'''Vazir''' (arab. — yuk koʻtaruvchi) — oʻrta asrlarda Yaqin va Oʻrta Sharq davlatlarida, shu jumladan Oʻrta Osiyo xonliklarida hukumat idorasi yoki kengashi (devon) boshligʻi. V. lar vaziri aʼzam rahbarligida davlatni idora etish vazifalari b-nbilan shugʻullangan. V. lar podshoh, xon viloyat hokimligiga tayinlagan shahzoda va xonzodalarning yordamchilari hisoblangan. Arab xalifaligida V. lavozimini 1-bulib xalifa al-Mansur (754—775) joriy etgan. Somoniylar davrida 10 devon boʻlib, ularni xojayi buzurg , sohib barid, mushrif, vakil, muxtasib va b. vazirlar boshqargan. Amir Temur va uning vorislari zamonida saltanatning markaziy maʼmuriyatini bosh vazir — devonbegi boshliq 7 V. dan iborat arkoni davlat boshkargan. Ular: 1) mamlakat va raʼiyat ishlari, 2) harbiy ishlar, 3) ti-jorat, 4) moliya ishlari boʻyicha V. lar sanalib, yana 3 nafar maxsus V. chegara viloyatlari va tobe mamlakatlardagi ishlarni nazorat qilib turgan. Maz-kur 7 V. devonbegiga boʻysungan va ular b-nbilan bamaslahat davlatning muhim moliyaviy ishlarini olib borishgan. Xiva xonligida V. yuqori mansabdor shaxs sanalib, vazifasi soliq toʻplash, qoʻshni xonliklar b-nbilan aloqa qilish, amaldorlarni tayinlash va h. k. dan iborat boʻlgan.
Xoʻjalik yoki boshqaruvning alohida bir sohasiga rahbarlik qilib kelgan amaldorlarni sobiq shoʻrolar davrida komissar, ministr, ana shu boshqaruv orgamini esa komissarlik, mini-strlik soʻzlari b-nbilan atash rasm boʻlgan edi. Bu atamalar Oʻzbekistonda ham mustaqillik yillarigacha qoʻllanib kelinib, keyin vazir, vazirlik istilohlari b-nbilan almashtirildi.
