Gliptika: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa)
Yangi maqola yaratildi
 
DastyorBot (munozara | hissa)
k imlo
Qator 1:
'''Gliptika''' (yun. qlypho — kesaman) — qimmatbaho, yarim qimmatbaho toshlarga naqsh yoki tasvir oʻyish sanʼati; amaliy bezak sanʼati turi. G. asari gemma qadimdan muhr (egalik belgisi), tumor va taqinchoq vazifasini oʻtagan. Mil. av. 4-ming yillikda Mesopotamiya, Qad. Misr, Gʻarbiy Osiyoda vujudga kelgan, Yunoniston, Qad. Rimda yuksak taraqqiy etgan. Gemma tasvirlari (hayvon va qushlar, xudo va qahramonlar qiyofasi, afsonaviy sahnalar) ixcham kompozitsiyasi b-nbilan ajralib turadi.
 
Oʻrta asrlarda G. asosan Sharqda rivojlangan. Vizantiyada qad. anʼanalar saqlangani holda tekis yuzali, keyinchalik uslublashtirilgan shakllarga aylangan nafis chizmaga moyillik xos.
 
Musulmon Sharqida yozuvli gemma (intaliya)lar keng tarqalgan; husnixatli nozik matnlar xitoy muhrlarini bezagan. Yevropada Uygʻonish davrida G. yanada rivojlanadi, kad. G.dan nusxa koʻchirish b-nbilan birga G.da zamondoshlarning portretlari ham yaratiladi, yetakchi oʻrinda Italiya ustalari turadi (V. Belli, J. Bernardi va b.).
 
Oʻrta Osiyodan topilgan arxeologik topilmalar (Oʻzbekiston xalqlari tarixi muzeyida saqlanayotgan G. namunalari)da hukmdorlarning tasvirlari, shuningdek, oʻsimlik, hayvonlarning shakllari ishlangan tamgʻalar boʻlib, yunon G.siga taklidan tayyorlangan. Bunday G. asarlari Kavkaz, Eron, Afgʻoniston, Shim. Hindistondan ham topilgan. Islom dini tarqalganidan keyin tasvirlar oʻrnini naqsh va yozuvlar egallagan. Oʻzbekistan hududidan uzuk koʻzi yoki munchoq sifatida ishlangan qad. G. namunalari (Afrosiyob, mil. av. 6—5-a.lar, jumladan toj kiygan erkak tasviri) topilgan.