12-Mart 2013, 20:32 dagi koʻrinishi tahrirlash Legobot (munozara \| hissa) 67 152 edits k Bot: Migrating 88 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q35493 (translate me) ← Avvalgi tahrir		20-May 2013, 09:56 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish Amir.Temur (munozara \| hissa) Administratorlar 11 996 edits Tahrir izohi yoʻq Keyingi tahrir →
Qator 54: \| sayt=http://www.almaty.kz }} '''Almati''' ({{lang-kz\|Алматы́}}) ([[1921]]-yilgacha ''Verniy''; oʻrta asrlarda ''Almatu'') — [[Qozog'iston]]ning eng katta shahri. U1929 — 1998 yillarda mamlakat poytaxti. Temir yoʻl va avtomobil yoʻllari tuguni, 2 aeroport bor. Orqa Ili Olatovi tizmasining shimoliy yon bagʻri etaklarida, 650— 950 m balandlikda,[[Tyan-Shan]] togʻining shimolida, Qozogʻiston Respublikasining janubiy-sharqida joylashgan. Yanvarning oʻrtacha haroratii — 8 °C, iyulniki 22,9 °C. Almati shahrida 1 ,434 ,755 kishi istiqomat qiladi (2011). [[Almati]]ning [[YaIM]]i [[2010]] -yili 18.,8 [[mlrd ~~AQSH~~AQSh ~~dollarini~~dollari]]ni, har bir kishi boshiga hisoblaganda 19 ming ~~AQSH~~AQSh dollarini tashkil qilib, [[Qozog'iston]]ning ~~YAIMining~~YAIM ining beshdan bir ~~boʻlagini~~qismini tashkil qiladi. == Aholisi == Qator 73: * [[2009]] 1 365 600 === ~~Mustaqillik~~Tarixi ~~davri =~~== Shahar dastavval [[1854-yil]]da Zailiyskoye harbiy istehkomi sifatida [[qozoqlar]] joylashgan Olmaota qalʼasi yonida qurildi. Keyinchalik bu istehkom Verniy deb ataldi. [[1867-yil]]da Turkiston general-gubernatorligi tarkibida yangi tashkil etilgan Yettisuv viloyatining markaziga aylandi. U davrda sanoat korxonalari boʻlmagan, aholining koʻpchiligi dehqonchilik bilan shugʻullangan. == Iqtisodi == Shaharda mashinasozlik va metallsozlik sanoati („Porshen“, stanoksozlik, mexanika-tajriba, past voltli apparatura ishlan chiqarish) korxonalari yetakchilik qiladi. Almatida Qozogʻiston yengil sanoat korxonalari mahsulotining 28 % ishlab chiqariladi. Toʻqimachilik va moʻyna, ip-gazlama k-tlari, ip-yigiruv, trikotaj, poyabzal, tikuvchilik fabrikalari faoliyat koʻrsatadi. Oziq-ovqat sanoati (goʻsht-konserva, un-yorma, makaron fabrikasi, sut, shampan vinosi, meva-konserva, qandolatpazlik, choy qadoqlash, likyor-araq, vino, pivo, achitqi zavoddlari) korxonalari mahalliy xom ashyo asosida ishlaydi. Elektrotexnika zavodi ham faoliyat koʻrsatadi. Qurilish materiallari, yogʻochsozlik, temir-beton konstruksiyalari va qurilish detallari zavodlari bor. Almatining yoqilgʻi-energetika bazasi [[Qaragʻandi]] havzasining koʻmiri, koʻmir va mazut bilan ishlaydigan issiqlik elektr stansiyalari, Katta Olmasoy daryosidagi GES kaskadlari, Ili daryosidagi Qopchigʻay GESdir. Almatida tijorat banklari, qoʻshma va kichik korxonalar faoliyat koʻrsatmokda. == Ijtimoiy soha == Qozogʻiston FA, 16 oliy oʻquv yurti, 13 muzey, respublika kutubxonasi. teatrlar, telemarkaz, shahar mashaqqatga sazovor binolar: Abak nomplagi qozoq opera va balet teatri (1941), Hukumat uyi (1957), Respublika saroyi (1970), „Qozogʻiston“ mehmonxonasi (1977). Almatining turar joy mavzelari bir necha marta zilziladan qattiq shikastlangan. Oxirgi zilzilalar 1911 va [[1921-yil]]larda sodir boʻldi. Shuningdek, sel ham vaqt-vaqti bilan ancha ziyon yetkazib turadi. Shu bois selga qarshi inshootlar qurilgan. Almati — yirik turistik va sport markazi. Shahardan janubda Orqa Ili Olatovi turistik zonasi hamda kurortlar bor. Almati yaqinida „Medeo“ qishki sport majmui ishlab turibdi. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> == Mustaqillik davri == [[1993]]-yilgi qaror boʻyicha shahar nomi rus tilida Alma-Atadan Almatiga oʻzgartirildi. [[1997]]-yili Qozogʻiston Respublikasi Prezidenti [[Nursulton Nazarboev]]ning farmoni bilan davlat poytaxti Almatidan [[Astana]]ga koʻchirildi. [[1998]]-yilning 1-iyulida Almati shahrining ~~martabasi~~mavqei ~~toʻgʻrisida~~haqida yangi qonun qabul qilindi. Bu qonun boʻyicha Almati ilmiy, madaniy, tarixiy, moliyaviy va ishlab chiqarish markazi ~~boʻladi~~boʻldi. == Transport == Qator 84 ⟶ 93: Almati shahrida yoʻlovchilarni va yuk tashiydigan shahar yoʻnalishlarida 24 tashiydigan va oʻzlari 2000 avtobus, 46 tramvaylar, 191 trolleybuslarni boshqarish bilan „Alamtieelektrotrans“ MKK shugʻullanadi. 2011-yili 16-dekabrda Qozogʻiston Respublikasining 20 yillik mustaqillik bayramiga bagʻishlab 8 km ni tashkil qilgan metro topshirildi. == Galereya == <gallery> Image:Almaty-mountains.jpg File:Almatybussinescenter.jpg </gallery> == Manbalar == {{Reflist}} {{geo-stub}}

Olmaota: Versiyalar orasidagi farq