u yoki bu tarmogʻini, mintaqa xoʻjaligini, ishlab chiqarishni tashkil etish usullari va shakllarini, shuningdek, ishlab chiqarishni boshqarishni oʻrganadigan iqtisodiyot fanlari (sanoat iqtisodiyoti, savdo iqtisodiyoti va boshqalar). <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
 
'''Iqtisodiyot''' soʻzi koʻp maʼnolarga ega, jumladan:
 
==Iqtisodiyot soʻzi maʼnolari==
# Qandaydir xoʻjalik sohasining faoliyati, tashkiloti yoki strukturasi yo boʻlmasa umuman milliy iqtisodioyt — qarang [[Iqtisodiyot]], Xalq xoʻjaligiiqtisodiyot.
# Ilmiy predmet — qarang [[Iqtisodiyot nazariyasi]]
# Ilmiy predmet — [[iqtisodiyot nazariyasi]]
# Xoʻjalik hayotining faoliyati, tashkiloti yoki strukturasi — qarang [[Jahonjahon iqtisodiyoti]], [[Regionalregional iqtisodiyot]], [[Dunyodunyo mamlakatlari iqtisodiyoti]]
# Ishlab chiqarish munosabatlari majmui, jamiyatning asosiy ishlab chiqarish usuli. Asosiy va eng umumiy [[ijtimoiy-iqtisodiy tizim]]laritizimlari:
* [[Bozor iqtisodiyoti]] ([[kapitalizмkapitalizm]] kabi „oʻng“ iqtisodiy tizimlar asosi).
* [[Aralash iqtisodiyot]] („markazchilar“ tizimi).
* [[Loyihaviy iqtisodiyot]] ([[socializmsotsializm]] kabi „soʻl“ oqimlar iqtisodiyoti).
* [[An`anaviyAnʼanaviy iqtisodiyot]] (eng qadimiy tizimlar).
* [[Partisipativ iqtisodiyot]] (yangi tizim).
 
Qator 25 ⟶ 24:
[[Merkantilizm]] — oqimidir bu yoʻnalish „merkante“ [[italyancha]] soʻzdan olingan boʻlib [[savdogar]], [[xaridor]] maʼnosini anglatadi, [[XVI]]-[[asr]]ning boshlarida paydo boʻlgan bu oqimning asoschilari taniqli italyan iqtisodchisi [[Tomas Men]] va fransuz iqtisodchisi [[Jan Batist Kolberg]] oʻzlarining [[ilmiy]] va [[amaliy]] ishlarida asos soluvchilar qatoridan joy olishdi.[[Merkantilizm]] tarafdorlari halq boyligining [[manba]]si va [[mamlakat]] [[iqtisodiyot]]ini rivojlanishi bu uning [[savdo]] bilan shugʻullanishi, eksport-importning izchilligidadir deb xisoblashishgan.
*{{Main|Fiziokratizm}}
[[Fiziokratizm]] — [[fransuzcha]] soʻzdan olingan boʻlib [[Hokimiyat]] tabiati maʼnosini beradi. Bu oliygohni asoschisi fransuz demokratisti [[Fransua Kene]]dir,Uning [[XVII]]-[[asr]]da [[Parij]]ning kichik bir nashriyotida chop etilgan [[„Iqtisodiy jadvallar“]] kitobi orqali ushbu [[Fiziokrat]] maqomida atalgan birinchi insonlardan biri sanaladi. Uning kitobida keltirilishcha halq boyligining manbasi va [[mamlakat]] [[iqtisodiyot]]ini rivojlanishi bu aholining qishloqhoʻjalikqishloqxoʻjalik mahsulotlarini ishlab chiqarishiga bogʻliq deb hisoblanilgan.
*{{Main|Klassik iqtisodiyot}}
[[Klassik iqtisodiyot]]chilar-bu oqim bizning zamonamizga oʻzaro bogʻlikligi bilan ajralib turadi. [[XVIII]]-[[asr]]ning ikkinchi yarmi [[XIX]]-nchi [[asr]]ning boshlarida [[Adam Smitt]],[[Uilyam Petti]],[[David Rikardo]],[[Jan Batist Sey]]ning iqtisodiy ruknda ishlari ularni bevosita bu oqimni yaralishiga olib kelgan. Bu iqtisodchilarning fikricha [[halq]] boyligining manbasi va [[mamlakat]] [[iqtisodiyot]]ini rivojlanishi oʻzaro mahsulot ishlab chiqarish, raqobat faoliyatini kengaytirishi asosida yaratiladi deya xisoblashgan va oʻzlarining [[amaliy]] ishlarida buni yaqqol isbotlab berishgan.
Qator 52 ⟶ 51:
 
== Shuningdek qarang ==
* [[SocialilstikSotsialistik iqtisodiyot]]
* [[Feodal iqtisodiyot]]
* [[Makroiqtisodiyot]]
* [[Mikroiqtisodiyot]]
* [[Xalq xo`jaligixoʻjaligi]]
* [[InstitucionalInstitutsional iqtisodiyot]]
* [[Iqtisodiy ekologiya]]
* [[Bozor iqtisodiyoti]]
* [[Harbiy iqtisodiyot]]
* [[Katallaktika]]
 
{{economy-stub}}
 
== Manbalar ==
Qator 69 ⟶ 70:
* [http://www.allmath.ru/macro.htm Makroiqtisodiyot].
* [http://allmath.ru/micro.htm Mikroiqtisodiyot].
 
{{economy-stub}}
 
[[Turkum:Iqtisodiyot va moliya]]