Niderlandiya: Versiyalar orasidagi farq

Niderlandlarning musiqa madaniyatiga doyr dastlabki maʼlumotlar ilk oʻrta asrlarga mansub. 12-asrdan ritsarlik lirikasi rivoj topdi. 14-asrda menestrellar deb atalgan sayoq sozanda va xonandalar xalq qoʻshiqchiligini professional sanʼat darajasiga koʻtardilar. Bayram, yarmarka, turli musobaqalarda musiqa asboblari joʻrligida ashula va raqslar ijro etish odat tusiga kirdi. 15—16-asrlarda musiqa sanʼati, ayniqsa, yuksaldi. Xususan, Uygʻonish davrida vujudga kelgan Niderland maktabi Yevropaning kompozitorlik ijodiyotiga taʼsir oʻtkaza boshladi. 17-asrda musiqa as-boblariniasboblarini i.ch.ishlab chiqarish ham rivojlandi. 17-asr oxirlaridan Niderlandlarda ingliz, fransuz, italyan musiqalari taʼsiri oshdi, komik operalar sahnaga qoʻyiddi. K. Haquartning „Ishq tantanasi“ (1678) klassitsizm uslubidagi birinchi golland operasidir. Shu yillarda musiqa jamiyatlari tashkil etildi. 19-asrning 1-yarmidan milliy-demokratik musiqa madaniyati rivoj topa boshladi. Amsterdam konservatoriyasi (1884), Niderlandlar musiqachilari qirollik jamiyati (1875), Milliy opera (1916—23), Niderlandlar kompozitorlari jamiyati (1911) va boshqa tashkilotlar mamlakatda musiqa madaniyati rivojida muhim ahamiyatga ega boʻddi. Amsterdamda [[1948-yildanyil]]dan yozgi musiqa festivallari oʻtkazib turiladi. Mamlakatda bir necha opera va balet teatrlari, 12 simfonik orkestr, 7 konservatoriya (baʼzilarida Sharq musiqasi oʻrganiladi), 3 musiqa litseyi, Amsterdam, Leyden va Utrext universitetlarida musiqa tarixi va nazariyasi fakultetlari bor. Kompozitorlardan G.Landre, S.Bessem, K. van Baren, dirijyorlardan P. Xyupperts, B.Xaytink, musiqa ijrochilaridan K.de Grot, L.Ponse, G.Leonhardt, T.Olof, T.Bayle va boshqa mashhur.

Baleti oʻrta asrlardan vujudga kela boshlagan, bayram va karnavallarda raqslar koʻp ijro etilgan. [[1959-yildayil]]da Amsterdam balet truppasi tuzilgan. Uning S.Gaskell truppasi (1954) bilan qoʻshilishi (1961) tufayli Niderlandlar milliy baleti tashkil topgan. Gaagada [[1961-yildanyil]]dan Niderlandlar rake teatri ishlaydi. [[1945-yildanyil]]dan bolalaruchun spektakllar qoʻyadigan „Skapino“ truppasi ishlab turibdi. O.de Xaye, Ya.Fliyer, I.Sanders Niderlandlar operasini rivojlantirishga katta hissa qoʻshdi.

Teatri. 12-asr oxiridan boshlab dramatik asarlar sahnalashtirila boshladi. 14-asrda adabiyot va teatr shinavandalari jamiyati tuzildi. [[1638-yildayil]]da Amsterdam sh.shahri teatriga asos solindi. Koʻplab sayyor truppalar mamlakat boʻylab tomoshalar koʻrsatardi. [[1870-yildayil]]da tuzilgan „Niderland teatr uyushmasi“ milliy teatr sanʼati rivojiga katta hissa qoʻshdi. Niderlandlarda havaskorlik teatrlari keng tarqalgan. Teatrlarda U. Shekspir, F. Shiller, F. Dostoyevskiy, Niderlandlar Gogol, A. Chexov, M.Gorkiy asarlari koʻrsatilgan. Keyingi yillarda mahalliy mual-liflardanmualliflardan Ya. Stal, S. Notebom, Ya. van der Merve va boshqalarning asarlari koʻplab sahnalashtirildi. Arnem, Rotterdam sh.laridashaharlarida teatrlar mavjud. Zamonaviy sahna ustalari orasida A. van Dalsyum, K. van Deyk, E. van Lingen, V. Fos mashxur. Amsterdamda Teatr muzeyi bor.

Kinosi. [[1898-yildanyil]]dan hujjatli, [[1910-yildanyil]]dan badiiy filmlar ishlab chiqarilgan. [[1927-yil]] Amsterdamda kino sanʼatini targʻib qiluvchi „Filmliga“ kino klubi tashkil qilindi. Uning tarkibiga kirgan kino xodimlari „Ulik suv“ (rej.rejessor G.Ryutten) va boshqa filmlarni yaratdilar. Fashistlar okkupa-siyasi yillarida ekranlarda, asosan, nemis filmlari namoyish qilindi. Mamlakat fashistlardan ozod qilingandan keyin Qarshilik harakati toʻgʻrisida koʻplab hujjatli filmlar suratga olindi (rej.rejessor R.Xorneker, J.Fernu, O. van Neyenxof va boshqa), badiiy filmlar yaratish keng yoʻlga qoʻyildi. Keyingi yillarda „Amsterdam, suv shahri“ (rej.rejessor M.Xas) ilmiy-ommabop filmi, „Suv ovozi“ (rej. B.Xanstra), „Kasbdoshlar, shovqin qilmang“ (rej. F.Rademakers), „Turk mevasi“ (rej. P.Ferxuven) kabi badiiy filmlar chiqarildi. Kinematografiya kadrlari Amsterdam kino in-tiinstituti va kino akademiyasida tayyorlanadi.

== Oʻzbekiston — Niderlandlar munosabatlari. OʻzR==
[[Oʻzbekiston|O'zbekiston Respublikasi]] Prezidenti I.Karimovning [[1993-yil]] Niderlandlarga qilgan tashrifi ikki tomonlama munosabatlarni rivojlantirishga negiz yaratdi. Tashrif chogʻida „Oʻzbekiston Respublikasi bilan Niderlandiya Qirolligi oʻrtasidagi iqtisodiy hamkorlik toʻgʻrisida qoʻshma bayonnoma“ imzolandi. [[1996-yil]] Toshkentda[[Toshkent]]da „Inves-titsiyalarni„Investitsiyalarni ragʻbatlantirish va oʻzaro himoya qilish haqida“ bitim tuzildi.

OʻzROʻzbekiston Respublikasi bilan Niderlandlar oʻrtasidagi tovar aylanmasi [[1999-yildayil]]da 139,6 mln. AQSH[[AQSh dollarinidollari]]ni, shu jumladan, [[eksport]] 98,1 mln. dollarni, [[import]] esa — 41,5 mln. dollarni tashkil qildi. OʻzRdaOʻzbekiston Respublikasida golland sarmoyasi ishtirokidagi 10 korxona roʻyxatga olingan, shundan 7 tasida golland sarmoyasi 100 % ni tashkil etadi. OʻzROʻzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy aloqalar agentligi huzurida Niderlandlarning 7 firmasi oʻz vakolatxonasini ochgan. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>