|
[[Image:Laborer.jpg|250px|thumb|right|Mehnatkash ish vaqtida.]]
'''Ishchilar''' — industrial jamiyatda mehnatga layoqatli aholining yollanib ishlovchi va jismoniy mehnat b-n shugʻullanuvchi toifasi, ijtimoiy guruh. 19-a. oʻrtalarida Yevropada sanoat rivojlanishi b-n dehqonlar va hunarmandlar hisobidan sanoat proletari-ati paydo boʻldi, I. ning kasaba uyushmalari va siyosiy partiyalari shakllan-di (q. [[Marksizm]], [[Sotsializm]]). 20-a. ning 2-yarmidan rivojlangan industrial mamlakatlarda fan-texnika progressi, xizmat koʻrsatish sohalarining oʻsishi va b. natijasida I. soni nisbatan qisqardi (iqtisodiy faol aholining 50% dan kam qismi), turmush darajasi, madaniy rivojlanishi va b. boʻyicha I. b-n boshqa ijtimoiy guruhlar oʻrtasidagi qatʼiy chegaralar oʻzgardi; turli ijtimoiy-kasbiy qatlamlarni oʻz ichiga olgan I. ning oʻz tarkibi ham oʻzgardi. Sobiq SSSR va boshqa sobiq sotsi-alistik mamlakatlarda I. jamiyatning rahbar kuchi — gegemoni deb eʼlon qilingan edi, lekin totalitar tuzum davrida bu qatlam oʻz manfaatlarini ifodalash va himoya qilishning real imkoniyatlaridan mahrum edi. 1980-y. lar oxiridan bu mamlakatlarda I. lar harakatining qayta tiklanishi jara-yoni boshlandi. ▼[[File:Vladimir Putin 22 March 2002-4.jpg|thumb|250px|[[Vladimir Putin|Vladimir Putin]] (chapda) va shaxta ishchilari.]]
▲'''Ishchilar''' — [[sanoat|industrial ]] jamiyatda mehnatga[[mehnat]]ga layoqatli aholining yollanib ishlovchi va jismoniy mehnat b-nbilan shugʻullanuvchi toifasi, ijtimoiy guruh. 19-a.[[XIX asr]] oʻrtalarida Yevropada sanoat rivojlanishi b-nbilan [[dehqonlar ]] va [[hunarmandlar ]] hisobidan sanoat proletari-ati[[proletariat]]i paydo boʻldi, I. ningishchilarning kasaba uyushmalari va siyosiy partiyalari shakllan-dishakllandi ( q.''qarang:'' [[Marksizm]], [[Sotsializm]]). 20-a.[[XX asr]]ning 2-ikkinchi yarmidan rivojlangan industrial mamlakatlarda fan-texnika progressi, xizmat koʻrsatish sohalarining oʻsishi va b.boshqalar natijasida I.ishchilar soni nisbatan qisqardi (iqtisodiy faol aholining 50% dan kam qismi), turmush darajasi, madaniy rivojlanishi va b.boshqalar boʻyicha I.ishchilar b-nbilan boshqa ijtimoiy guruhlar oʻrtasidagi qatʼiy chegaralar oʻzgardi; turli ijtimoiy-kasbiy qatlamlarni oʻz ichiga olgan I. ningishchilarning oʻz tarkibi ham oʻzgardi. Sobiq [[SSSR ]] va boshqa sobiq sotsi-alistiksotsialistik mamlakatlarda I.ishchilar jamiyatning rahbar kuchi — gegemoni deb eʼlon qilingan edi, lekin totalitar tuzum davrida bu qatlam oʻz manfaatlarini ifodalash va himoya qilishning real imkoniyatlaridan mahrum edi. 1980- y. laryillar oxiridan bu mamlakatlarda I. larishchilar harakatining qayta tiklanishi jara-yonijarayoni boshlandi.
Hoz.Hozirgi davrda mehnat axdining asosiy qismi boʻlgan I.ishchilar oʻziga xos ijtimoiyiqtisodiyijtimoiy-iqtisodiy maqomga ega, bu ularning yollanib ishlashi; xizmatchilardan farqli holda jismvniyjismoniy mehnatni talab qiluvchi ishlar b-nbilan shugullanishi va mehnatdan kelgan daromad sohibi boʻlishida koʻrinadi. Qaysi sektorda band boʻlishiga qarab industrial, agrar va xizmat kursatishkoʻrsatish sohalaridagi I. gaishchilarga, kasb mahoratiga qarab malakali va malakasiz I. gaishchilarga, fuqaroligiga qarab milliy va kelgindi yoki migrant I. gaishchilarga boʻlinadi.
Oʻzbekistonda milliy I.ishchilar 20-a.XX ningasrning boshlarida xorij kapitaliga va mahalliy boylarga qarashli kichik korxonalarda yollanib ishlagan mardikorlar, chorakorlar, kambagʻal dehqonlar va ishi yurishmagan hunarmandlar hisobidan shakllana boshladi. Shoʻrolar davrida sanoatning rivojlanishi b-nbilan I.ishchilar soni koʻpaydi, lekin bu jarayon, asosan, kelgindi I.ishchilar hisobiga yuz berdi. Milliy I.ishchilar agrar sohada band boʻlib, asosan, davlat xoʻjaliklari (s-zlar[[sovxoz]]lar) da ishlagan. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgandan keyin sanoatning rivojlanishi malakali milliy ishchi kadrlarga ehtiyojni kuchaytirdi. Kadrlar tayyorlash milliy dasturiaadasturida kasbhunar taʼlim tizimi orqali malakali I.ishchilar tay-yorlashgatayyorlashga alohida eʼtibor berilgan. Res-publikadaRespublikada sanoatning rivojlanishiga qarab I. ningishchilarning mehnatchilar tarki-bidagitarkibidagi salmogʻi astasekinasta-sekin oshib bormoqda.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
== Shuningdek qarang ==
* [[Ishchi kuchi]]
== Manbalar ==
{{stub}}
{{no iwiki}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
| 